Nếu có dịp lên miền tây Nghệ An, đến với đồng bào Thái, bạn sẽ được thưởng thức những món ăn mang đậm màu sắc núi rừng. 
Chúng tôi đến Hạnh Dịch - Xã Biên giới huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An- 100% dân tộc Thái , nằm bên dòng sông Nậm Việc. Được chị Lương thị Tuyên - bí thư đảng uỷ Xã giúp đỡ, giới thiệu đến gặp Chị Lô Thị Viết - chi hội trưởng phụ nữ bản Pà Kỉm. Chị Viết và toàn thể chị em trong chi hội, đang chuẩn bị làm các món ăn . Xin giới thiệu một số món độc đáo, với những ai có quan tâm đến văn hoá ẩm thực của người Thái miền tây Xứ Nghệ . 
* Cánh ột : nguyên liệu và cách chế biến : - gạo ngâm nước giã thành bột ; hết Bi ( Nấm hương); bí non; cá nướng giã nhỏ, hoặc gà băm nhỏ; ớt cay hoặc mạc khén loại gia vị của thiên nhiên , có vị cay và đắng; muối , mì chính... Đun nước sôi, khuấy bột đều, lần lượt bỏ các thứ đã sơ chế, đậy nắp xoong , nấu chín . Tất cả các nguyên liệu đều do hái lượm trên rừng. Đảm bảo rau sạch. ăn có vị cay cay , đắng ngọt thơm ngon bổ dưỡng , chống béo phì 
* Chúp ( Nộm) : Măng, đậu, ngọn bầu, hoa và quả quao - loại quả này lấy cả cây và rễ , sắc lấy nước uống ,dùng chữa bệnh gan rất tốt . Quả Quao nướng đến độ phồng , cạo vỏ, thái mỏng . Quả dầu nướng giã nhỏ, các gia vị : muối , bột canh, ớt cay, mạc khén ...trộn đều. Món chúp ăn ngon thơm , có vị đắng của hoa và quả quao, vị bùi và béo của quả dầu, ngọt của đậu, măng , ngọn bầu... Chúp có giá trị chữa bệnh gan rất tốt . Ăn không chán, không béo phì ...
* Khầu Lám ( Cơm Lam)
Do điều kiện, môi trường sống, trên núi cao, người Thái miền Tây Nghệ An đi làm nương rẫy cả ngày . Giờ nghỉ, chuẩn bị bữa trưa , người chồng ra suối bắt cá. Người vợ lam cơm và nấu canh. Cách làm cơm Lam cũng rất đơn giản. Gạo nếp bỏ vào ống lùng ( họ với tre, nứa) . Lam cơm ống Lùng ngon hơn cơm Lam ống tre nứa. Chọn cây không già quá, không quá non. Trong ống Lùng còn nước . Thứ nước tinh khiết từ ruột cây, thấm qua thời gian sương núi , mưa rừng . Cho thêm nước suối vào. Nút ống bằng lá dong rừng. Đốt bằng lửa củi. Cơm có váng bóng vàng, vừa dẻo thơm vừa không bị cháy. Nếu sợ cơm cháy, có cách lam cơm dễ hơn, cho những ai chưa có kinh nghiệm . Cách làm tương tự, chỉ khác là quấn lá chuối trong ống trước khi bỏ nếp vào. Cơm không bị dính, không bị cháy. Khi ăn có thêm hương vị lá chuối và nước suối ngọt, nước ruột cây lùng rất thơm. Ở miền núi thanh niên, học sinh đi du lịch, tắm thác, thường tổ chức ăn cơm lam, cá nướng. Một lần ăn sẽ nhớ suốt đời...
* Pá Pình:(Cá nướng) Cá bắt từ khe suối lên , còn tươi. Mổ bụng, lấy ruột sạch. Cặp vào que nứa, nướng lên bếp than. Nướng than ngon hơn đốt lửa. Cá vừa chin đều mà không bị cháy, Không bị khô. giữ được mỡ không chảy ra ngoài. Ăn cá nương thơm béo với cơm lam thì ngon phải biết .
Ngày nay Cơm Lam , cá nướng là đặc sản. Nếu có dịp đi hội Hang Bua ở Quỳ Châu hoặc hội Đền chín gian, tắm thác Xao Va ở Quế Phong, các bạn sẽ được thưởng thức thứ đặc sản này. 
* Khầu Cẩm Côống : Lá Cẩm Côống hái trong rừng . Bỏ lá vào nước đun sôi .Lấy nước ngâm nếp trắng sẽ có màu đỏ tươi .Bỏ nếp vào hông- thứ hông gỗ xôi sẽ khô ráo , nắm cơm không dính tay mà rất dẻo. Bắc hông lên bếp lửa hồng đượm than củi , khoảng 30 phút, xôi chín có màu đỏ. Xôi bỏ vào ép , để hai 3 ngày vẫn dẻo thơm mà không bị cứng không bị khô. 
Các món ăn của người Thái là sự hoà hợp giữa hương rừng, gió núi . Phản ánh tâm hồn của dân tộc. Là sự khéo tay hay làm, chịu thương chịu khó của người phụ nữ Thái. Tất cả các nguyên liệu đều do hái lượm trên rừng, dưới sông suối...đều đảm bảo rau sạch . Có giá trị chữa bệnh. Ăn ngon miệng mà không biết chán. Cơm lam, xôi đỏ ăn với cá suối nướng là món ăn truyền thống của người Thái. Trong mâm cơm đón khách, ngày lễ, ngày tết không thể thiếu hai món này. Người Thái ăn xôi quanh năm ... 
Bài và ảnh Cẩm Thạch