Mỗi chiều ngồi mở facebook đọc trang mọi người. Vào trang LINH LAN thật bất ngờ gặp mình trong thơ mình khi tuổi đôi mươi. Cảm ơn em LINH LAN đã thích bài thơ của tôi từ thời sinh viên. Đưa lên với các bạn bài thơ tình ngày rất trẻ và cả bài bình của nhà phê bình VŨ NHO. Ngày năm ấy 1994, nào biết ai đâu. Bài phê bình ngày năm ấy là bài bình thơ đầu tiên với thơ BKA. Cảm ơn bác VŨ NHO. Cảm ơn em LINH LAN!

                    KHOẢNG CÁCH

                                          BùiKim Anh

Sẽ chẳng bao giờ em đến được cùng anh
Chỉ một lần thôi êm ả
Dẫu đã có bao lần vội vã
Anh vẫn là anh xa cách giữa nỗi đời.

Sẽ chẳng bao giờ có được giữa lòng tay
Chút ấm áp hương người thương nhớ
Một bông cúc muộn mằn mới nở
Dẫu vàng tươi vẫn trơ trọi cuối mùa

Một tình yêu tha thiết chẳng hẹn hò
Anh với em chỉ là trong mộng ước
Một giấc mơ rất gần mà không thực
Rất mặn nồng mà trống trải đơn côi.

Sẽ chẳng bao giờ em đến được cùng anh
Chỉ một lần thôi là tất cả
Để cứ đến rồi đi trên đường cúc nở
Không mùi hương vẫn gợi nhớ âm thầm…

LỜI BÌNH - Vũ Nho

PGS - TS Vũ Nho

Bài thơ của Kim Anh đến tay tôi qua một người bạn gái yêu thơ cùng lớp tiếng Anh. Không nhớ rõ lắm thời điểm, nhưng hình như là vào mùa thu. Khi ấy trời đã se se lạnh. Đâu đó trên đường phố Hà Nội náo nhiệt, ồn ào, đã một lần tôi được nhấm nháp những hạt cốm xanh và thấp thoáng mắt sắc vàng hoa cúc. Đã một lần nào đó tôi ngẩn ngơ trước cái nao nao kỳ lạ của cây cỏ trong gió nắng vàng thu:

Cây thưa vào xa xôi
Tự khi nào với gió
Chỉ biết ngàn mắt lá
Lim dim say cùng trời
Còn tôi như không tôi
(Thơ Nguyễn Hoa)

Với tâm trạng ấy tôi đi vào “khoảng cách”.

Vâng, tình yêu từng cho người ta một sức mạnh, một quyết tâm cực kì to lớn : “Tam tứ núi cũng trèo, ngũ lục sông cũng lội, thất bát đèo cũng qua”. Nhưng cô bạn gái trong bài thơ này dường như xuôi tay, bất lực trước khoảng cách có lẽ không chỉ là khoảng cách của không gian, của thời gian, mà trong đó còn có cả khoảng cách của tình cảm, của cõi lòng.

Sẽ chẳng bao giờ em đến được cùng anh

Thốt lên những lời đau đớn và tuyệt vọng đó vì cô gái đã thử vượt khoảng cách không biết bao lần “Dẫu đã có bao lần vội vã”. Phải vội vã vì mỗi lần lỡ là một lần khoảng cách càng xa. Vội vì nó là một cuộc đua thời gian với mình, với người, và đua cùng năm tháng. Nhưng rút cuộc thì “khoảng cách” vẫn cứ còn là “khoảng cách”. Cái đích mà cô mong tới, mong tha thiết chỉ một lần thôi, vẫn cứ cách xa… Anh vẫn là anh xa cách giữa nỗi đời.

Không vượt qua nổi khoảng cách, tất nhiên sẽ phải chịu những thiệt thòi:

Sẽ chẳng bao giờ có được giữa lòng tay
Chút ấm áp hương người thương nhớ

Ước ao nhỏ nhoi thế mà sao quá xa vời, mà thành ra vô vọng. Hình ảnh thơ, hoàn cảnh thơ cứ sóng với nhau một ở bên này, một ở bên kia, đối lập nhau qua cái “khoảng cách” nghiệt ngã:

Cúc mới nở – muộn mằn mới nở                                
Cúc vàng tươi – trơ trọi cuối mùa
Một tình yêu – không hò hẹn.
Một giấc mơ – không có thực
Rất mặn nồng – trống trải đơn côi
Anh với em – chỉ là trong mộng ước

Để rồi cuối cùng là một lặng lẽ xót xa. ở truyện Kiều thì “hương gây mùi nhớ”. Còn ở đây “Không mùi hương vẫn gọi nhớ âm thầm”.

Ôi! có thật “khoảng cách” ghê gớm và khắc nghiệt đến thế? Sao không thử cố hết sức một lần rút ngắn nó lại? Sao không liều một lần xoá nó mất đi? Để biến cái không thể thành có thể, biến giấc mơ thành hiện thực, biến trống trải đơn côi thành tha thiết mặn nồng?

Ngậm ngùi tôi thầm hỏi trong lòng. Nhưng tôi chợt nhớ đến dậu mồng tơi xanh rờn trong thơ Nguyễn Bính – một vạn lý trường thành ngăn cách lứa đôi. Tôi cũng nhớ đến cái khoảng cách đi một đời không hết trong thơ Tế Hanh:

Em gần gũi. Em xa xôi
Sao em như thể chân trời trước anh
Giơ tay tưởng với được tình
Bước đi tới mãi mà tình vẫn xa.

Dẫu vậy “khoảng cách” trong thơ Kim Anh vẫn đượm một nỗi xót xa. Phải chăng cái xa xót ấy là của riêng giới nữ, những bông hoa nở có thời, và chỉ riêng phụ nữ mới có thể nói ra thấm thía đến thế.

Bao lần vội vã. Đến rồi đi. Bao lần cúc nở. Tàn lại nở. Chỉ có ánh vàng tươi của loài hoa ấy như không biết mỏi mệt, bất chấp mọi “khoảng cách”. Chỉ có làn hương đơn côi “không hương người thương nhớ” vẫn cứ bền bỉ âm thầm vượt qua “khoảng cách” gợi nhớ ngẩn ngơ. Và chỉ có những giấc mơ…

Không phải là bom đạn chiến tranh làm tổn thất. Có lẽ cũng không phải những nỗi đời cơ cực gây tan vỡ chia lìa, hoặc không giạn, thời gian cách trở. Khoảng cách đáng sợ ấy là khoảng cách mong manh của tình cảm bị chi phối bởi muôn vàn mối ràng buộc của đời thường. Vì chưng anh chẳng còn là “anh của thời trai trẻ”? Vì chưng em chẳng còn là “em của thời hoa đỏ” (Thanh Tùng – Thời hoa đỏ)?

Dù với lý do gì thì khoảng cách vẫn là khoảng cách. Sẽ chẳng bao giờ… Sẽ chẳng bao giờ… Sẽ chẳng bao giờ. Ba lần tuyệt vọng trong bốn khổ thơ. Nhưng khoảng cách ấy không còn đáng sợ. Màu hoa đã qua được nó. Mùi hương đã qua được nó. Giấc mơ đã xoá được nó. Và tôi chỉ muốn tin: Những câu thơ chân thành giản dị âm thầm này thêm một lần để… họ không còn khoảng cách trong nhau.

Mùa thu 1994

                         Theo Bùi Kim Anh