Thật bất ngờ khi loài cây quen thuộc, cánh trắng nhụy vàng vốn mỏng manh, có tên gọi mỹ miều là xuyến chi, còn tên dân dã khác là hoa cúc áo hay đơn buốt, thường mọc hoang dọc bờ ruộng, ven đường lại có thể trở thành món ăn độc đáo và lạ lẫm như vậy. Với xuyến chi, tôi nghĩ khi ăn chẳng ai có thể gắp một đũa to, chỉ có thể gắp đũa nhỏ như ăn làm khách vậy. Vì như đã nói, chỉ có những người thích chăm sóc bữa cơm gia đình mới có thể chịu khó tìm nguyên liệu để có dĩa xuyến chi xào tỏi giữa những ngày đông mưa rả rích.

Xuyến chi xào tỏi. Ảnh: C.N

Đám xuyến chi mọc hoang ở vạt đất trống gần nhà tôi mới hôm nào thân lá sần sùi bỗng dưng thi nhau mơn mởn chỉ sau vài ngày mưa. 

Chị tôi chọn những đọt non làm món xuyến chi xào tỏi, đổi bữa cho cả nhà và không quên tận dụng những cành hoa, cắm bình hoa xuyến chi để trang trí bàn ăn. Các công đoạn chế biến món này xem ra đơn giản và nhanh chóng như xào các loại rau khác.

Chỉ cần rửa sạch, chần sơ qua nước sôi rồi vớt ra để vào thau nước đá cho rau giữ màu xanh và bớt hăng, sau đó đem xào với tỏi. Nhưng để có được dĩa xuyến chi xào nho nhỏ, phải tốn khá nhiều thời gian để chọn những đọt non. Lá già vẫn ăn được nhưng đậm vị hăng nhẫn.

Tôi nhớ lần đầu ăn món này là vào mùa đông năm ngoái, tiết trời cũng rỉ rả mưa lạnh như mấy hôm nay. Khi cả nhà ngồi vào bàn ăn trưa, chị tôi chỉ vào dĩa rau xào tỏi và đố mọi người đoán tên.

Mỗi người e dè nhón một chút và có cùng cảm nhận: thơm bùi, nhân nhẫn, hăng hắc, nhưng hậu có vị ngọt, nói chung rất lạ, ngon và thú vị nhưng không ai biết rau gì. Thì ra đó là món xuyến chi xào tỏi.

Thật bất ngờ khi loài cây quen thuộc, cánh trắng nhụy vàng vốn mỏng manh, có tên gọi mỹ miều là xuyến chi, còn tên dân dã khác là hoa cúc áo hay đơn buốt, thường mọc hoang dọc bờ ruộng, ven đường lại có thể trở thành món ăn độc đáo và lạ lẫm như vậy.

Với xuyến chi, tôi nghĩ khi ăn chẳng ai có thể gắp một đũa to, chỉ có thể gắp đũa nhỏ như ăn làm khách vậy. Vì như đã nói, chỉ có những người thích chăm sóc bữa cơm gia đình mới có thể chịu khó tìm nguyên liệu để có dĩa xuyến chi xào tỏi giữa những ngày đông mưa rả rích.

Nếu ai đó thích ăn xuyến chi mà lười thì khó tìm được bởi chẳng ai bán loài hoa mọc hoang dại này. Muốn ăn, chỉ có thể “lăn ra hái” mà thôi. Mùa nắng, chị tôi hái hoa xuyến chi phơi khô để làm trà, pha uống có mùi thơm đặc trưng, vị ngọt xen lẫn nhân nhẫn.

Tìm hiểu được biết thêm, cây hoa xuyến chi có nhiều công dụng để chữa bệnh nhưng tính hút độc khá cao, vì vậy chỉ nên chọn hái hoa lá những cây mọc ở nơi có không khí trong lành.