Tác giả: Марія Кучерявець

Фото: учасники делегації від України на переговорах (Getty Images)

Một cuộc đàm phán được kỳ vọng nhằm hướng tới chấm dứt chiến tranh Nga – Ukraine đã bất ngờ đổ vỡ. Sáng 23/4 tại London, các bộ trưởng ngoại giao của Anh, Pháp, Đức, Ukraine và Mỹ dự kiến sẽ nối lại vòng thương lượng sau hội nghị Paris. Nhưng rồi, một kế hoạch được cho là của Washington – mà nội dung thực sự gây chấn động – đã khiến mọi thứ chệch khỏi quỹ đạo. Đặc biệt, việc Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đột ngột hủy chuyến đi càng khiến dư luận đặt ra nhiều dấu hỏi.

“Hòa bình” kiểu Mỹ – thực tế là đầu hàng có điều kiện?

Фото: Трамп сподівається на мирну угоду вже цього тижня, але в Україні на ЄС не вважають, що цього можна досягти швидко (Getty Images)

Nội dung kế hoạch hòa bình mà các báo phương Tây tiết lộ (Axios, The Telegraph, WSJ...) thật sự khiến nhiều người không khỏi bàng hoàng. Trong đó, Mỹ được cho là đưa ra đề xuất công nhận Crimea thuộc Nga, chấp nhận tình trạng "đóng băng" chiến tuyến hiện tại, cùng với một loạt nhượng bộ khác từ phía Ukraine như từ bỏ khát vọng NATO và cho phép các công ty Mỹ tiếp cận tài nguyên khoáng sản.

Thậm chí, việc Mỹ ngỏ ý "trao quyền quản lý" nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia cho Washington – một cơ sở đang trong vùng chiếm đóng của Nga – được nhìn nhận là dấu hiệu của sự chấp nhận thực tế chiếm đóng. Trong khi đó, Ukraine được đề xuất đổi lấy những "bảo đảm an ninh mập mờ", và khoản viện trợ tái thiết không rõ nguồn gốc.

Đáng nói, dù bản kế hoạch này chưa từng được công khai bởi chính quyền Mỹ, việc nó bị rò rỉ cùng thời điểm cuộc gặp ở London bị hoãn khiến người ta không thể không đặt nghi vấn về mục đích thực sự của Washington.

Vì sao Rubio không đến London?

Фото: Рубіо не поїхав до Лондона на переговори щодо України після слів Зеленського про Крим (Getty Images)

Dù lý do chính thức được đưa ra là “vấn đề hậu cần”, nhiều nguồn tin cho rằng việc Tổng thống Zelensky bác bỏ kịch liệt mọi đề xuất công nhận Crimea thuộc Nga là nguyên nhân thực sự khiến ông Marco Rubio – người đại diện cấp cao của Mỹ – từ chối đến London. Truyền thông Mỹ (CNN) cũng nghiêng về giả thuyết này.

Với lời tuyên bố rõ ràng từ ông Zelensky rằng Ukraine “không thể và không được phép từ bỏ Crimea”, rõ ràng việc đối thoại với những tiền đề như trong bản kế hoạch “hòa bình” kia là không thể xảy ra.

Châu Âu đứng giữa: Bất an và phân vân

Phản ứng từ các nước châu Âu cũng cho thấy sự chia rẽ. Trong khi Anh và Pháp có vẻ cởi mở với ý tưởng “đóng băng chiến tuyến” nếu đổi lại là các bảo đảm an ninh vững chắc, thì phần lớn các quan chức EU cho rằng việc dỡ bỏ trừng phạt với Nga – như Mỹ đề xuất – là “không thể chấp nhận”.

Một số quốc gia EU cũng lo ngại về khả năng bị gạt ra bên lề nếu một thỏa thuận song phương Mỹ-Nga hình thành mà không tính đến các lợi ích và an ninh dài hạn của châu Âu.

Ukraine: Vẫn giữ lằn ranh đỏ

Điều đáng chú ý là dù các áp lực ngoại giao ngày càng rõ, Ukraine vẫn giữ vững lập trường: không có chuyện công nhận bất kỳ phần lãnh thổ nào bị chiếm đóng là của Nga, kể cả Crimea. Với Kyiv, bước đầu tiên của hòa bình không phải là thỏa hiệp về lãnh thổ, mà là ngừng bắn vô điều kiện – điều mà Washington dường như không còn coi là ưu tiên.

Trưởng văn phòng tổng thống Andriy Yermak cùng các quan chức cấp cao của Ukraine vẫn đến London, khẳng định sẵn sàng đàm phán nhưng không chấp nhận các điều kiện “đầu hàng ngụy trang”.

Kết luận: Hòa bình hay tính toán địa chính trị?

Câu hỏi đặt ra là: phải chăng những gì Mỹ mong muốn không hoàn toàn là hòa bình cho Ukraine, mà là một "thỏa thuận chiến lược" nhằm cởi trói khỏi cuộc chiến trước bầu cử tổng thống? Nếu đúng, thì cái giá phải trả sẽ là lãnh thổ, chủ quyền và tương lai của một quốc gia Đông Âu – điều mà người dân Ukraine khó lòng chấp nhận.

Cuộc chiến vẫn chưa ngã ngũ, nhưng rõ ràng, ai là bạn, ai là người tính toán trên lưng bạn, đang ngày càng rõ ràng hơn.

https://www.rbc.ua/rus/news/peregovori-londoni-zirvalis-shcho-stalosya-1745399411.html