Làng gốm xưa yên bình nép bên dòng sông Cầu hiền hòa tựa một ốc đảo giữa bốn bề là sông, núi, ao, hồ.

Những con ngõ rêu phong trong làng Thổ Hà.

Từ thành phố Bắc Ninh, tôi xuôi theo con đường nhỏ phía trên đê dọc sông Cầu, đi qua con đò xiêu vẹo để sang phía bên làng Thổ Hà. Phải hỏi đường người dân đến vài lần mới đi đúng con đường cần tới. Ngôi làng nếu đi theo đường chính qua cầu Đáp Cầu dài đến 15 km. Đi đường sang đò sẽ ngắn hơn rất nhiều, chỉ cần đi qua con đò này là sang đến ngay cổng làng.

Không còn những lò nung gốm thổi lửa quanh năm suốt tháng từng vang danh một thời, làng Thổ Hà nằm yên ả bên sông Cầu giờ đang sống bằng nghề mới, làm bánh đa, món hàng làm nhanh, có nhanh ngay trong ngày mà như người ta nói: "Sáng làm, chiều có tiền ngay".

Trục đường chính qua làng chỉ với một con đường duy nhất. Từ đó, tỏa nhánh vào từng ngõ nhỏ. Những ngôi nhà xây sát với ngõ khiến con đường trở nên dài hun hút. Ở Thổ Hà có thể tìm thấy những nét đẹp của một làng quê thuần Việt vẫn còn hiện hữu. Ngay đầu ngõ là cánh cổng nổi tiếng, cây đa, bến nước, sân đình, chùa chiền đều nằm ngay trên trục đường chính của làng.

Người Thổ Hà nổi tiếng với nghề làm tiểu sành. Ngày xưa, khi lửa vẫn còn đỏ trong những bếp lò, những mẻ sành hỏng hay vỡ đều được mang ra sử dụng. Bởi thế nên từ bức tường nhà cho đến bậu cửa, chân giường, đâu đâu cũng có vật dụng dành cho giới âm thế này. Trong suốt con ngõ nhỏ bé tí tẹo, những bức tường loang lổ phô bầy mảnh vỡ của thời gian. Rêu và dương xỉ sống mạnh mẽ từ những mảnh sành ấy.

Hiếm có một ngôi làng nào lại giữ được nét đẹp cổ kính đến thế. Văng vẳng tiếng mấy chú chó sủa đâu đây, xen lẫn tiếng ụt ịt không ngớt của đàn lợn nuôi trong mỗi hộ gia đình.

Nghề bánh tráng đã thay thế cho nghề làm gốm sành.

Mùa cưới, nhiều đôi chịu khó tìm đến tận ngôi làng nhỏ nhắn này. Những góc nhỏ rêu phong, những bức tường vẫn còn lưu giữ được theo thời gian đã trở thành phông nền cho những bức ảnh. Trong con mắt của nhà nhiếp ảnh, Thổ Hà tuyệt đẹp. Nhóm bạn trẻ cuối tuần rủ nhau đến Thổ Hà dã ngoại một ngày sau cả tuần vất vả.

Người dân Thổ Hà vẫn sống bình dị như bao đời nay. Họ cặm cụi làm việc, cặm cụi bên những mẻ bánh đa mới ra lò. Trong buổi trưa nắng, tiếng bánh đa nổ ròn rã, tanh tách như một thứ âm thanh ngọt ngào, một giai điệu của cuộc sống đang thay đổi nhẹ nhàng mỗi ngày.