Bình luận của Đại sứ Ukraine tại Nhật Bản, ông Serhiy Korsunsky — đăng trên ZN.UA, ngày 11/7/2025.

Mở đầu bài viết, tác giả dẫn lời Kinh Thánh như một sự khẳng định rằng, dù có che giấu đến đâu, sự thật cuối cùng cũng sẽ bị phơi bày. Và sự thật đang dần lộ diện trong quan điểm của Bắc Kinh đối với cuộc chiến tranh xâm lược mà Nga đang tiến hành ở Ukraine.

Tuyên bố mới đây của Ủy viên Bộ Chính trị Trung Quốc Vương Nghị trong chuyến thăm châu Âu đã gây chú ý đặc biệt. Theo đó, ông này thừa nhận rằng Trung Quốc không thể để Nga thất bại trong cuộc chiến này, bởi điều đó sẽ khiến Mỹ tập trung toàn lực vào Trung Quốc. Phần đầu của nhận định có cơ sở, nhưng phần sau thì khó tin — bởi lẽ Mỹ đã, đang và sẽ luôn xem Trung Quốc là đối thủ chiến lược hàng đầu, bất kể diễn biến chiến sự tại Ukraine.

Trung Quốc vẫn khăng khăng tuyên bố giữ thái độ "trung lập" trong cuộc chiến Nga–Ukraine, nhưng sự thật thì sao? Tác giả cho rằng, lập trường của Bắc Kinh cần được phân tích kỹ hơn, vì nó không chỉ ảnh hưởng đến cục diện chiến sự ở châu Âu mà còn đến trật tự toàn cầu trong giai đoạn chuyển biến hiện nay.

Một điều rõ ràng: Mỹ chưa bao giờ thừa nhận sai lầm chiến lược trong chính sách thời Nixon–Kissinger, chính sách đã góp phần tạo điều kiện cho Trung Quốc trỗi dậy và hình thành một trật tự thế giới lưỡng cực như hiện nay. Và ở phía Ukraine, đáng tiếc là suốt nhiều năm qua, những người có trách nhiệm trong quan hệ với Trung Quốc lại chưa thể hiện được vai trò của mình một cách hiệu quả.

Nhiều nhà phân tích quốc tế cho rằng Trung Quốc đã ủng hộ hoặc ít nhất là bật đèn xanh cho Nga tấn công Ukraine — biến cuộc chiến này thành một "chiến tranh ủy nhiệm" giữa Trung Quốc và Mỹ. Tuy nhiên, theo Đại sứ Korsunsky, giả thuyết đó không hoàn toàn chính xác. Bởi lẽ, khi Chủ tịch Tập Cận Bình sang thăm Moscow vào đầu tháng 2/2022, ông Putin đã không hề thông báo kế hoạch phát động chiến tranh. Ngay cả bản tuyên bố chung sau chuyến thăm cũng khác nhau về mặt nội dung khi so sánh bản tiếng Nga và tiếng Trung — cho thấy rõ sự không đồng thuận trong nhận thức.

Putin khi đó tin rằng có thể giành chiến thắng chớp nhoáng trong vòng ba ngày, và đã lợi dụng Trung Quốc, kéo Bắc Kinh về phía mình mà không cần phải nói thật. Từ đó, Trung Quốc bị đẩy vào thế đã rồi và buộc phải giữ im lặng.

Khi chiến tranh kéo dài từ ngày sang tuần, từ tuần sang tháng, Mỹ và phương Tây bắt đầu cung cấp viện trợ quân sự cho Ukraine, kèm theo đó là hàng loạt gói trừng phạt áp đặt lên Nga. Trung Quốc tuyên bố trung lập nhưng thực tế lại ngả nhiều hơn về các lập luận của Moscow, như việc đổ lỗi cho phương Tây, NATO và phủ nhận vai trò phòng vệ chính đáng của Ukraine.

Tình thế thay đổi khi Mỹ đẩy mạnh chiến lược kiềm chế Trung Quốc tại khu vực Ấn Độ–Thái Bình Dương, với các sáng kiến như QUAD hay AUKUS. Bắc Kinh không hài lòng và bắt đầu tính toán lại.

Chiến tranh kéo dài ba năm khiến quân đội Nga bộc lộ hàng loạt điểm yếu. Moscow, ngày càng phụ thuộc vào Bắc Kinh, đã phải cầu viện Trung Quốc cả về mặt quân sự lẫn kinh tế. Đổi lại, Trung Quốc được mua dầu và khí đốt của Nga với giá rẻ bất ngờ, còn lại cung cấp cho Nga drone, vi mạch điện tử và thậm chí giúp xây dựng cơ sở sản xuất UAV trên đất Nga.

Tuy nhiên, Bắc Kinh không chỉ viện trợ Nga. Họ bán vũ khí, thiết bị cho nhiều quốc gia khác, và không loại trừ khả năng sản phẩm xuất khẩu cho Nga được điều chỉnh cho phù hợp với từng đối tượng.

Chiến lược toàn cầu bắt đầu lộ diện: Nga muốn trở lại vị thế cường quốc như thời Xô Viết bằng cách thâu tóm Ukraine và Belarus, để đòi lại vị trí "ngang hàng" với Mỹ và Trung Quốc. Mỹ thì muốn ngăn Trung Quốc chiếm ưu thế tại châu Á. Nhưng hành động của Nga lại khiến Mỹ phải tăng cường hiện diện tại Đông Bắc Á, điều mà Trung Quốc không hề mong muốn.

Từ đó, Trung Quốc chuyển hướng: tận dụng Nga để kéo dài sự chú ý của Mỹ ở châu Âu, nhằm giảm áp lực lên mặt trận châu Á–Thái Bình Dương. Dù vậy, Trung Quốc tuyệt đối không muốn một chính quyền thân phương Tây xuất hiện tại Moscow. Việc đó sẽ kéo theo một nước Nga tự do, theo kinh tế thị trường, và thoát ly khỏi quỹ đạo Trung Quốc — điều Bắc Kinh không thể chấp nhận.

Trong kịch bản lý tưởng nhất, Trung Quốc muốn có một thỏa thuận toàn diện với Mỹ — một "hiệp ước mới" về luật chơi toàn cầu. Nhưng trong bối cảnh chính trường Mỹ đầy bất định, đặc biệt nếu Donald Trump trở lại Nhà Trắng, khả năng này rất mong manh. Do đó, kịch bản khả thi nhất với Trung Quốc là duy trì một nước Nga suy yếu, lệ thuộc và trong tình trạng chiến tranh kéo dài — không thắng, cũng không thua.

Trong khi đó, Mỹ dưới thời Trump đang có xu hướng rút khỏi nhiều cam kết quốc tế. Những khoảng trống quyền lực toàn cầu ngày càng lớn, và Trung Quốc sẵn sàng lấp đầy.

Với việc Mỹ tính rút quân khỏi Hàn Quốc, Okinawa (Nhật Bản) và đòi các đồng minh phải trả thêm tiền để duy trì sự hiện diện quân sự, cán cân sức mạnh ở Đông Bắc Á có nguy cơ nghiêng hẳn về phía Trung Quốc. Tokyo và Seoul chưa sẵn sàng thay thế vai trò quân sự của Washington. Trong khi đó, Trung Quốc đã chuẩn bị từ lâu.

Nếu Mỹ thực sự rút lui, Đài Loan chắc chắn sẽ trở thành mục tiêu tiếp theo. Và khi đó, Trung Quốc sẽ không cần can thiệp vào châu Âu nữa. Nga, với vai trò "trạm xăng" giá rẻ, sẽ tiếp tục cung cấp năng lượng cho Bắc Kinh trong khi bị cô lập khỏi thế giới phát triển. Đó là viễn cảnh mà Trung Quốc đang chủ động kiến tạo.

Với Ukraine, thông điệp rất rõ: đừng chờ đợi gì từ Trung Quốc. Bắc Kinh sẽ không giúp, nhưng vẫn muốn bán hàng — nhất là khi các gói viện trợ từ phương Tây được dùng để mua thiết bị, máy móc Trung Quốc.

https://zn.ua/ukr/china/shcho-naspravdi-vihidno-kitaju-vichna-vijna-v-ukrajini-chi-slabka-rosija.html