Tục vỗ mông tỏ tình là một nét đẹp lâu đời của người Mông. Ảnh: baohagiang

Trên cao nguyên núi đá huyện Mèo Vạc, Hà Giang những ngày Tết, khắp các cung đường rực rỡ sắc xuân. Các chàng trai, thiếu nữ má đỏ hây hây trong những trang phục thổ cẩm sặc sỡ dạo bước trên các con đường dốc núi ngoằn nghèo. Họ cùng tụ tập ở những bãi đất trống dưới chân núi hay bên những phiên chợ để vui chơi, hò hẹn và trao nhau những ánh mắt tình tứ, yêu thương.

Những thiếu nữ Mông như những đóa hoa sặc sỡ đi chơi xuân. Ảnh: Anh Phương

Thường khi trai gái tụ tập, họ sẽ tổ chức chơi các trò chơi dân gian như tung còn, đẩy gậy, kéo co, hát giao duyên hay thổi khèn... Người ta mời nhau uống rượu, chúc tụng nhau một năm gà lợn đầy nhà, thóc đầy sân. Nhiều chàng trai lấy được vợ qua tiếng khèn tha thiết, say đắm lòng người.

Theo nhiều người dân ở Mèo Vạc, trước đây, con gái Mông khi lấy chồng phải giỏi may vá, thêu thùa, se bông, dệt vải. Còn những chàng trai Mông cũng phải biết tự tay làm cho mình một cây khèn. Một cây khèn đẹp, có âm thanh hay phải được làm thân gỗ kim giao với những lóng trúc vừa tầm, lưỡi đồng và quấn vỏ cây rừng vàng óng, đặc biệt bầu gió phải áng chừng khoét cho đủ dài, đủ rộng.

Vào ngày hội xuân, trai gái gặp gỡ nhau rồi tìm nhau qua điệu khèn dặt dìu và thơm nồng mùi rượu ngô. Trai gái liếc mắt, trao nhau những dấu hiệu riêng. Khi "tình trong như đã", cô gái sẽ e thẹn tách khỏi đám đông chờ đợi. Chàng trai lúc này cũng ngà ngà men rượu, men tình lập tức đi theo tiếng gọi mời bằng ánh mắt của thiếu nữ.

Nhiều người thành đôi lứa nhờ vào tiếng khèn réo rắt. Ảnh: Dongvan.gov

Họ nhanh chóng tiếp cận, vỗ nhẹ vào mông cô gái và trao nhau lời ngọt ngào. Thiếu nữ lúc này cũng thẹn thùng vỗ lại vào mông chàng trai, coi như một lời đồng ý.

Cứ như vậy, họ vừa đi, vừa vỗ qua vỗ lại trao nhau những lời yêu thương cho đến khi vỗ đủ chín cặp, tức là hai bên đã "ưng cái bụng", chấp thuận nhau, chỉ chờ ngày tìm người làm mai mối, đưa nhau về nhà làm lễ cúng gia tiên, nên vợ nên chồng.

Nếu trong cuộc vui, hai bên chưa thực lòng ưng thuận, chưa vỗ đủ chín cặp, họ sẽ hẹn nhau chờ đến ngày hôm sau, gặp nhau tâm sự và vỗ tiếp cho đủ. Còn nếu không vỗ đủ và không có cơ hội gặp nhau lần nữa, họ sẽ không thể thành đôi. Mỗi người lúc này sẽ lại đi tìm một chàng trai hay cô gái khác đến khi vừa ý, hợp duyên.

Ngày nay, trên các vùng cao, nhiều đôi nam nữ đến được với nhau không phải vô tình tìm được nhau trong ngày đầu gặp mặt, mà họ đã có dịp tìm hiểu từ trước. Tham gia tục vỗ mông những ngày hội, ngày xuân chỉ là cơ hội để chàng trai chứng tỏ bản lĩnh, tình cảm của mình với người con gái yêu thương trước sự chứng kiến của nhiều người.