Bài viết của Christoph B. Schiltz

Trong khi thế giới đang dồn sự chú ý vào Trung Đông, Moscow tiếp tục leo thang cuộc chiến xâm lược ở Ukraine. Kiev đang chịu sức ép trên hai mặt trận. Hiện có ba kịch bản có thể xảy ra cho kết cục của cuộc chiến – nhưng một trong số đó có khả năng xảy ra cao hơn hẳn.

Cái chết đến trong giấc ngủ: Ít nhất 22 người thiệt mạng và hơn 130 người bị thương trong một cuộc không kích dữ dội của Nga vào đêm thứ Ba tại thủ đô Kyiv. Tổng thống Volodymyr Zelensky cũng cho biết các mục tiêu khác bao gồm Odessa, Zaporizhzhia, Chernihiv, Kirovohrad và Mykolaiv. Quân đội Nga đã sử dụng khoảng 440 UAV tấn công và 32 tên lửa chống lại Ukraine, theo lời ông Zelensky.

Đây là thời điểm đầy khó khăn cho ông Zelensky: Lẽ ra ông dự định gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump tại hội nghị thượng đỉnh G7 ở Canada vào thứ Ba để thảo luận về các lệnh trừng phạt mới với Nga và tăng cường viện trợ vũ khí. Tuy nhiên, ông Trump đã rời hội nghị sớm do khủng hoảng tại Trung Đông.

Điều đáng nói hơn, Trump lại đề cử Tổng thống Nga Vladimir Putin làm trung gian trong xung đột giữa Israel và Iran – một sự xúc phạm trắng trợn đối với Ukraine, quốc gia đang bị Nga xâm lược từ tháng 2/2022 và vẫn đang kiên cường phòng thủ. Tại hội nghị G7, Trump cũng tỏ ra rất dè dặt trước các biện pháp trừng phạt mới với Nga và thậm chí đề xuất Nga nên được quay trở lại nhóm G8.

Không chỉ thất thế về mặt ngoại giao, Ukraine còn đang thất thế nghiêm trọng trên chiến trường. Theo Wall Street Journal, trong tháng 5 vừa qua, Nga đã chiếm được diện tích lãnh thổ nhiều nhất kể từ khi chiến tranh bắt đầu hơn ba năm trước. Quân đội Nga hiện đang tiến mỗi ngày từ 15 đến 20 km vào sâu lãnh thổ Ukraine, phá vỡ cả tuyến phòng thủ tạm thời thứ tư, nơi trong nhiều trường hợp chỉ được gia cố bằng dây thép gai.

Bên cạnh năm vùng lãnh thổ đã bị chiếm phần lớn (Crimea, Luhansk, Donetsk, Zaporizhzhia, Kherson), Moscow hiện đang tìm cách chiếm thêm ba vùng khác: Sumy, Kharkiv và Dnipropetrovsk.

Cuộc tổng tấn công mùa hè của Nga bắt đầu từ đầu tháng 6. Từ đó đến nay, lực lượng Ukraine liên tục hứng chịu đòn tấn công bằng tên lửa hành trình và UAV có điều khiển bằng cáp quang. Tháng trước, Nga cũng đã thả khoảng 6.000 bom lượn, có loại nặng tới hàng tấn. Đồng thời, Moscow đang dần cắt đứt các tuyến tiếp tế của Ukraine, bao vây các đơn vị phòng thủ tại các điểm nóng như Toretsk ở Donbass.

Trong khi đó, viện trợ vũ khí từ phương Tây đã giảm đáng kể so với năm ngoái. Dù hiện tại Ukraine có đủ đạn dược, nhưng lại thiếu trầm trọng pháo binh để sử dụng chúng. Trong chiến dịch phản công ở vùng Kursk, Kyiv đã mất nhiều vũ khí hiện đại của phương Tây như xe tăng Leopard 2 mà đến nay vẫn chưa được thay thế. Tổng thư ký NATO Mark Rutte gần đây tuyên bố: Nga sản xuất vũ khí trong ba tháng bằng NATO sản xuất trong một năm.

Công nghiệp quốc phòng Nga đang hoạt động hết công suất, trong khi nhiều lữ đoàn Ukraine đã kiệt sức đến mức gần như không thể chiến đấu, thiếu cả người lẫn vũ khí. Ngược lại, quân đội Nga đang ghi nhận số lượng tân binh cao bất thường vì nhiều người muốn ký hợp đồng sớm để nhận thưởng hậu hĩnh.

Trong khi đó, vũ khí Mỹ hứa viện trợ cho Kyiv đang bị điều hướng sang Trung Đông, bao gồm nhiều hệ thống phòng không Vampire cực kỳ hiệu quả. Kho vũ khí của Mỹ cũng đang cạn dần. Đô đốc Sam Paparo từng cảnh báo rằng năng lực phòng không của Washington trước Trung Quốc đang gặp rủi ro.

Tuy vậy, Đại tá Markus Reisner, nhà phân tích quân sự của Bộ Quốc phòng Áo, nhấn mạnh rằng những tiến bộ hiện tại của Nga không nhất thiết mang tính quyết định. Từ góc nhìn của Moscow, chiến tranh sẽ được định đoạt bởi khả năng tiêu hao tài nguyên. Theo Reisner, câu hỏi quan trọng là: Ukraine còn trụ được bao lâu.

Reisner trích lời cựu Tổng tham mưu trưởng Nga Alexander Svechin:

“Nếu chúng ta không thể giành chiến thắng nhanh chóng, thì phải từ từ siết chặt đối phương như một con trăn.”
“Và đó chính là điều Nga đang làm,” ông nói với báo WELT.

Vậy tương lai của cuộc chiến Ukraine sẽ ra sao?

Một điều rõ ràng: Vladimir Putin đang câu giờ. Ông ta không chỉ muốn tiêu hao Ukraine, xóa bỏ quốc gia này với tư cách một thực thể độc lập, mà còn muốn tái định hình trật tự an ninh châu Âu, làm suy yếu NATO.

Phía bên kia là Mỹ – vốn không xem Nga là mối đe dọa chính mà tập trung vào Trung Quốc. Dưới đây là ba kịch bản khả thi:

1. Phương Tây thật sự can thiệp quyết liệt

Trong kịch bản này, các nước phương Tây phớt lờ lời đe dọa hạt nhân của Putin và cung cấp vũ khí hiện đại quy mô lớn cho Ukraine, giúp nước này đẩy lùi Nga. Đồng thời, áp đặt các lệnh trừng phạt kinh tế khắc nghiệt, cắt đứt Nga khỏi công nghệ hiện đại và thị trường toàn cầu.

Dự đoán: Kịch bản này khó xảy ra. Phương Tây không muốn cung cấp thêm vũ khí lớn, cũng không sẵn sàng hy sinh kinh tế để duy trì lệnh trừng phạt hiệu quả.

2. Putin toàn thắng

Mỹ rút khỏi xung đột, để lại Ukraine cho châu Âu. Trump tìm kiếm thỏa thuận với Nga để tập trung vào khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Ukraine mất hỗ trợ, Nga chiếm thêm lãnh thổ, thiết lập vùng phi quân sự dọc sông Dnipro, chiếm khoảng một nửa Ukraine. Zelensky bị lật đổ, chính quyền mới bị giới hạn chủ quyền.

Dự đoán: Khả năng xảy ra 35%. Đây là lựa chọn rẻ, hiệu quả, hấp dẫn về lợi ích kinh tế cho Mỹ – đặc biệt dưới thời Trump.

3. Ukraine bị cắt cụt – chiến tranh đóng băng

Cuộc chiến tiếp diễn, Ukraine suy yếu do viện trợ nhỏ giọt. Nga từ từ chiếm thêm lãnh thổ, có thể chiếm Kharkiv trong năm nay. Phương Tây chán nản, ép Kyiv đàm phán. Xung đột bị đóng băng, không có hiệp ước hòa bình. Một vùng phi quân sự lớn được thiết lập để “bảo vệ Moscow”.

Dự đoán: Khả năng xảy ra 65% – Kịch bản thảm khốc cho Ukraine, nhưng có lợi cho tất cả các bên còn lại, bao gồm cả Nga, Mỹ và châu Âu.

Nga kiểm soát Ukraine như một vùng đệm chiến lược, không lo NATO mở rộng. Moscow sẽ quay lại bàn cờ quốc tế, hướng sang Châu Phi, Châu Á và xây dựng liên minh mới với phía Nam toàn cầu.

Christoph B. Schiltz là phóng viên tại Brussels, chuyên đưa tin về chính sách quốc phòng và an ninh của EU, di cư châu Âu, NATO và nước Áo.

„Wie eine Würgeschlange erdrücken“ – Drei Szenarien für den Ausgang des Ukraine-Kriegs