Độc đáo ngày Tết Táo quân của người dân Việt Nam , Người xứ Nghệ Kiev

Lễ cúng ông Công, ông Táo phải có cá chép vì người ta cho rằng ông Táo cưỡi cá chép lên chầu trời.

Người dân Hà Nội mua cá chép vàng để cúng ông Công,
ông Táo (Ảnh: Nhật Anh/TTXVN)

Trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, Táo quân có nguồn gốc từ ba vị thần thổ công, thổ địa, thổ kỳ của Lão giáo Trung Quốc nhưng được Việt hóa thành huyền tích hai ông-một bà.

Tuy vậy, người dân vẫn quen gọi chung là Táo quân hoặc ông Táo do kết quả của thuyết tam vị nhất thể (thuyết ba ngôi) khá phổ biến trong các tín ngưỡng, tôn giáo. Bếp là bản nguyên của nhà khi người nguyên thủy có lửa và đều dựa trên nền móng là đất.

Ở Việt Nam, truyền thuyết Táo quân được truyền khẩu nhiều đời rồi ghi chép lại. Tương truyền Trọng Cao có vợ là Thị Nhi sống với nhau đã lâu nhưng không có con nên sinh ra buồn phiền và hay cãi cọ. Một hôm, Trọng Cao nóng giận đánh vợ, Thị Nhi bỏ nhà ra đi, sau đó gặp và bằng lòng làm vợ Phạm Lang.

Trọng Cao sau đó hết giận vợ, nghĩ lại thấy mình cũng có lỗi, bèn đi tìm vợ. Trên đường đi, Trọng Cao tiêu hết tiền bạc rồi đành phải đi ăn xin kiếm sống.

Khi Trọng Cao đến ăn xin nhà Thị Nhi, hai bên nhận ra nhau. Thị Nhi mời Trọng Cao vào nhà, hai người kể mọi chuyện cho nhau nghe và Thị Nhi tỏ lòng ân hận vì đã trót lấy Phạm Lang làm chồng.

Một lúc sau thì Phạm Lang trở về nhà, sợ chồng bắt gặp Trọng Cao thì khó giải thích nên Thị Nhi bảo Trọng Cao nấp trong đống rơm ngoài vườn.

Phạm Lang không biết có người nấp trong đống rơm nên châm lửa đốt để lấy tro bón ruộng. Trọng Cao không dám chui ra và bị chết thiêu. Thị Nhi trong nhà chạy ra thấy Trọng Cao đã chết nên nhào vào đống rơm đang cháy để chết theo. Phạm Lang gặp tình cảnh quá bất ngờ, thấy vợ chết không biết tính sao, cũng nhảy vào đống rơm đang cháy để chết cùng vợ.

Linh hồn của ba người được đưa lên Thượng đế. Thượng đế thấy ba người đều có nghĩa nên sắc phong cho làm Táo quân, gọi chung là Định phúc Táo quân, nhưng mỗi người giữ một công việc:

Phạm Lang làm thổ công, trông coi việc bếp. Danh hiệu là Đông trù tư mệnh táo phủ thần quân.

Trọng Cao làm thổ địa, trông coi việc nhà cửa. Danh hiệu là Thổ địa long mạnh tôn thần.

Thị Nhi làm thổ kỳ, trông coi việc chợ búa. Danh hiệu là Ngũ phương ngũ thổ phúc đức chính thần.

Trong bếp ngày xưa, thường có ba ông đầu rau - tức là ba hòn đất nặn dùng để kê nồi đun bếp - tượng trưng cho hai ông một bà. Ngày 23 tháng Chạp hàng năm, người dân làm lễ Táo quân, tế ông Công, ông Táo lên chầu trời... Đây được coi là ảnh hưởng của phong tục thờ thần lửa, một phong tục có từ lâu đời của nhiều dân tộc, tuy nhiên cách thể hiện ở mỗi nước khác nhau.

(TTXVN/Vietnam+)