Nghệ An không chỉ nổi tiếng bởi truyền thống yêu nước - hiếu học và bản sắc văn hóa độc đáo mà còn được biết đến với những danh lam, thắng cảnh nổi tiếng, những đặc sản hấp dẫn trở thành niềm tự hào của người dân và niềm mơ ước của du khách gần xa. Một trong những đặc sản ấy là vịt bầu Quỳ, được mệnh danh là giống vịt ngon nhất Việt Nam.
Từ xa xưa, trong những bản làng ở vùng đất Quỳ Châu trùng điệp núi non, người dân đã nuôi một giống vịt bản địa có sức đề kháng tốt, nhanh lớn, thịt ngon. Bà con nuôi chỉ ở mức nhỏ lẻ, nhà vài cặp, nhiều lắm là vài chục con. Vịt chủ yếu thả rông, tự kiếm thức ăn tự nhiên như con cá, con ốc, rong rêu dưới khe suối, những hạt, củ, lá cây… trên nương. Hình ảnh con vịt lạch bạch và tiếng vịt kêu đã thân thuộc với bà con mỗi chiều, mỗi sáng. Bà con thịt vịt trong các dịp lễ tết, cưới xin, hay khi có khách quý, hầu như không bán ra ngoài. Lâu dần, những người ở dưới xuôi lên được thưởng thức món thịt vịt khiến họ kinh ngạc bởi so với vịt ở vùng khác, vịt Quỳ Châu có thịt ít mỡ, dai, thơm và có vị ngọt đậm đà, mặc dù trong quá trình chế biến không cần nêm mì chính.
Tiếng lành đồn xa, từ đó, người ta cho rằng vịt bầu Quỳ là giống vịt ngon nhất Việt Nam. Tuy rằng chưa có một tổ chức hay có cuộc thi nào chính thức công nhận danh hiệu này, song đã từ rất lâu, vịt bầu Quỳ thực sự đã trở thành một thương hiệu, một món quà quý từ miền Tây xứ Nghệ. Song cũng vì bị lùng mua quá nhiều và chỉ nuôi ở mức nhỏ lẻ, đã có thời điểm vịt bầu Quỳ đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Người có công lớn đã khôi phục và nhân giống vịt bầu Quỳ thuần chủng là ông Thái Diệu, quê ở Yên Thành, lên Quế Phong lập nghiệp bằng nghề nuôi vịt từ năm 1993.
Theo nghiên cứu của Viện Chăn nuôi thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, sở dĩ có tên gọi vịt bầu vì vịt thân hình bầu bĩnh. Việt Nam có nhiều giống vịt bầu, vịt bầu Quỳ (hay Quỳ Châu) có chân màu vàng thỉnh thoảng có chấm đen; con mái có màu nâu, vàng xen lẫn, khi trưởng thành nặng 1,4 – 1,7 kg; con trống có màu cánh sẻ phía đầu, lưng, trưởng thành nặng 1,6 – 1,8kg. Các nhà khoa học lí giải, sở dĩ vịt bầu Quỳ có vị ngọt đặc trưng là vì trong thịt có hàm lượng axit gutamic, một vi chất có giá trị bổ dưỡng cao. Tuy nhiên, theo quan điểm của người dân Quỳ Châu, thì vịt bầu Quỳ ngon, dai bởi vì được nuôi trong môi trường tự nhiên vùng núi nên vận động nhiều, sức đề kháng cao, thức ăn tự nhiên sạch….cộng thêm giống vịt có gen quý hiếm.
Người dân Quỳ Châu hiếu khách, thân thiện, thường dành những gì ngon nhất, quý nhất đãi khách. Ai đến Quỳ Châu mà chưa được thưởng thức đặc sản vịt bầu Quỳ thì chưa thấy được sự hấp dẫn, tinh tế trong văn hóa ẩm thực của xứ sở này. Vịt có thể chế biến thành nhiều món như vịt quay, vịt luộc, vịt hầm thảo dược, vịt xào sả ớt, vịt xáo măng, cháo vịt…. Từ chất thịt vịt hảo hạng qua bàn tay tài hoa và tấm lòng mến khách của các đầu bếp miền Tây trở thành các món ngon tuyệt trần; thưởng thức một lần nhớ mãi. Thiết tưởng cũng nên nhắc đến một món được các nhiều người đặc biệt thích dù các nhà khoa học khuyến cáo không nên dùng là tiết canh vịt. “Lí luận” của các “bợm nhậu” là vịt bầu khỏe mạnh, không bệnh tật, chế biến sạch sẽ cộng thêm vài chén rượu nữa thì vi rút, vi khuẩn kiểu gì cũng không sợ. Dù sao thì các du khách phương Tây thường sợ “lắc đầu lè lưỡi” trước món ăn “quốc hồn quốc túy” này của người Việt.
Vịt bầu Quỳ từ nhiều chục năm nay đã được nuôi thành vịt thương phẩm, có những trang trại nuôi tới hàng ngàn con. Vịt bầu Quỳ cũng đã được đưa đi nhân giống và nuôi ở nhiều nơi như Quế Phong, TP Vinh, thậm chí đã có mặt tại Thanh Hóa, Hà Tây (Hà Nội)…và nhiều vùng miền khác. Tuy nhiên, dù sao, vịt nuôi trong trang trại cũng không thể ngon bằng vịt nuôi thả tự nhiên ở quy mô nhỏ. Và dù có đi nơi đâu, vịt bầu được nuôi ở Quỳ Châu vẫn là ngon nhất, đáng giá nhất; cũng giống như những đặc sản khác, ví dụ cam Xã Đoài thì chỉ có trồng ở Xã Đoài mới là ngon…chè Gay thì chỉ có trồng ở xã Cao Sơn mới đáng uống. Do nhu cầu ngày càng tăng của thị trường, chỉ có thể nuôi vịt bầu Quỳ theo kiểu trang trại tập trung mới đáp ứng được. Tuy nhiên, cần chú trọng xây dựng, quảng bá thương hiệu và bảo tồn giống vịt bầu Quỳ thuần chủng.
Vịt bầu Quỳ là đặc sản bản địa quý, hiện đã được UBND tỉnh Nghệ An đưa vào danh sách giống vật nuôi bảo tồn nguồn gen cấp tỉnh giai đoạn 2014 – 2020. Người dân Quỳ Châu, Quế Phong và các huyện khác cũng thấy được nguồn lợi từ gia cầm này nên nuôi ngày một nhiều hơn. Với những ưu thế vượt trội và sự quan tâm của chính quyền cũng như người dân, tin rằng vịt bầu Quỳ sẽ mãi là vật nuôi, đặc sản đồng hành cùng sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và trở thành niềm tự hào của người dân xứ Nghệ.
.jpg)
 (1).gif)
