Đó là vào những năm đầu của thập niên 70 (thế kỷ XX), dịch lỵ bùng phát và lan nhanh ở các tỉnh đồng bằng, miền núi phía Bắc khiến nhiều người tử vong. TS Phan Quốc Kinh nhớ lại: “Tại bệnh viện Thái Nguyên, 70 người nhập viện vì bệnh lỵ thì có đến 35 người tử vong, khiến ai cũng đau lòng”.

Trong khi đó, hai đơn vị đầu ngành là Tổng kho dược phẩm Trung ương và Bệnh viện Việt Đức đã thông báo hết thuốc và không thể nhập được thuốc do bị bao vây cấm vận khiến tình hình hết sức khó khăn và nguy cấp. Bộ Y tế phải triệu tập cuộc họp khẩn các nhà y học, dược học đầu ngành của Việt Nam bàn biện pháp dập tắt dịch lỵ. Vấn đề được đặt ra khi đó là Việt Nam sẽ phải tự sản xuất thuốc bằng cây cỏ trong nước. Do tình hình dịch bệnh đang lây lan rất nhanh nên thời gian cho nghiên cứu và bào chế ra thuốc chỉ được thực hiện trong vài tháng và thuốc làm ra phải đảm bảo chữa được bệnh.

 Sau này, khi được tham gia báo cáo về các hợp chất thiên nhiên ở Việt Nam trong hội thảo khoa học tại trường Đại học Hoàng Đế London (trường đại học cổ nhất nước Anh), TS Phan Quốc Kinh đều không quên nói về việc dập tắt dịch lỵ bằng thuốc Berberin được bào chế từ cây cỏ Việt Nam. Câu chuyện của ông đã làm cả hội nghị đi từ chỗ ngạc nhiên cho đến khó tin bởi chỉ với 1USD lúc bấy giờ có thể mua được 1000 viên berberin.
 
Nhờ sự giúp đỡ của các nhà khoa học này, ông đã nghiên cứu chiết xuất và công bố hàng chục loại thuốc thực phẩm chức năng (TPCN) từ các loại cây cỏ thiên nhiên cùa Việt Nam như: các loại thuốc an thần từ củ bình vôi, lá sen (là người đầu tiên trên thế giới công bố năm 1972); thuốc rheumatin từ rắn biển (công bố đầu tiên trên thế giới); các loại thuốc chữa mau lành vết thương từ rau má (đã được GS Tôn Thất Tùng điều trị cho bệnh nhân);…

 Trong các công trình nghiên cứu về sau này, đặc biệt phải kể đến công trình nghiên cứu thuốc giúp tăng sinh lực cho nam giới từ cây Bạch tật lê. Trước đó, Việt Nam phải nhập khẩu loại thuốc này từ Trung Quốc. Nhưng khi có người “mách” với ông rằng ở vùng Phan Thiết của Việt Nam có rất nhiều loại cây này. Ông đã đến Phan Thiết tìm hiểu và nâng công trình nghiên cứu lên cấp nhà nước. Sau đó, loại thuốc này đã được sản xuất phổ biến trong nước và còn xuất khẩu sang Nhật Bản.
 
Cùng TS Phan Quốc Kinh đến thăm HTX thuốc Dân tộc, chúng tôi mới hiểu hết giá trị của cây cỏ và nền dược học cổ truyền của Việt Nam. Cũng ở đây, TS Phan Quốc Kinh đã chia sẻ với chúng tôi về hành trình và quan điểm với nền dược học dân tộc của ông đó là: “Kế thừa kinh nghiệm cổ truyền của dân tộc trên cơ sở của khoa học hiện đại để làm thuốc chữa bệnh cho người nghèo”. Đây chính là lý tưởng và con đường mà ông đã giành trọn vẹn cả một cuộc đời để cống hiến và đam mê./.