Bài viết của Jochen Stahnke

Việc Donald Trump rõ ràng đứng về phía Nga trong cuộc chiến Ukraine mang lại cho Bắc Kinh những cơ hội bất ngờ, nhưng cũng khiến giới lãnh đạo Trung Quốc lo lắng. Theo cựu phó giám đốc bộ phận châu Á của CIA, Dennis Wilder, Trung Quốc có thể hài lòng với việc đồng minh của mình ở Điện Kremlin sẽ tiếp tục nắm quyền lâu hơn và tiếp tục hỗ trợ Chủ tịch Tập Cận Bình trong cuộc chiến chống lại trật tự thế giới hiện tại.

Nỗi lo chiến lược của Trung Quốc

Mặt khác, Trung Quốc cũng lo ngại rằng các nguồn lực quân sự của Mỹ sẽ không còn bị tiêu tốn ở Ukraine mà sẽ được chuyển sang khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Wilder nhận định: "Những nút thắt trong việc cung cấp đạn dược cho quân đội Mỹ có thể được giải quyết, và thậm chí lực lượng hải quân, không quân có thể được tái tổ chức." Mối lo này cũng được đề cập trên các phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc.

Không có vai trò trong đàm phán về Ukraine

Trung Quốc cũng tỏ ra không hài lòng khi hiện tại họ không đóng vai trò nào trong các cuộc đàm phán về Ukraine, dù với tư cách là đồng minh của Nga hay một cường quốc điều tiết toàn cầu. "Trung Quốc không coi các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Nga là con đường duy nhất để giải quyết khủng hoảng Ukraine," Cui Hongjian, chuyên gia về châu Âu tại Đại học Ngoại ngữ Bắc Kinh, nói với F.A.Z. "Khi các cuộc đàm phán đề cập đến các vấn đề ảnh hưởng đến lợi ích của Trung Quốc, chẳng hạn như hợp tác trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường hoặc lợi ích kinh tế của Trung Quốc ở Ukraine, Bắc Kinh sẽ không đứng ngoài cuộc."

Trung Quốc tự thể hiện là lực lượng vì hòa bình

Trước mắt, Bắc Kinh đang cố gắng thể hiện mình như một lực lượng vì hòa bình. Một số viện nghiên cứu liên kết với nhà nước Trung Quốc đang lan truyền ý tưởng rằng Bắc Kinh có thể tổ chức một hội nghị thượng đỉnh hòa bình giữa Ukraine và Nga. Ngoài ra, tại Hội nghị An ninh Munich, Ngoại trưởng Vương Nghị cũng nhấn mạnh với Tổng thư ký NATO Mark Rutte rằng Trung Quốc là "nước đóng góp nhân sự gìn giữ hòa bình lớn nhất" trong Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc.

Một số đại diện chính quyền Trump từng đề xuất một lực lượng gìn giữ hòa bình bao gồm các quốc gia ngoài châu Âu như Brazil hoặc Trung Quốc, đặc biệt khi Nga đã bác bỏ sự hiện diện của quân đội NATO. Ngay cả một cuộc thảo luận về điều này cũng có thể được xem là một lợi thế uy tín cho Bắc Kinh. "Trung Quốc sẽ chỉ chấp nhận một nhiệm vụ gìn giữ hòa bình được Liên Hợp Quốc phê chuẩn," Cui Hongjian nhấn mạnh. Tuy nhiên, khả năng Hội đồng Bảo an đồng ý để Trung Quốc triển khai lực lượng trong khi Bắc Kinh vẫn đang hỗ trợ Nga trong cuộc chiến là rất thấp.

Trung Quốc và hình ảnh cường quốc yêu chuộng hòa bình

Về lâu dài, Trung Quốc dường như quan tâm hơn đến việc cải thiện hình ảnh của mình, đặc biệt khi Putin chưa có dấu hiệu rút lui trên chiến trường. Bắc Kinh đang tìm cách tham gia vào các sứ mệnh gìn giữ hòa bình trên thế giới để thể hiện hình ảnh tích cực về sức mạnh quân sự ngày càng tăng của mình. "Trung Quốc muốn chứng minh rằng chính họ – chứ không phải Mỹ – mới là cường quốc yêu chuộng hòa bình," Dennis Wilder nhận định.

Hiện tại, Bắc Kinh không cần làm gì nhiều ngoài quan sát chính quyền Mỹ chỉ trích các đối tác NATO, tìm cách xích lại gần Putin và có ý định rút khỏi một số khu vực trên thế giới. Trong tuần này, Ngoại trưởng Vương Nghị đã tự tin xuất hiện tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, nhấn mạnh rằng Trung Quốc ủng hộ các mục tiêu trong Hiến chương Liên Hợp Quốc và luôn đứng về phía hòa bình. Ông cũng nhấn mạnh rằng các quyết định của Hội đồng Bảo an là ràng buộc, không phải thỏa thuận riêng giữa Trump và Putin nếu điều đó gây tổn hại đến lợi ích của Trung Quốc.

Bắc Kinh thận trọng với Trump

Trung Quốc cũng đang thận trọng trước những tin đồn và tuyên bố của Trump về một thỏa thuận với Bắc Kinh. Giới lãnh đạo Trung Quốc thể hiện sự sẵn sàng đối thoại, đặc biệt trong các vấn đề thương mại và công nghệ. Kể từ khi Trump nhậm chức, Bắc Kinh đã tránh các động thái có thể khiêu khích trực tiếp Tổng thống Mỹ.

Các biện pháp đáp trả của Trung Quốc, chẳng hạn như thuế quan và hạn chế nguồn cung đối với các công ty Mỹ, đều được cân nhắc kỹ lưỡng. Bắc Kinh ưu tiên giảm bớt căng thẳng thương mại và tìm kiếm cơ hội đàm phán. Nhưng khi Trump gần đây đề xuất gặp Putin và Tập Cận Bình để thảo luận cắt giảm ngân sách quốc phòng xuống một nửa, Trung Quốc đã lập tức bác bỏ ý tưởng này.

Bắc Kinh vẫn nhớ nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, khi ông ta bắt đầu với những lời lẽ thân thiện nhưng nhanh chóng gây chiến tranh thương mại, dẫn đến đối đầu công khai sau khi dịch Covid bùng phát ở Trung Quốc. Lần này, Trung Quốc có vẻ chuẩn bị tốt hơn. Họ dựa vào cuộc đối đầu dài hạn với Washington và cam kết lâu dài với Nga. Vào tháng 5 tới, ông Tập dự kiến sẽ đến Moscow để kỷ niệm Thế chiến II.