Bài viết của C. Peters

© Ảnh: Peter Nicholls/Pool Getty/AP/dpa

London (dpa) - Chưa đầy hai ngày sau vụ bê bối chưa từng có tại Nhà Trắng giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, các nhà lãnh đạo phương Tây đang nhóm họp tại London để thảo luận về những hệ lụy đối với Ukraine, châu Âu và toàn thế giới. Thủ tướng Đức Olaf Scholz (SPD) sẽ đến từ Đức, trong khi Thủ tướng Anh Keir Starmer là chủ nhà tại Lancaster House. Dưới đây là những câu hỏi quan trọng trước thềm hội nghị thượng đỉnh khủng hoảng này.

Các đồng minh châu Âu đang thảo luận điều gì?

Thực tế, hội nghị thượng đỉnh này ban đầu chỉ là một trong nhiều cuộc họp nhằm bàn về cách tiếp tục hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến chống Nga. Tuy nhiên, rạn nứt tại Washington đã khiến tình hình trở nên cấp bách và căng thẳng hơn bao giờ hết.

Trump và Phó Tổng thống J.D. Vance đã công khai chỉ trích Zelensky gay gắt ngay tại Phòng Bầu dục, đưa ra những cáo buộc nghiêm trọng khiến nhà lãnh đạo Ukraine phản ứng quyết liệt. Các cuộc đàm phán bị gián đoạn, và Zelensky rời Nhà Trắng trước thời hạn.

Giờ đây, các nhà lãnh đạo châu Âu phải tìm ra cách đối phó với vị Tổng thống Mỹ đầy quyền lực này, đồng thời chuẩn bị cho nhiều kịch bản có thể xảy ra, bởi tương lai của các cuộc đàm phán hòa bình ở Ukraine là điều khó dự đoán.

Theo chính phủ Anh, một trong những mục tiêu chính là đạt được một "thỏa thuận mạnh mẽ và lâu dài" nhằm bảo đảm hòa bình, đồng thời giúp Ukraine có thể chống lại các cuộc tấn công từ Nga trong tương lai. Đặc biệt, Anh và Pháp đã sẵn sàng cung cấp binh lính cho một lực lượng gìn giữ hòa bình. Ngoài ra, châu Âu cũng đang bàn bạc về chiến lược phòng thủ trong tương lai, với Anh vừa tuyên bố sẽ tăng chi tiêu quốc phòng lên 2,5% GDP vào năm 2027. Các nước khác có thể sẽ noi theo trước tình hình căng thẳng toàn cầu.

Hậu quả của rạn nứt này đối với chính trị châu Âu là gì?

Vụ bê bối tại Nhà Trắng đã gây chấn động toàn thế giới, đặc biệt là ở châu Âu. Nhiều lãnh đạo EU đã thể hiện sự ủng hộ công khai đối với Zelensky. Ngay sau đó, Thủ tướng Đức Scholz nhấn mạnh: "Ukraine có thể tin tưởng vào Đức và châu Âu."

Có lo ngại rằng căng thẳng giữa Trump và Zelensky có thể đánh dấu một bước ngoặt trong quan hệ xuyên Đại Tây Dương. Với cách tiếp cận mới của Trump, ngày càng khó hình dung về một chiến lược chung giữa EU và Mỹ trong việc giải quyết cuộc xung đột Ukraine.

Liệu EU có thống nhất quan điểm?

Sau cuộc họp tại London, EU sẽ có cơ hội thể hiện sự đoàn kết tại hội nghị thượng đỉnh đặc biệt vào thứ Năm tới và mở rộng hỗ trợ cho Ukraine. Tuy nhiên, một người đang đứng ngoài cuộc là Thủ tướng Hungary Viktor Orban.

Orban, người có mối quan hệ thân thiết với cả Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin, đe dọa sẽ chặn gói viện trợ mới cho Ukraine. Trước đó, ông đã nhiều lần thành công trong việc ngăn cản các quyết định quan trọng của EU do yêu cầu đồng thuận giữa các nước thành viên.

Trong một lá thư gửi Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa, Orban tuyên bố không thể đồng ý với tuyên bố chung của các lãnh đạo EU. Ông còn khẳng định: "Ngoại trừ Hungary và Vatican, dường như cả châu Âu đều muốn chiến tranh." Theo ông, EU nên noi gương Mỹ và tổ chức đàm phán trực tiếp với Nga về lệnh ngừng bắn và một thỏa thuận hòa bình tại Ukraine.

Ai là nhân tố quan trọng nhất?

Thủ tướng Anh Keir Starmer và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã đóng vai trò trung gian trong các cuộc gặp riêng với Trump tại Washington, dù hai người có lợi ích khác nhau.

Starmer, người tự coi mình là cầu nối giữa Mỹ và châu Âu, đã giành được cam kết về một thỏa thuận thương mại Anh-Mỹ. Trong khi đó, EU vẫn chưa thể đạt được sự nhất trí nào với Trump.

Mặc dù cả Starmer và Macron đều khẳng định có mối quan hệ tốt với Trump, nhưng đó là trước khi vụ bê bối với Zelensky nổ ra. Hiện tại, vẫn chưa có bất kỳ nhượng bộ đáng kể nào từ phía Tổng thống Mỹ đối với châu Âu.

Vai trò của Đức là gì?

Việc Scholz chỉ còn là thủ tướng tạm quyền cũng ảnh hưởng đến vai trò của ông trong ngoại giao Ukraine. Trong khi Macron và Starmer đã đến Washington gặp Trump, điều này gần như không thể xảy ra với Scholz.

Hai hội nghị thượng đỉnh trước đó được tổ chức tại Paris, nhưng lần này là ở London, và Berlin dường như bị gạt sang một bên – dù Đức là nước hỗ trợ Ukraine lớn thứ hai sau Mỹ.

Tại sao Scholz không đưa Merz đến hội nghị?

Theo truyền thống, một thủ tướng tạm quyền vẫn tiếp tục thực hiện các công vụ cho đến khi chính phủ mới tuyên thệ nhậm chức. Do đó, việc Scholz không mời Friedrich Merz (người được cho là sẽ kế nhiệm ông) tham dự hội nghị là điều bình thường.

Scholz và Merz vẫn đang phối hợp chặt chẽ. Sau vụ bê bối Nhà Trắng vào tối thứ Sáu, hai người đã trao đổi qua điện thoại để chuẩn bị cho hội nghị London.

Điều này có ý nghĩa gì đối với việc thành lập chính phủ tại Đức?

Vụ bê bối tại Washington có thể ảnh hưởng đến cả nội dung lẫn tốc độ thành lập chính phủ mới ở Đức. Áp lực thành lập một liên minh mạnh mẽ và nhanh chóng đang gia tăng.

Khả năng cao là các đảng Liên minh (CDU/CSU) và SPD sẽ đồng ý về một quỹ đặc biệt trị giá hàng trăm tỷ euro để tăng cường quốc phòng và hỗ trợ Ukraine trước ngày 25 tháng 3 – thời điểm Bundestag cũ vẫn còn hiệu lực.

Tương lai của NATO ra sao?

Sau rạn nứt giữa Trump và Zelensky, sự đoàn kết trong liên minh quân sự xuyên Đại Tây Dương đang bị đặt dấu hỏi. Nhiều người lo ngại rằng Mỹ có thể rút khỏi NATO, đồng nghĩa với việc châu Âu mất đi "ô hạt nhân" bảo vệ.

Tổng thư ký NATO Mark Rutte đang đối mặt với nhiệm vụ khó khăn là duy trì sự thống nhất trong NATO và tiếp tục hỗ trợ Ukraine. Ông cũng đang cố gắng hòa giải căng thẳng giữa Trump và Zelensky.

Rutte nhận định trong một cuộc phỏng vấn với BBC rằng: "Tôi nghĩ Zelensky cần tìm cách khôi phục quan hệ với Tổng thống Trump, vì điều đó rất quan trọng cho tương lai."

Trump đang làm gì trong thời gian hội nghị diễn ra?

Sau cuộc đối đầu với Zelensky, Trump đã bay đến Florida vào thứ Sáu. Ông thường dành cuối tuần tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago, tiếp đón khách và chơi golf.

Hiện tại, Trump vẫn chưa bình luận về vụ bê bối với Zelensky. Trên mạng xã hội Truth Social, ông chỉ đăng nhiều bài viết về các chủ đề khác. Nhà Trắng cũng chưa công bố kế hoạch của ông vào Chủ Nhật.

Top meeting in London: What comes after the Trump scandal?