Người con gái sông La, ngày ấy - bây giờ

Anh hùng La Thị Tám, nhân vật trong bài hát nổi tiếng 'Người con gái sông La' của nhạc sĩ Doãn Nho giờ đã là bà của đàn cháu nhỏ, nhưng ký ức về những năm tháng chiến đấu vẫn vẹn nguyên trong bà.

Nghe bài hát Người con gái Sông La

Trong ngôi nhà nhỏ nằm ven con đường Nguyễn Biểu (TP Hà Tĩnh), anh hùng La Thị Tám (63 tuổi) vừa lần tìm đống ảnh tư liệu, vừa kể về thời hoa lửa của cuộc đời mình cùng những chiến công trên vùng đất Đồng Lộc huyền thoại.

Anh Hùng La Thị Tám đang lục lọi đống ảnh tư liệu về cuộc đời mình. Ảnh: H.K

Anh hùng La Thị Tám đang lục lại đống ảnh tư liệu về cuộc đời mình. Ảnh: H.K.

Sinh ra trong gia đình nông dân nghèo, đông anh em, cha mất sớm, La Thị Tám phải bỏ học giữa chừng. Năm 1967, theo bước chân của hai anh trai, cô gái có vóc dáng nhỏ nhắn, đôi mắt sắc lẹm viết quyết tâm thư lên đường nhập ngũ. Cô được phân công về đơn vị C2 chủ lực thuộc ngành giao thông vận tải Hà Tĩnh, tham gia đảm bảo giao thông thông suốt để chi viện kịp thời sức người, sức của từ hậu phương lớn miền Bắc cho chiến trường miền Nam.

Ngã ba Đồng Lộc nằm trên đường Trường Sơn, thuộc xã Đồng Lộc (Can Lộc, Hà Tĩnh). Trong chiến tranh, Đồng Lộc luôn là túi bom, là tọa độ chết với âm mưu huỷ diệt nhằm chặn đứt sự chi viện. Chỉ 240 ngày đêm từ tháng 3 đến tháng 10/1968, không quân địch đã trút xuống đây 48.600 quả bom các loại, như: bom phá, bom nổ chậm, bom sát thương...

Nhiệm vụ của La Thị Tám là đứng trên một quả đồi cao, phía trái của ngã ba Đồng Lộc vào những lúc máy bay Mỹ ném bom để đếm số lượng bom trút xuống. Sau khi máy bay Mỹ vừa đi, La Thị Tám chạy xuống cắm tiêu đánh dấu cho công binh đến phát nổ.

Với chiếc ống nhòm nhỏ, sau mỗi lần máy bay Mỹ ném bom, La Thị Tám lại như con thoi chạy lên đồi căng mắt theo dõi quả nào phát nổ, quả nào chưa và chạy xuống ngã ba Đồng Lộc để cắm cờ tiêu. Suốt 200 ngày đêm ròng rã, bàn chân bỏng rát và in thành vệt mòn qua những bãi bom nổ chậm, La Thị Tám đã đếm và cắm tiêu được 1.205 quả.

La Thị Tám tay cầm ống nhòm, đứng đếm bom ở ngã ba Đồng Lộc. Ảnh: Chụp lại tư liệu.

La Thị Tám tay cầm ống nhòm, đứng đếm bom ở ngã ba Đồng Lộc. Ảnh tư liệu.

Ngày 22/12/1969, La Thị Tám được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân khi mới 20 tuổi. "Ngày đó, cả Đồng Lộc là túi bom, nắng như đổ lửa, phải đếm bom và cắm tiêu, chạy xuống, chạy lên liên tục ai cũng lo là bị say nắng không thể tiếp tục công việc vào ngày mai, chứ không ai nghĩ đến cái chết bao giờ. Cả một thế hệ đều nghĩ rằng, nếu có mất mát, hy sinh, ấy là vì tổ quốc!”, bà Tám nhớ lại những ngày tháng đếm bom ở Đồng Lộc.

Nắng tháng 6, gió Lào thổi bỏng rát, giữa bom đạn mù trời, hình ảnh người con gái dũng cảm tay cầm cờ đi cắm từng quả bom trở thành biểu tượng chiến thắng của từng đoàn xe tải ra tiền tuyến. La Thị Tám là đề tài của rất nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà báo chiến trường, cô trở thành biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, nơi sự sống và cái chết mong manh trong gang tấc.

Năm 1970, trong một lần đi công tác, nhạc sĩ Doãn Nho đã tận mắt nhìn thấy quả đồi nơi La Thị Tám hằng ngày đứng đếm bom. Từ cảm xúc về vùng đất anh hùng này, bài hát Người con gái sông La ra đời và ca sĩ Tường Vi là người đầu tiên thể hiện thành công bài hát này với những giai điệu tha thiết: “Em vừa 18 tròn đẹp như xuân sang/Em chiến thắng sức mạnh bạo tàn/Đạp lên cái chết dáng em hiên ngang/Em là chồi biếc của mùa xuân Việt Nam”.

Mùa đông năm 1970, khi nghe bài hát này qua sóng phát thanh, La Thị Tám đã xúc động khóc: “Chiến công đó là của tập thể, của đồng đội, những người con gái quân khu Bốn vốn kiên cường, bất khuất. Chiến công ấy không phải là của riêng mình tôi".

Đời thường của anh hùng La Thị Tám. Ảnh: H.K.

Chiến tranh kết thúc, anh hùng La Thị Tám chuyển ngành, lập gia đình với một người lính ở vùng núi Hà Linh, huyện Vũ Quang rồi về công tác tại cơ quan Dân chính Đảng tỉnh Hà Tĩnh với nhiệm vụ chủ yếu là giảng bài, nói chuyện trong các lớp học tìm hiểu về Đảng, lớp Đảng viên mới. Cách đây ít năm, tỉnh Hà Tĩnh tổ chức chương trình ca nhạc "Âm vang sông La", anh hùng La Thị Tám được hội ngộ với nhạc sĩ Doãn Nho. Theo bà, cuộc gặp đó đầy cảm động mà có lẽ trong đời không bao giờ quên được.

Giờ đây người con gái Sông La đã là mẹ của những đứa con thành đạt, bà của những đứa cháu ngoan hiền. Về hưu, sống mộc mạc trong ngôi nhà ở thành phố Hà Tĩnh, bà Tám vẫn tích cực tham gia hoạt động tập thể ở khối xóm. Nhắc đến thành tích trong chiến tranh, bà giản dị chia sẻ: "Với thế hệ chúng tôi, vinh quang đều thuộc về tập thể. Tôi chỉ may mắn được phong anh hùng. Cả thế hệ chúng tôi đều là những người anh hùng. Anh hùng trong chiến đấu và anh hùng giữa đời thường".

Nguyên Khoa

vnexpress