(Baonghean.vn) - Thực hiện kế hoạch Na-va, đầu tháng 12/1953, phát hiện hướng tiến công của ta, địch vội vàng điều đến  Trung Lào 6 Tiểu đoàn cơ động và 1 Tiểu đoàn Pháp. Chúng ra sức củng cố, tổ chức thành nhiều tuyến phòng ngự trên Đường số 8 và Đường 12, nhất là các vị trí then chốt như Ba Na Phào, Na Pê. Cùng với việc tổ chức các tuyến phòng ngự, địch còn tổ chức các cuộc tiến công ra vùng căn cứ của Bạn và ta, thọc sâu quấy phá vùng biên giới Việt – Lào.

Với quyết tâm chia lửa Điện Biên, và Bộ tư lệnh Liên khu đã củng cố Trung đoàn 280 bộ đội tình nguyện, tăng cường thêm 200 cán bộ cho Ban cán sự Trung Lào. Đồng chí Võ Thúc Đồng, Chính ủy Liên khu 4 được cử sang trực tiếp làm Bí thư Ban cán sự và Chính ủy quân tình nguyện Lào.

Ngày 10/12/1953, Tư lệnh khu Trung Lào Khăm Tày Xi Phăn Đon và Bí thư Ban cán sự Võ Thúc Đồng, Trung đoàn trưởng Trung đoàn 280 Trường Sinh đã có cuộc họp thống nhất kế hoạch hoạt động giữa ta và Bạn. Cuộc họp đã kết luận: “Giành thắng lợi ở chiến dịch Trung Lào là phá tan âm mưu thu hút, giam chân lực lượng ta ở  Lào của kế hoạch Na-va. Là phá tan âm mưu tạo “vạch cắt ngang” Đông dương ở Trung Lào và Việt Nam, là góp phần cùng Điện Biên Phủ và các chiến dịch khác giành toàn thắng trong cuộc chiến  Đông –Xuân 1953 – 1954”.

Thực hiện kế hoạch phối hợp, phía Bạn tổ chức thêm 5 Đại đội Pa-thét Lào, phía ta khẩn trương thành lập các trạm vận tải từ Nghệ - Tĩnh sang Trung Lào. Tỉnh Hà Tĩnh và 3 huyện ở Nghệ An được Trung ương giao cho nhiệm vụ cung cấp lương thực, thực phẩm cho chiến dịch Trung Lào.

Với phương châm tác chiến là: Chủ động, linh hoạt, bất ngờ, đánh chắc, diệt gọn Bộ chỉ huy Liên quân chiến dịch Trung Lào đã giao nhiệm vụ cho Đại đoàn 325 cắt đứt Đường 13, con đường giao thông Bắc – Nam Đông Dương chủ yếu của địch ở Lào. Bị diệt một bộ phận lớn sinh lực, buộc chúng phải điều quân cơ động đến giữ Trung Lào, vì  vậy thế tập trung của của tướng Na-va cho Bắc Bộ Việt Nam từng bước bị phá sản.

Ngày 12/12/1953 trong lúc các đơn vị đang hành quân cài thế đánh địch ở Trung Lào thì tại chiến trường chính Bắc Bộ, Đại đoàn 316 nổ súng tiến công giải phóng Lai Châu. Cuộc tiến công chiến lược Đông – Xuân 1953 – 1954 bắt đầu.

Ngày 22/12/1953, Trung đoàn 101 thắng lớn trận đầu chiến dịch ở Khăm He tiêu diệt một Tiểu đoàn Âu Phi và 1 Đại đội pháo 105mm. Rạng sáng 23/12 toàn đơn vị nổ súng đồng loạt giành thắng lợi lớn ở Kha Ma, tiêu diệt tiếp 1 Tiểu đoàn Âu Phi bắt sống 90 tên. Chiến thắng Kha Ma mở đường cho ta đập nát tuyến phòng ngự Đường số 12 của địch. Địch vội vàng tháo chạy khỏi Đường 8 và 12 về cố thủ ở Nhom-ma-rát và Thà Khẹc.

Trưa ngày 23/12/1953, Trung đoàn 66 đã vượt Xê-băng-phai tiến công tiêu diệt Tiểu đoàn Âu Phi (số 2) và bọn ngụy Lào ở Pà Cuội. Cùng ngày Trung  đoàn 101 quét sạch các ổ đề kháng của địch từ Bi  Lan đến Na Hang. Trong tình thế hoảng loạn, ở Căm Cốt chúng đã phải lên máy bay tháo chạy về Xa-vằn Nạ-Khệt bỏ lại 74 xe quân sự. Trước sức tiến công mãnh liệt của Liên quân Lào – Việt, địch phải bỏ Thà – Khẹc chạy về Sê – Nô. Ta chủ động củng cố vùng giải phóng và truy quét tàn binh địch. Ngày 24/01/1954, Na-va buộc phải đưa thêm 4 Tiểu đoàn cơ động, 3 Tiểu đoàn dù, 3 Tiểu đoàn pháo đến Trung Lào đưa số quân ở đây lên tới kỷ lục 26 Tiểu đoàn. Sê-Nô đã trở thành một chảo lửa của quân địch, đây là một điều ngoài dự kiến, ý muốn của Na-va.

Với khí thế xung thiên phối hợp chia lửa với mặt trận Điện Biên Phủ, Bộ chỉ huy chiến dịch Trung Lào đã dồn tổng lực đánh những đòn quyết định vào Sê-Nô, Lằng Khằng, Ba Na Phào, Mụ Giạ, Bản Bo .... cùng thời điểm này những chiến thắng từ Điện Biên Phủ đã bay đến mặt trận. Phong trào “Thi đua với Điện Biên” sôi nổi trong các đơn vị ta và Bạn.

Cuối tháng 4/1954, Trung đoàn 101 nhận nhiệm vụ tiến xuống phía Nam, cùng quân giải phóng Ít-xa-rắc (Căm-pu-chia) liên tục tiến công địch giải phóng Bương Sai, Xiêng Pang, tiến sát xuống sông Mê Kông giải phóng phần lớn Công-Pông-Chăm. Căn cứ Đông – Bắc Căm-pu-chia được nối liền với Hạ Lào, Trung Lào và cả Khu 4 tạo thành một thế trận liên hoàn. Âm mưu chia cắt Đông Dương thành 2 mảng ở Trung Lào và Khu 4 của Na-va phá sản.

Trong chiến dịch Trung Lào, chiến dịch chia lửa với Điện Biên, quân dân Liên khu 4 phối hợp với quân dân Bạn đã loại khỏi vòng chiến đấu 6.100 tên (hầu hết là lính Âu –Phi tinh nhuệ, thu 1.200 khẩu súng, hơn 2.000 xe ô tô quân sự. Phá tan tuyến phòng ngự Đường 8, 12 của địch. Giải phóng một vùng rộng lớn 400.000km2 và 40.000 dân.

Chiến thắng Trung Lào đã góp phần làm cho kế hoạch tập trung quân của Na-va cho các chiến trường chính Bắc Bộ và chia cắt Đông Dương bị phá sản hoàn toàn, tạo điều kiện cho quân dân Bạn tiến công, nổi dậy giải phóng quê hương và tạo điều kiện cho quân và dân ta đập nát cứ điểm Điện Biên Phủ - sào huyệt cuối cùng của quân viễn chinh Pháp trên đất Việt Nam(*).

(*)Dựa theo tài liệu Quân khu 4 lịch sử kháng chiến chống thực dân Pháp. NXB QĐND.H.1990.

Đại tá Nguyễn Khắc Thuần

 Theo Baonghean.vn