Ảnh minh họa - Internet

   Chủ nhật, trời mưa suốt từ đêm qua và sang đến sáng nay vẫn tiếp tục mưa… Mới có một trận mưa dài thôi mà sáng ra lá đã lác đác chuyển sang màu vàng nhạt. Bỗng nhiên lại nhớ đến bài thơ “Mùa lá rụng” của Olga Berggoltz mà bản dịch được phổ biến nhất và được bạn đọc đón nhận nhất là của nhà thơ Bằng Việt. Bản dịch tài hoa của ông với những câu thơ bất hủ như

   “ Dịu dàng quá dịu dàng không chịu nổi

      Mưa thầm thì rơi mãi lúc chia ly”  

Và còn biết bao nhiêu những câu thơ hay khác nữa đã được nhà thơ Bằng Việt đem đến cho người đọc những cảm xúc khó có thể phai mờ với thời gian.

   Thật sự là chưa bao giờ tôi đọc hết bài thơ này bằng nguyên bản tiếng Nga, chính xác hơn là có một lần cách đây khoảng 1 năm, tôi đã thử đọc bản tiếng Nga và cảm giác là có điều gì đó chưa được hoàn chỉnh lắm trong bản dịch của Bằng Việt. Nhưng lúc đó tôi chưa tin ở bản thân mình và rồi câu chuyện cũng chỉ dừng lại ở đó thôi. Thời gian cũng lại trôi đi và tôi cũng không còn nhớ đến bài thơ này nữa… Hôm qua lang thang FB thế nào gặp lại anh bạn cũ, sống với nhau bao nhiêu năm ở nước Nga và được đọc bản dịch “ mùa lá rụng”  của anh. Bản dịch chưa phải là một bản dịch hoàn hảo nhưng nó làm tôi phải suy nghĩ nhiều, bởi nhiều đoạn nó trái ngược hoàn toàn về ý thơ so với bản dịch của Bằng Việt (và cũng trùng lặp với những suy nghĩ của tôi một năm trước). Anh bạn tôi lại là một chuyên gia về ngôn ngữ và văn học Nga, tôi hoàn toàn tin tưởng ở khả năng dịch nghĩa của anh. Điều đó đã thôi thúc tôi quyết tâm đọc lại toàn bộ bản gốc của “ Mùa lá rụng” suốt tối qua và sau một hồi “đánh vật” với câu chữ tôi nhận ra rằng những cảm nhận của mình 1 năm trước là đúng. Ở đây tạm không nói đến những câu thơ tài hoa của Bằng Việt, với tất cả lòng kính trọng và cảm phục ông, nhưng phải nói rằng bản dịch của Bằng Việt chưa phải là hoàn thiện,  ở đâu đó ông đã không chuyển tải được đúng , được hết tinh thần và cảm xúc của Olga Berggoltz, điều mà anh bạn tôi đã làm được…

    Đến sáng nay tôi đã hoàn thành bản dịch “mùa lá rụng” của mình. Một bản dịch dù hay, dù dở nhưng dẫu sao nó cũng là một bản dịch KHÁC. Bản dịch này là kỷ niệm một ngày chớm thu, khi cảm xúc tràn về,  sự cảm nhận của tôi với tình cảm, cảm xúc, mùa thu của Olga Berggoltz- nhà thơ mà tôi hằng yêu mến.

       MÙA LÁ RỤNG

Mùa thu ở Mátxcơva

người ta thường treo những tấm biển trên các đại lộ,

với dòng chữ: "Hãy cẩn thận, cây mùa lá rụng!"

Mùa thu, mùa thu!

Trời Matxcova

Những đàn sếu bay,sương giăng và khói toả

Những khu vườn cháy rực lúc hoàng hôn

Bởi sắc lá vàng, sẫm một màu thu muộn

Những tấm biển con trên đại lộ

Nhắc tất cả những người qua lại

Dù bước chung đôi hay bước một mình

" Hãy cẩn thận, cây mùa lá rụng!"

Ôi trái tim cô độc làm sao

Trong ngõ nhỏ chợt thấy mình xa lạ

Chiều lãng đãng bên ngoài khung cửa,

Run rẩy mình dưới ướt át mưa

Tôi đã vì ai mà đơn độc đến đây

Tôi thương ai, ai làm tôi vui nữa?

Chẳng biết tại sao tôi lại nhớ:

" Hãy cẩn thận, cây mùa lá rụng"

Có cần gì nữa đâu -

Có nghĩa là chẳng còn gì để mất

Chẳng phải người yêu, không phải người thân

Thậm chí chưa thể gọi anh là bạn

Sao lòng tôi vẫn thấy bùi ngùi

Trong giờ phút mình chia tay vĩnh viễn,

người chẳng mấy khi vui,

kẻ cô đơn, bất hạnh giữa cuộc đời?

Chê cười ư, hay là khinh thị?

Chịu được hết, rồi sẽ qua tất cả...

Không! Tôi sợ nỗi dịu dàng hơn hết thảy

Như cơn mưa trong buổi chia ly

Mưa trút tối sầm, mưa tuôn ấm áp

Tất cả run lên trong ánh chớp chói loà

Hãy vui lên, hạnh phúc lên nào!

Như cơn mưa rào, trong giờ phút chia tay

Tôi một mình lặng lẽ ra ga

Chẳng cần ai đưa tiễn...

Tôi không nói hết với anh điều cần nói

Nhưng giờ đây tôi chẳng nói nữa đâu

Đêm đã về ngập tràn con ngõ nhỏ

Những tấm biển con thầm thì nhắc

Những bước chân lẻ bóng qua đường

" Hãy cẩn thận, cây mùa lá rụng!"

Olga Berggoltz

QH dịch

        ЛИСТОПАД

Осенью в Москве на бульварах

вывешивают дощечки с надписью

"Осторожно, листопад!"

Осень, осень! Над Москвою

Журавли, туман и дым.

Златосумрачной листвою

Загораются сады.

И дощечки на бульварах

всем прохожим говорят,

одиночкам или парам:

"Осторожно, листопад!"

О, как сердцу одиноко

в переулочке чужом!

Вечер бродит мимо окон,

вздрагивая под дождем.

Для кого же здесь одна я,

кто мне дорог, кто мне рад?

Почему припоминаю:

"Осторожно, листопад"?

Ничего не нужно было,-

значит, нечего терять:

даже близким, даже милым,

даже другом не назвать.

Почему же мне тоскливо,

что прощаемся навек,

Невеселый, несчастливый,

одинокий человек?

Что усмешки, что небрежность?

Перетерпишь, переждешь...

Нет - всего страшнее нежность

на прощание, как дождь.

Темный ливень, теплый ливень

весь - сверкание и дрожь!

Будь веселым, будь счастливым

на прощание, как дождь.

...Я одна пойду к вокзалу,

провожатым откажу.

Я не все тебе сказала,

но теперь уж не скажу.

Переулок полон ночью,

а дощечки говорят

проходящим одиночкам:

"Осторожно, листопад"...

Ольга Берггольц

(Người dịch - Nhà thơ Nguyễn Quốc Hùng - Hội Luật gia Việt Nam,

         Hội VHNT Việt Nam tại Liên bang Nga)