QĐND - 45 năm đã trôi qua kể từ khi chúng ta vắng Bác và cũng đã 45 năm toàn Đảng, toàn quân, toàn dân học tập và làm theo Di chúc của Bác. 45 năm qua, trên đất nước ta đã có bao sự kiện mới nảy sinh. Nhưng kỳ lạ là cho đến hôm nay, đọc lại Di chúc của Người, mỗi chúng ta đều cảm nhận hình như Bác đang nói với chúng ta về những việc chúng ta đã làm, những việc cần làm và phải làm cho thật tốt.

Trong rất nhiều công việc mà Bác đã chỉ ra, mấu chốt nhất là vấn đề giáo dục, phát triển con người, trong đó “Công việc đầu tiên là công việc đối với Đảng”. Phải bắt đầu từ Đảng, vì Đảng là đội tiên phong của giai cấp và của dân tộc. Thắng lợi của cuộc cách mạng ở nước ta không tách rời sự lãnh đạo của Đảng, sự hy sinh xương máu của bao thế hệ người cộng sản. Hình ảnh “đảng viên đi trước, làng nước theo sau” là sự khẳng định, sự tôn vinh của nhân dân đối với bao tấm gương cao đẹp của người cộng sản trong sự nghiệp giải phóng dân tộc. Ngày nay, khi cách mạng đã thành công, Đảng ta đã trở thành đảng cầm quyền. Với vị thế cầm quyền, một số đảng viên đã tỏ ra bạc nhược trước những đòi hỏi mới của cách mạng, đã coi nhẹ sự tu dưỡng bản thân, để cho những tham vọng cá nhân quyến rũ. Lúc sinh thời, Bác đã phê phán những thói hư tật xấu của một số cán bộ, đảng viên như quan liêu, hách dịch với dân, tham ô hủ hóa; dù rằng trong hoàn cảnh lúc đó, tuyệt đại đa số cán bộ, đảng viên vẫn giữ được phẩm chất của mình.

Bước sang thời kỳ lịch sử mới khi chiến tranh đã kết thúc, Bác đã dự báo dễ nảy sinh tư tưởng xả hơi, nặng về hưởng thụ, trong khi hàng loạt nhiệm vụ mới vẫn đòi hỏi người đảng viên cộng sản phải không ngừng vươn lên. Chính vì vậy, trong Di chúc gửi lại, khi hình dung những công việc trước mắt của toàn Đảng, toàn dân ta sau khi chiến tranh kết thúc, Bác viết: "Để giành lấy thắng lợi trong cuộc chiến đấu khổng lồ này, cần phải động viên toàn dân, phải tổ chức giáo dục toàn dân, dựa vào lực lượng vĩ đại của toàn dân”(1). Câu hỏi được đặt ra là, tại sao Bác không dùng “Sự nghiệp khổng lồ” mà lại viết “Cuộc chiến đấu khổng lồ”? Phải chăng điều mà Người muốn nhắc nhở tất cả chúng ta, đặc biệt những cán bộ, đảng viên của Đảng là trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước vẫn luôn đòi hỏi mỗi người phải đấu tranh với những tàn dư lỗi thời của quá khứ, phải tự đấu tranh với bản thân mình để tiếp tục phát triển. Thực tế của sự nghiệp đổi mới 30 năm qua đã chứng thực điều đó. Để công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, để xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, để hội nhập quốc tế ngày càng sâu, chúng ta không thể chỉ dừng lại những kiến thức cũ, không thể bằng lòng với vốn hiểu biết đã có sẵn. Sự hiểu biết sâu về kinh tế thị trường, về toàn cầu hóa, về khoa học và công nghệ, về giao lưu và hội nhập quốc tế trên các lĩnh vực đời sống xã hội... đều đòi hỏi mỗi người phải tự nâng cao trình độ hiểu biết của mình. Chúng ta đang dần dần bước sang xã hội học tập, mà ở đó ai không tiếp tục học tập thì không thể hoàn thành nhiệm vụ được giao. Có phải đó cũng là một cuộc chiến đấu với sự dốt nát hay không. Ngay từ đầu Cách mạng Tháng Tám, Bác Hồ đã gọi dốt nát là một thứ giặc, nó cũng nguy hiểm như giặc đói và giặc ngoại xâm vậy. Cố nhiên, đối với cán bộ, đảng viên, đặc biệt những người có chức có quyền, sự hiểu biết không phải chỉ đến qua sách vở, qua trường lớp. Bác Hồ từng dạy chúng ta phải học tập trong công tác, trong hoạt động thực tiễn và phải biết học nhân dân. Bác Hồ từng nói, không biết học dân thì không thể làm thầy dạy dân.

Để hoàn thành nhiệm vụ cách mạng trong tình hình hiện nay, ngoài việc nỗ lực nâng cao trí tuệ, càng phải nâng cao đạo đức và lối sống của người cán bộ, đảng viên. Trong hoạt động bí mật, trong hai cuộc kháng chiến chống quân xâm lược, sự hy sinh xả thân của người cộng sản là sự hy sinh lớn nhất. Nhờ những tấm gương đó, các cao trào cách mạng trong quần chúng được hình thành. Nhờ đó cách mạng đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Ngày nay trong hòa bình xây dựng, khi thị trường đã thay cho chiến trường, thì hình thức cuộc chiến đấu cũng đã thay đổi. Kẻ thù mà chúng ta trực tiếp phải đối mặt thường xuyên lại chính là kẻ thù đang nằm trong mỗi người và trong đồng đội chúng ta. Đó là chủ nghĩa cá nhân, là những tham vọng cá nhân về quyền lực và về tiền bạc, cùng với nó là lối sống ích kỷ, vô cảm. Chính những kẻ thù đó đang làm bại hoại nhân cách, phẩm giá và trí tuệ của một số người. Hình như đã tiên đoán được điều đó, trong bài báo cuối cùng của Bác gửi lại cho toàn Đảng và toàn dân, Bác kêu gọi phải “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân”. Đây là trận tuyến cực kỳ phức tạp, vì ta phải chiến đấu với bản thân ta và phải chiến đấu với một số người vốn là đồng đội của chúng ta, thậm chí trong số đó, có những người đã từng vào sinh ra tử với chúng ta.

Từ nhận thức trên, trong bản Di chúc, sau khi chỉ ra việc cần làm trước tiên là phải chỉnh đốn lại Đảng, Bác viết: “Làm cho mỗi đảng viên, mỗi đoàn viên, mỗi chi bộ đều ra sức làm tròn nhiệm vụ Đảng giao phó cho mình, toàn tâm toàn ý phục vụ nhân dân”(2). Người lại nhấn mạnh “Đảng ta là một đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thực sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, xứng đáng là người lãnh đạo, người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”(3).

Cùng với việc chỉnh đốn lại Đảng để Đảng thực sự vững mạnh, toàn tâm toàn ý phục vụ nhân dân, Di chúc của Bác căn dặn “Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân”. Quan tâm đến chỉnh đốn lại Đảng thực chất cũng là quan tâm đến cuộc sống của người dân, vì đối với Bác, Đảng lấy dân làm gốc. Bác từng dạy: “Nhiệm vụ của đoàn thể là phụng sự nhân dân. Nghĩa là làm đầy tớ cho dân. Đã phụng sự nhân dân thì phải phụng sự cho ra trò. Nghĩa là việc gì có lợi cho dân thì phải làm cho kỳ được. Việc gì có hại cho dân, thì phải hết sức tránh”(4). Trên tinh thần đó, trong Di chúc Bác căn dặn Đảng và Chính phủ phải có những chủ trương chính sách nhằm giảm bớt khó khăn cho nhân dân, đặc biệt là nông dân, để cho đồng bào “hỉ hả, mát lòng, thêm niềm phấn khởi đẩy mạnh sản xuất”. Với cán bộ, chiến sĩ, dân quân du kích, thanh niên xung phong,... những người đã hy sinh một phần xương máu của mình cho đất nước, Người căn dặn Đảng và Chính phủ phải “lo cho họ có nơi ăn chốn ở yên ổn, đồng thời phải mở những lớp dạy nghề thích hợp với mỗi người, để họ dần dần có thể tự lực cánh sinh”. Với các liệt sĩ và cha mẹ vợ con của họ, phải “giúp đỡ họ có công ăn việc làm thích hợp, quyết không để cho họ đói rét”.

Lúc sinh thời, Bác luôn dành tình cảm đặc biệt cho thế hệ trẻ-tương lai của đất nước. Trước lúc đi xa, Người căn dặn phải “bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau”. Người đề nghị Đảng, Chính phủ cần lựa chọn những người ưu tú trong số những chiến sĩ trẻ tuổi và thanh niên xung phong, cử họ đi học để đào tạo họ thành “đội quân chủ lực trong công cuộc xây dựng thắng lợi chủ nghĩa xã hội ở nước ta”(5).

Cùng với việc tập trung chỉnh đốn lại Đảng, thực hiện tốt các chính sách xã hội, Bác cũng vạch ra kế hoạch xây dựng lại đất nước một cách đàng hoàng hơn, đẹp đẽ hơn. Tất cả những công việc đó đều rất phức tạp và khó khăn. Để hoàn thành tốt “cuộc chiến đấu khổng lồ” đó, Bác chỉ rõ Đảng và Nhà nước phải động viên toàn dân, tổ chức và giáo dục toàn dân, dựa vào lực lượng vĩ đại của toàn dân. Lời dạy đó thực ra là sự đúc kết những kinh nghiệm thành công của Đảng ta, mà trước đây Bác Hồ đã thường xuyên nhắc nhở: “Phải dựa vào dân để xây dựng Đảng”, “Dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong”...

Di chúc của Bác là sự đúc kết những trải nghiệm phong phú của một bậc đại nhân, đại trí. Vì vậy, Di chúc xứng đáng được coi là cương lĩnh hành động của Đảng ta, của nhân dân ta. Trước mắt chúng ta, bên cạnh những thời cơ, chắc chắn sẽ có những khó khăn, thậm chí cả nguy cơ. Nhưng dù trong bất cứ tình huống nào, với phương châm: Dĩ bất biến, ứng vạn biến, Di chúc của Bác sẽ soi sáng con đường chúng ta đi.

GS, TS, NGND Trần Văn Bính

(1) Hồ Chí Minh toàn tập - H.1995, t.12, tr.505

(2) Hồ Chí Minh toàn tập - T.12, tr.503

(3) Hồ Chí Minh toàn tập - T.12, tr.510

(4) Hồ Chí Minh toàn tập - T.6, tr.88-89

(5) Hồ Chí Minh toàn tập - T.12, tr.504

 Nguồn QDND.VN