Năm Ất Dậu(1645)sĩ tử Hồ Sĩ Dương(1621-1681)ở làng Hoàn Hậu(xã Quỳnh Đôi bây giờ)huyện Quỳnh Lưu,Nghệ An lai kinh ứng thí kỳ thi Hương.Vợ là Trương Thị Thành(con gái Trình Quận Công Trương Đắc Phủ)người làng Phú Nghĩa Thượng gói ghém hành lý cho chồng. Trong những thứ mang theo,đặc biệt có một con "Cá Gỗ".Bà thưa với chồng; Chàng mệnh Mộc mang con Cá Gỗ này theo,Mộc+Mộc thành Lâm,công danh ắt đạt.
Chàng Dương lều,chõng lên đường.

Những ngày trọ chờ thi,đến bữa ăn cơm,không có thức ăn,chàng đưa con Cá Gỗ để lên mâm ngắm nghía.Chàng nhớ chuyện xưa; Tào Tháo đem quân đánh giặc,qua sa mạc GôBI tướng sĩ khát nước khô cổ họng...Tào Tháo chỉ về phía trước - Ở đó có rừng Mơ.Mọi người nghe nói đến Mơ tự nhiên nước miếng ứa ra,đỡ cơn khát cháy bỏng.Mấy hôm ăn cơm,nhìn cá Gỗ chàng Dương vẫn "chén"ngon lành.(nhờ Tiết dịch vị)
Gần bên,có một cô hàng nước Mắm thấy chàng sĩ tử khôi ngô,ăn cơm với cá không có gì chấm,tỏ lòng:
-Em mời Bác tí nước mắm chấm cá cho đỡ khô khan. Chàng Dương từ chối,cô hàng nước mắm cứ cố tình đưa,mấy lần chàng Dương đành đón nhận.
Lẽ đời;"bánh ú đưa đi,bánh dì đưa lại".Chàng Dương dù "ái ngại"nhưng cũng mời cô hàng mắm ăn cá cho vui.Cô hàng mắm cũng lịch thiệp nhận lời,hẹn khi nào gặp bữa em dùng với bác.
Chàng Dương vốn sẵn"tính trời"thông minh nên nhằm lúc cô hàng mắm đông khách nhất là đưa cơm,"cá" ra ăn.Đến khi cô hàng mắm ăn cơm thì sĩ tử yên lặng "ôn bài"nên cô chưa được thưởng thức món "cá" quê Nghệ An đặc biệt.
Vào một ngày trời nổi dông,nổi gió,hàng mắm vắng khách mua.Cô nàng ngẫu hứng tuyên ngôn;-Hôm nay em ăn cơm cùng Bác!
Cơm,cá,nước mắm,rau,chanh,ớt...dọn ra,chàng Dương bần thần,bối rối.Cô mắm dùng đũa gỗ Mun lấy hết sức bình sinh tuổi trăng tròn lẻ gỡ "cá"mà cá vẫn hiên ngang cùng bát,đĩa.Cô nghĩ là cá để lâu nên cứng,cô nhanh ý lấy trả đất để kho cá cho mềm...
Không thể ngồi yên nhìn "ân nhân"đọa đày "thần tượng"chàng Dương can đảm nói hết nguồn cội sự tình.
Cô hàng mắm hiểu đúng sự thật,cô càng quý trọng chàng sĩ tử nghèo,thông minh,có chí hướng.Nàng kể với bạn bè chuyện mình may mắn cung ứng nước chấm cho người"độc đáo".Chuyện này sau lan ra khắp kinh thành.Người đời bàn tán lung tung,ca ngợi,chê bai, nhiều ý kiến trái chiều theo nhận thức của từng người và trên quan điểm của từng giai kỳ xã hội.Này nọ thì mông lung,sự thật chỉ là có MỘT như trên vừa minh chứng.Theo lịch sử Trạng nguyên Việt Nam,khoa thi này Hồ Sĩ Dương đậu Giải nguyên,được bổ làm quan, và từ đây bắt nguồn chuyện ly kỳ..."CÁ GỖ".

Theo http://hohonghean.blogtiengviet.net/2013/09/07/ngar_n_gasc_cacu_chuyar_n_ca_gar_a_i_thi