Ruộng bậc thang là hình thức canh tác trên đất dốc của rất nhiều dân tộc khác nhau trên thế giới. Do ở các vùng cao, miền núi hiếm đất bằng để canh tác, nhất là trồng lúa nước, người ta khắc phục bằng cách chọn các sườn đồi, núi có đất màu bạt tam cấp để tạo thành những vạt đất bằng. Sau đó tùy vào ý định canh tác mà có thể để khô hoặc dẫn nước từ những đỉnh núi cao hơn về.

Nói đến ruộng bậc thang Hoàng Su Phì là nói đến hệ thống ruộng bậc thang gồm các điểm: ruộng bậc thang xã Bản Luốc và xã Sán Sả Hồ của người Dao áo dài và người Nùng; ruộng bậc thang xã Bản Phùng của người La Chí; ruộng bậc thang xã Hồ Thầu của người Dao đỏ; ruộng bậc thang xã Nậm Ty, xã Thông Nguyên của người Dao đỏ. Không ai biết đồng bào các dân tộc ở Hoàng Su Phì mất bao nhiêu lâu để biến những ngọn núi đất thành những thửa ruộng bậc thang tuyệt đẹp, chỉ biết rằng, ruộng bậc thang đã được đồng bào khai thác từ hàng trăm năm nay, thay thế cho việc làm nương làm rẫy, hết đời này qua đời khác, con người nơi đây lấy ruộng bậc thang làm kế sinh nhai. Ruộng bậc thang cũng đánh dấu quá trình định canh định cư, đem lại cuộc sống ấm no hơn cho các hộ gia đình.

Người ta cho rằng, các ruộng bậc thang được tạo ra bằng rất ít công cụ, chủ yếu là bằng tay. Các ruộng bậc thang này có độ cao so với mặt biển là 1500m và có diện tích hàng ngàn ha bên các sườn núi. Các ruộng bậc thang này được hệ thống thủy lợi tự nhiên là nước mưa trên đỉnh núi cấp nước.

Nhìn hàng nghìn ha ruộng bậc thang trải dài khắp thung lũng mới thấy không quá khi gọi ruộng bậc thang Hoàng Su Phì chính là "công trình kỳ vĩ" của đồng bào địa phương. Từ những khó khăn trong canh tác nông nghiệp ở địa hình đồi núi, người dân đã sáng tạo ra phương thức canh tác này để thay đổi cuộc sống. Hiện tại, Hà Giang cũng đã xây dựng kế hoạch bảo tồn ruộng bậc thang sau khi được công nhận Di tích Quốc gia. Bên cạnh những thửa ruộng bậc thang gắn chặt với cuộc sống, sinh hoạt tín ngưỡng nông nghiệp cũng đã được hình thành và trở thành di sản quý của đồng bào địa phương gồm 13 dân tộc với khá nhiều lễ hội đặc sắc như: Lễ cúng ma khô của người người Mông; Lễ hội Lùng Tùng của dân tộc Tày; Lễ cúng thần rừng; Lễ mừng cơm mới của người La Chí...

Một số hình ảnh về ruộng bậc thang Hoàng Su Phì:

Những thửa ruộng vàng ươm lúa chín

Suối Giàng ôm lấy "nguồn sống" bà con đồng bào các dân tộc Hoàng Su Phì.

Thứ nếp nương mê hoặc lòng người.

Thu hoạch lúa trên nương.

Gùi lúa về bản

Khung cảnh nên thơ bên những ruộng bậc thang

Ruộng bậc thang Hoàng Su Phì vừa được công nhận bằng di tích lịch sử cấp quốc gia.

Một khách du lịch pose hình bên ruộng bậc thang xã Thông Nguyên.

Từng mét nương được tận dụng...

Một quả đồi đất hiếm hoi giữa bạt ngàn núi đá Hoàng Su Phì được tận dụng 100% bề mặt.

Tùng Kiên