Cùng họ với hành, tỏi, nhưng củ nén có kích thước nhỏ hơn nhiều; nén là một loại gia vị quý được người dân Mộ Đức quê tôi trồng nhiều ở những vùng đất cát ven biển. Những củ nén tròn lẳn, nhỏ bằng đầu đũa, chỉ cần để nơi khô ráo là có thể bảo quản quanh năm, nên người dân quê tôi ngày trước, hầu như nhà nào cũng trữ sẵn vài lon nén để dành.

Có mùi thơm đặc trưng lại cay nồng, nên củ nén thường được người dân quê tôi dùng như một loại gia vị phổ biến để ướp thịt, cá, hoặc dùng để phi thơm dầu, giúp các món ăn thêm ngon. Ấm cúng nhất là vào những ngày chớm đông, trời bắt đầu trở lạnh; được hít hà mùi thơm của nén tỏa ra ngào ngạt khi bà tôi vốc nắm nén con con mang đi giã dập, rồi thả vào chảo dầu phụng đang sôi trên bếp. Chờ nén chuyển sang màu vàng nhẹ, bà từ từ thả vào đấy khi thì dăm lát cá hố, lúc lại vài con cá nục suôn, hoặc thịt ba chỉ xắt mỏng.

Củ nén chẳng những làm tan biến mùi tanh của cá, mà còn quyện lẫn vị béo, thơm của dầu phụng, vị đậm đà của nước mắm ớt. Bởi vậy, nếu đã dùng củ nén làm gia vị nấu kèm cá, thịt, chẳng ai mang nén đi giã nhuyễn, mà chỉ giã sơ qua để vừa ăn cá, thịt, vừa có thể thưởng thức những miếng nén béo ngậy, thơm nức.

Không chỉ dùng làm gia vị phổ biến cho các món chiên, kho; nén còn dùng để nấu cháo và là vị thuốc dân gian quý dùng để giải cảm rất tốt. Thi thoảng vào những ngày mưa, nội vẫn thường kỳ công đãi cả nhà nồi cháo trắng phi dầu phụng và củ nén. Món cháo nén tuy giản đơn, nhưng vị thơm của nén quyện với vị cay cay của hạt tiêu đủ khiến mọi người ấm bụng trong buổi sáng mưa lạnh.

Ngoài ra, củ nén còn được dùng để nấu nhiều loại cháo như cháo lươn, cháo ếch... Bởi củ nén đặc biệt thích hợp để làm gia vị chế biến các món có mùi tanh như lươn, ếch đồng... Từng muỗng cháo quyện cùng vị ngọt của thịt lươn, ếch và mùi củ nén thơm, khiến ai sinh ra ở mảnh đất miền Trung đầy nắng gió, khi đi xa, cũng xao xuyến nhớ cái vị đặc trưng này.

Có lẽ, chính vì đặc điểm ưa sống trên đất cát, trải qua bao nắng gió để chắt lọc tinh túy từ đất cằn đã làm nên hương thơm nồng nàn cho nén. Để rồi qua đôi bàn tay khéo léo của mình, người xứ Quảng quê tôi đã biến củ nén trở thành tinh hoa cho ẩm thực quê hương.

Ý Thu / Báo Quảng Ngãi

Nguồn quehuongonline.vn

http://quehuongonline.vn/ban-sac-van-hoa/duom-thom-vi-nen-xu-quang-20181211100835490.htm