Chiến tranh ở Ukraine: Cả Nga lẫn Ukraine đều đang kiệt quệ vì thiếu người

Bài viết của Patrick Diekmann 

Sau gần bốn năm chiến tranh tiêu hao, cả Ukraine và Nga đều đang đối mặt với khủng hoảng nhân lực nghiêm trọng ở tiền tuyến. Cuộc chiến đang buộc hai bên phải thay đổi cách thức tác chiến.

Trong hai năm qua, chiến sự tại Ukraine chủ yếu là trận địa chiến đẫm máu. Dù quân đội Nga vẫn giữ thế chủ động và giành được một số vùng đất, nhưng tiến triển rất chậm. Với tốc độ hiện tại, Nga chỉ chiếm được khoảng 1% lãnh thổ Ukraine mỗi năm – một con số nhỏ so với tổn thất khổng lồ.

Các chuyên gia đồng thuận: Bên nào duy trì được lâu hơn về nhân lực, vũ khí và tài chính, bên đó sẽ thắng. Hiện nay, cả hai bên đều đang thiếu nghiêm trọng tất cả những yếu tố đó.

Tình hình huy động quân ở cả hai phía đều đáng lo ngại

Trận chiến khốc liệt ở thành phố Pokrowsk (miền đông Ukraine) cho thấy rõ điều này. Cả hai phe đều bị hao mòn đến mức không còn ranh giới rõ ràng giữa tuyến tấn công và phòng thủ. Nhiều khu vực trong thành phố bị chia cắt, nơi các đơn vị bộ binh nhỏ chiến đấu trong điều kiện hỗn loạn, thường xuyên bị tấn công bởi ph pháo và máy bay không người lái.

Cả Ukraine lẫn Nga đều buộc phải điều chỉnh chiến lược, vì không còn đủ người cho chiến tranh tiêu hao. Dù hai bên vẫn cố gắng thu hút lính đánh thuê nước ngoài, nhưng ngày càng chú trọng hơn vào vũ khí và công nghệ hiện đại.

Nga: Lực lượng đông nhưng tổn thất cực lớn

Dù Nga có dân số gấp gần bốn lần Ukraine, và Putin tỏ ra sẵn sàng hy sinh hàng chục nghìn sinh mạng để đạt chiến thắng, nhưng lợi thế nhân lực không đủ bù đắp tổn thất.

Theo các nhà sử học quân sự, lực lượng tấn công trong chiến đấu đô thị thường chịu thương vong gấp 6 lần so với lực lượng phòng thủ. Nga và Ukraine không công bố số thương vong chính thức, nhưng giới quan sát cho rằng chiến thuật tấn công “làn sóng thịt người” của Nga đã khiến họ thiệt hại khủng khiếp.

Trong các trận như ở Bachmut, Nga từng sử dụng hàng loạt binh sĩ tấn công trực diện để chiếm vị trí của Ukraine – đổi lại bằng vô số sinh mạng. Tuy nhiên, Moscow không thể duy trì chiến thuật này lâu dài.

Hiện nay, quân Nga thay đổi chiến thuật: chia nhỏ thành những nhóm xâm nhập 1–2 người, đồng loạt tấn công ở nhiều điểm yếu dọc mặt trận, lợi dụng sự mỏng manh của tuyến phòng thủ Ukraine. Dù nhiều người vẫn bỏ mạng, nhưng một số nhóm nhỏ vượt qua được phòng tuyến, chiếm giữ tạm thời các tòa nhà rồi chờ tiếp viện.

Nga mở rộng luật quân sự và siết chặt huy động

Do thương vong quá lớn, Putin đang tìm cách bù đắp nhân lực mà không cần tuyên bố tổng động viên, vì điều đó có thể gây làn sóng phản đối mạnh trong dân chúng và làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu lao động.

Tuy nhiên, đầu tháng 11, ông ký hai đạo luật mới:

• Cho phép triệu tập lực lượng dự bị để bảo vệ các cơ sở hạ tầng trọng yếu như nhà máy lọc dầu.

• Mở rộng nghĩa vụ quân sự: tuyển tân binh quanh năm, thay vì chỉ vào mùa xuân và mùa thu.

Một đạo luật khác thông qua từ tháng 10 cũng cho phép điều động dự bị ra nước ngoài mà không cần tuyên bố chiến tranh hoặc động viên chính thức.

Hiện ước tính mỗi ngày có khoảng 1.000 lính Nga bị thương hoặc thiệt mạng tại khu vực Pokrowsk. Dù vậy, Putin vẫn lén tiến hành huy động cưỡng ép – khi số người Nga tự nguyện ra trận ngày càng ít. Nga thậm chí cắt giảm tiền bồi thường cho thương binh, vì ngân sách eo hẹp.

Theo các chuyên gia Mỹ (Viện Nghiên cứu Chiến tranh – ISW), Putin đã chuẩn bị sẵn khung pháp lý cho một đợt tổng động viên quy mô lớn, nếu cần thiết.

Cưỡng bức, thuê lính nước ngoài và “tẩy não trẻ em”

Nga hiện đẩy mạnh tuyển lính cưỡng bức và thuê lính đánh thuê từ nước ngoài.

• Bắc Triều Tiên được cho là đã gửi binh sĩ sang hỗ trợ, trước mắt để bảo vệ cơ sở trong lãnh thổ Nga – qua đó giúp Nga rảnh tay điều thêm lính sang Ukraine.

• Ngoài ra, Nga tăng cường tuyên truyền và quân sự hóa thế hệ trẻ.

Từ năm 2022, Nga đã đưa nội dung quân sự vào trường học, mời cựu binh đến giảng dạy, và tổ chức các trò chơi quân sự cho học sinh. Phong trào “Thanh niên Quân đội – Junarmiya”, ra đời từ năm 2016, nay có hơn 1,8 triệu trẻ em và thanh thiếu niên dưới 18 tuổi tham gia.

Hình ảnh trẻ em Nga cầm súng gỗ, mặc quân phục, bò trườn trong bùn gợi nhớ đến phong trào Thanh niên Hitler (Hitlerjugend) của Đức Quốc xã – một dấu hiệu đáng báo động. Theo các nhà quan sát, Putin chưa định gửi trẻ em ra chiến trường, mà đang chuẩn bị tâm lý xã hội Nga cho các cuộc chiến tương lai.

Ukraine: Giữ lại thế hệ trẻ, dù phải chịu tổn thất

Trái lại, Ukraine cố gắng bảo vệ thế hệ trẻ khỏi chiến tranh.
Chính phủ miễn huy động nam giới dưới 24 tuổi, đồng thời mở cửa biên giới cho nhóm này nếu họ muốn ra nước ngoài.

Quyết định này bị một số tướng lĩnh chỉ trích vì làm giảm nguồn nhân lực chiến đấu, nhưng Tổng thống Zelenskyy vẫn kiên quyết giữ quan điểm: không hy sinh tương lai của đất nước cho chiến tranh.
Tuy nhiên, nếu thành phố Pokrowsk thất thủ, áp lực chính trị đối với Kyiv có thể tăng mạnh, buộc chính quyền phải xem xét mở rộng huy động bắt buộc.

Sử dụng lính đánh thuê và vũ khí tầm xa

Ukraine đang mở rộng tuyển mộ lính đánh thuê nước ngoài, trong đó có hàng nghìn cựu binh Nam Mỹ, đặc biệt từ Colombia – những người có kinh nghiệm chiến đấu ở Iraq, Afghanistan và vùng Balkan.

Ngoài ra, Ukraine tiếp tục phát triển máy bay không người lái (drone) chiến đấu, cả trên không lẫn mặt đất, đồng thời đàm phán với Mỹ về việc nhận thêm vũ khí tầm xa.

Giới lãnh đạo Kyiv tin rằng chỉ khi có thể tấn công trực tiếp ngành dầu mỏ Nga, nền kinh tế Moscow mới sụp đổ, và Putin mới buộc phải ngồi vào bàn đàm phán.

Cả Nga và Ukraine đều đang kiệt sức.
Nga huy động bằng cưỡng ép, đào tạo trẻ em và trông chờ vào lính thuê nước ngoài.
Ukraine bảo vệ thế hệ tương lai nhưng phải đối mặt với sức ép nhân lực và tổn thất khổng lồ.
Cuộc chiến tiêu hao này vẫn chưa có hồi kết — và bên nào trụ được lâu hơn sẽ là bên chiến thắng.

Ihnen steht das Wasser bis zum Hals