Ba tháng sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, người Nga đã không đạt được các mục tiêu ban đầu. Thứ chúng ta đang thấy là một cuộc chiến tranh tiêu hao, không bên nào có khả năng tạo ra một bước đột phá quân sự quyết định. Cuộc chiến sẽ kết thúc như thế nào vẫn chưa rõ ràng.

Vào ngày 24 tháng 2 năm 2022, các lực lượng Nga tấn công Ukraine từ phía bắc, bao gồm từ Belarus, từ phía nam ra khỏi Crimea và từ phía đông. Nhiều trục tấn công cho thấy quân đội Nga nhằm nhanh chóng chiếm được thủ đô của Kiev, lật đổ chính phủ được bầu cử dân chủ và có lẽ chiếm 2/3 miền đông Ukraine.

Nhưng người Nga đã không đạt được mục tiêu ban đầu. Lực lượng Nga tiến đến ngoại ô Kiev nhưng rút lui vào cuối tháng 3. Cuộc tấn công của quân đội Nga về phía Odesa đã bế tắc xung quanh Mykolaiv sau ba tuần. Vào tháng 5, các lực lượng Nga tấn công Kharkiv, thành phố lớn thứ hai của Ukraine và nằm cách biên giới Nga chỉ 25 dặm, đã bị đẩy lùi mà chỉ tiến được vào vùng ngoại ô của thành phố.

Quân đội Nga cuối cùng đã đảm bảo quyền kiểm soát Mariupol vào giữa tháng 5, khi lực lượng Ukraine cuối cùng đầu hàng sau một cuộc kháng cự anh dũng. Nhiều tuần bị pháo kích, thành phố cảng chiến lược Mariupol đã bị tàn phá hoàn toàn.

Sau khi rút lui khỏi Kiev và miền bắc Ukraine, các lực lượng Nga đã tập trung vào khu vực Donbas ở miền đông Ukraine. Sau sáu tuần, họ đã đạt được một số tiến bộ nhưng phải trả giá đáng kể trước hàng phòng thủ kiên quyết của Ukraine.

Các nhà phân tích quân sự đang suy nghĩ về việc liệu quân đội Nga có sớm trở thành một lực lượng tiêu hao - kiệt quệ vì thương vong nặng, tổn thất trang thiết bị cao, tinh thần kém, hậu cần yếu kém và không có khả năng thực hiện một chiến dịch tấn công lớn khác hay không. Các nhà phân tích nhận định, việc Điện Kremlin quyết định không tuyên bố huy động toàn bộ khiến quân đội Nga khó có thể thay thế được các tổn thất đang xảy ra.

NHÌN VỀ PHÍA TRƯỚC

Người Ukraine đang trở lại thủ đô và cuộc sống ở đó đã bắt đầu diễn ra bình thường. Chiến tranh kết thúc, một quốc gia Ukraine độc lập và có chủ quyền sẽ vẫn còn trên bản đồ châu Âu- đó được coi là một chiến thắng của Ukraine.

Ngoài ra, mọi thứ trở nên khó dự đoán hơn. Điện Kremlin hiện đã tập trung vào việc kiểm soát hoàn toàn Donbass, một mục tiêu đã được thu nhỏ đáng kể so với mục tiêu ban đầu. Nga có thể phải giảm bớt mục tiêu Donbass xuống để kiểm soát toàn bộ khu vực Luhansk nhưng không phải tất cả các khu vực Donetsk. Các lực lượng Nga ở miền nam Ukraine đã bắt đầu chuẩn bị các vị trí phòng thủ.

Các lực lượng Ukraine, được hỗ trợ bởi luồng vũ khí ngày càng tăng từ phương Tây, đã thực hiện các cuộc phản công thành công cũng như tiến hành một cuộc phòng thủ cơ động kiên cố. Tuy nhiên, việc chuyển đổi từ phòng ngự sang phản công quy mô toàn diện nhằm đẩy người Nga ra khỏi lãnh thổ mà họ đã chiếm đóng kể từ ngày 24 tháng 2 sẽ đặt ra một thách thức khó khăn. Trong trường hợp đó, một số lợi thế có lợi cho quốc phòng sẽ được dồn cho quân đội Nga.

Cuộc chiến có thể kéo dài thêm nhiều tháng nữa, do đó có khả năng xảy ra kịch bản cao nhất.

ĐÀM PHÁN THỰC SỰ?

Đàm phán ngoại giao là giải pháp để kết thúc chiến tranh. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã sẵn sàng thỏa hiệp đối với các câu hỏi quan trọng vào tháng 3, đề nghị gạt bỏ tham vọng gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) của Kiev và chấp nhận trung lập. Nhưng Tổng thống Nga Putin đã không tính đến khả năng đảm bảo một Ukraine trung lập và có lẽ là bao gồm cả những lợi ích khác.

Nhìn lại, đó có thể là một cơ hội bị bỏ lỡ cho Moscow. Thái độ của Ukraine đối với đàm phán đã cứng rắn hơn kể từ tháng Ba. Điều đó phản ánh sự tin tưởng ngày càng tăng vào khả năng của quân đội Ukraine. Cộng với tinh thần kháng chiến quyết liệt của người Ukraine, Tổng thống Zelensky dường như sẽ khó hơn trong việc xem xét các nhượng bộ có thể có với Nga.

Liệu Kiev có duy trì được vị trí đó nếu chiến tranh kéo dài hay không vẫn chưa được biết. Ngay cả trong trường hợp Nga thất bại, cũng rất khó để thấy Ukraine có thể tập hợp các đòn bẩy cần thiết để giành lại Crimea như thế nào.

Trong một cuộc thảo luận riêng gần đây, một chính trị gia Ukraine đã không phản đối việc từ bỏ Crimea và Donbas nhưng lưu ý rằng việc giành lại những vùng lãnh thổ đó sẽ mang lại một thách thức lớn đó là sự trở lại của ba hoặc bốn triệu cử tri thân Nga, điều này sẽ gây xáo trộn cho chính trị Ukraine.

Ukraine giải quyết tình thế tiến thoái lưỡng nan này như thế nào là một câu hỏi để chính phủ Ukraine phải quyết định. Ông Zelensky đã để ngỏ cánh cửa ngoại giao. Nếu Moscow thay đổi cách tiếp cận và chuyển sang một cuộc đàm phán nghiêm túc, ông Zelensky sẽ phải cân nhắc giữa mong muốn chấm dứt việc giết hại người Ukraine, nghĩa vụ bảo vệ các quan điểm về nguyên tắc của Kiev so với nhu cầu thỏa hiệp có thể xảy ra, và hậu quả chính trị tiềm tàng nếu người Ukraine tin rằng một thỏa hiệp có thể ảnh hưởng quá nhiều đến Nga.

Chỉ Tổng thống Zelensky và chính phủ của ông mới có thể cân nhắc những đánh đổi và đưa ra quyết định tế nhị đó. Chuyên gia Steven Pifer- thành viên cao cấp của Trung tâm An ninh- Chiến lược Mỹ cho rằng: "Phương Tây nên theo sát sự dẫn dắt của Kiev trong bất kỳ cuộc đàm phán nào, không thúc ép Ukraine chấp nhận một thỏa thuận mà nước này không muốn và không phản đối một thỏa thuận mà Kiev ủng hộ và tin rằng đáp ứng lợi ích của Ukraine. Các nước phương Tây sẽ phải quyết định làm gì trước các biện pháp trừng phạt đối với Nga; một số có thể muốn duy trì các biện pháp trừng phạt ngay cả sau khi dàn xếp ổn thỏa, mặc dù phương Tây nên nhạy cảm với việc nới lỏng trừng phạt nếu Kiev nói rằng điều đó là cần thiết để đảm bảo một thỏa thuận có thể chấp nhận được".

Tất nhiên, đây chỉ là một cuộc đàm phán mang tính học thuật nếu chừng nào hai bên vẫn không quan tâm đến việc đàm phán nghiêm túc, ông Pifer nhận xét.