Đó là một trong những ngôi làng có lịch sử lâu đời của đất Kinh kỳ từ thế kỷ XI (nay thuộc phường Việt Hưng, quận Long Biên). Nghề săn bắt, chăn nuôi và chế biến rắn là một nghề độc đáo của Lệ Mật mà ít nơi có được.

 

Tiết mục múa rắn độc đáo trong lễ hội làng Lệ Mật.

Các cụ cao niên làng Lệ Mật nói rằng, nghề nuôi rắn ở đây có từ bao giờ chẳng ai nhớ rõ. Tương truyền vào thời nhà Lý, công chúa con vua Lý Nhân Tông đang dạo chơi trên sông Thiên Đức chợt sóng gió nổi lên, thủy quái xuất hiện, bắt công chúa. Nhà vua thương con, cử nhiều tướng tài đi diệt thủy quái nhưng không ai làm được. Có chàng trai họ Hoàng sống ở làng Trù Mật võ nghệ cao cường lại có tài bơi lội xin vua cho đi. Cuộc chiến đấu sôi sục cả lòng sông, với sự mưu trí, dũng cảm, chàng trai đã diệt được thủy quái. Nhà vua ban thưởng cho chàng trai họ Hoàng quan tước, vàng bạc nhưng chàng không nhận chỉ xin về lập ấp ở phía Tây thành Thăng Long, biến nơi hoang vu thành 13 làng trại trù phú. Sau khi "khai làng lập ấp", chàng quay về củng cố làng cũ. Sau này, chàng mất, dân làng lập đình thờ chàng, suy tôn là Thành hoàng. Theo gương chàng, dân chúng làng Lệ Mật ngoài việc nhà nông còn phát triển thêm nghề bắt rắn, nuôi rắn và nghề rắn cũng bắt nguồn từ đó.

Thời gian đầu dân làng Lệ Mật chỉ nuôi rắn để ngâm rượu làm thuốc chữa bệnh, sau này da rắn được làm đồ mỹ nghệ như dây lưng, ví da, giày da… Do có sự giao lưu kinh tế nên rắn Lệ Mật còn trở thành đặc sản của người dân kinh kỳ và thực khách gần xa. Ban đầu chỉ có vài món rất đơn giản như rắn ướp muối tiêu nướng, rắn xào hành tỏi, rắn băm nhỏ xào giòn… ngày nay, các nhà hàng đã phục vụ nhiều món ăn mới hơn, thỏa mãn khẩu vị của thực khách. Hiện ở làng đã có trên 100 hộ với 370 nhà hàng với các món ăn chuyên rắn, mỗi ngày đón trên 500 lượt khách trong và ngoài nước. Lệ Mật được đánh giá là làng rắn nổi tiếng, độc nhất ở Việt Nam và trên thế giới. Mặc dù quận Long Biên có tốc độ đô thị hóa nhanh song Lệ Mật vẫn giữ được dáng dấp của làng Việt cổ, có mái đình, giếng nước, cây đa, những ngôi nhà kiến trúc cổ, thu hút khá đông du khách trong và ngoài nước tới tham quan.

Đón chúng tôi vào đúng ngày làng nghề đón nhận quyết định của UBND TP Hà Nội công nhận danh hiệu "Làng nghề truyền thống nuôi rắn Lệ Mật", ông Nguyễn Danh Vĩnh, Chủ tịch UBND phường Việt Hưng không giấu nổi niềm vui: Với người dân Lệ Mật, hình tượng con rắn đã trở thành biểu tượng của làng, nghề bắt và nuôi rắn là nghề chính hoặc duy nhất của nhiều gia đình ở đây. Ngọn lửa truyền thống của làng nghề từ thời ông cha xưa đã được gìn giữ cho đến tận hôm nay. Anh Trương Xuân Chu, một trong những người nuôi rắn giỏi ở làng cho biết, cuộc sống đô thị đang len lỏi vào từng con ngõ nhỏ trong làng, nhưng không vì thế mà dân bỏ nghề. Ai cũng mong có thêm tiền để mở rộng quy mô sản xuất, nhưng đây là vấn đề khó khăn.

Ngoài nuôi rắn, người dân ở đây còn làm du lịch sinh thái kết hợp ẩm thực, vừa tạo việc làm cho lao động địa phương vừa để du khách trong và ngoài nước biết đến làng nghề - Chủ nhiệm HTX Kinh doanh dịch vụ, Trưởng ban Quản lý làng nghề Lệ Mật Trương Bá Huân cho biết, để bảo tồn và phát huy giá trị của làng nghề truyền thống, trong những năm tới, Việt Hưng sẽ trở thành phường đô thị đặc biệt với mô hình "làng cổ trong phố". Phường sẽ tổ chức khảo sát, nghiên cứu mô hình chăn nuôi rắn tập trung tại một số điểm xa khu dân cư; tiếp tục mở rộng mô hình chăn nuôi rắn sinh trưởng kết hợp với du lịch sinh thái ẩm thực, hoàn thiện đề án xây dựng tuyến phố ẩm thực làng nghề Lệ Mật với nhiều nhà hàng đặc sản mang bản sắc truyền thống; xây dựng trung tâm giới thiệu làng nghề… để Lệ Mật thêm giàu có.