Đồi Acropolis, trái tim của Athens

Điểm đến mà bất cứ du khách nào đến thăm đất nước với kho tàng thần thoại khổng lồ đều không thể bỏ qua, là hệ thống đền thờ bằng đá đồ sộ trên ngọn đồi Acropolis.

Người ta gọi ngọn đồi rộng 3 ha, nằm giữa một khu đồng bằng rộng của thành phố Athens là “Acropolis của Athens” (để phân biệt với các Acropolis ở những nơi khác tại Hy Lạp). Theo ngôn ngữ Hy Lạp, Acropolis có nghĩa là thành phố trên cao.

Khối đá vôi tạo nên ngọn đồi có hình oval không đều, với độ dốc dần từ đỉnh xuống chân chân đồi bao quanh bởi những con đường mòn từ chân lên đỉnh. Tuy nhiên, phần lớn hệ thống kiến trúc nguyên thủy bằng gỗ trên đồi Acropolis đã bị người Ba Tư thiêu rụi năm 480 TCN. Đại tướng Pericles (lãnh đạo Athens khoảng 500 - 429 TCN) cho xây lại các đền đài bằng đá, thể hiện tín ngưỡng tôn giáo và quyền lực của ông thời đó.

Nguyên liệu xây đền là đá cẩm thạch Pentenlic (có màu trắng xen vạch vàng nhạt, tỏa sáng khi được ánh nắng mặt trời chiếu vào) được khai thác từ núi Pentenlikon, phía bắc  Athens 10 km.

Quần thể cổng Propylaea dẫn vào khu đền thiêng trên đỉnh đồi

Ba công trình đỉnh cao đáng chú ý trên đỉnh đồi Acropolis mà bất cứ du khách nào khi đến Athens cũng muốn ghé thăm, đó là Parthenon, đền thờ Erechthion và cổng đền Propylaea.

Những gì còn lại ngày nay chỉ là những cột đá, khối đá chồng xếp lên nhau nửa như dở dang, nửa như bị sụp đổ khô khan và vô tình. Nhưng với giới nghiên cứu, khảo cổ, kiến trúc và nghệ thuật thì đây là kho tàng kiến trúc cổ điển phát triển tại Hy Lạp hơn 2.400 năm trước, với những câu chuyện gắn liền không khác gì huyền thoại.

Những công trình được xây dựng và còn tồn tại trên đỉnh đồi được đánh giá là đỉnh cao kiến trúc cổ điển Hy Lạp, tạo ảnh hưởng và cảm hứng cho nhiều kiến trúc trung cổ, phục hưng cũng như hiện đại sau này ở nhiều nơi trên thế giới.

Cổng chính Propylaea với những hàng cột lớn còn sót lại

Mái của cánh trong hệ thống cổng vào còn sót lại

Khi bước chân vào quần thể đền trên đỉnh đồi Acropolis, du khách sẽ gặp hệ thống cửa đền Propylaea gồm một tòa nhà có cửa chính thông qua và tòa cánh hai bên. Đó là một hệ thống cửa đền to lớn với những hàng cột tròn có rãnh sừng sững với hệ thống mái đã bị phá hủy gần hết. Quần thể cửa trước đây từng có các gia cánh để trưng bày nghệ thuật Pinakotheke cũng như đền thờ Athena Nike.

Parthenon là đền thờ chính trên đồi Acropolis, dành tôn vinh Athena, nữ thần đồng trinh bảo trợ Athens. Đền Parthenon là một kiến trúc đền đài với hệ thống cột đơn giản bằng đá cẩm thạch không chạm khắc, đỡ hệ thống mái bên trên.

Đền chính Parthenon

Sách vở ghi rằng các tấm phù điêu đá cẩm thạch được trang trí quanh mái đền, mô tả từ sự ra đời của nữ thần Athena đến cuộc tranh đua với Poseidon giành quyền bảo hộ Athens; hay trận chiến của những người khổng lồ, Centaurs, Amazon, cuộc chiến thành Troy. Phía trong đền có những tấm phù điêu miêu tả các lễ hội, các đám rước và người dân tham dự vui vẻ.

Tuy nhiên, hầu hết các phiến đá ngày nay đã bị mất hoặc bị phá hủy sau khi ngọn đồi nhiều lần bị tàn phá và thay đổi mục đích sử dụng.

Đền Erechthion và hàng cột những cô gái nô lệ xứ Caria

Erechthion nằm ở phía bắc Acropolis, đối diện với đền Parthenon, dùng tôn vinh hai vị thần Athena Polias và Poseidon Erechtheus. Erechthion được xây dựng trên một khu vực có sàn đất không bằng phẳng với ba phần độc lập có hình dáng khác nhau, mỗi phần có một loại mái riêng.

Đáng chú ý nhất của công trình này là góc tây nam có một hội trường nhỏ mà các cột đỡ được thay bằng trụ đá hình người, những cô gái nô lệ xứ Caria. Hiện các trụ cột này được làm mô phỏng, còn các trụ cột nguyên thủy được giữ trong bảo tàng Acropolis mới và một chiếc lưu lạc tại bảo tàng Anh.

Song song với các dự án trùng tu di tích, chính phủ Hy Lạp đang lên kế hoạch đòi lại các cổ vật từ đồi Acropolis của tổ tiên họ hiện lưu lạc ở các nơi trên thế giới.

Đồi Acropolis nhìn từ phía bắc vào ban đêm