Thông tin thêm về bệnh viêm khớp, thoái hóa khớp

Thoái hóa khớp là tình trạng hư hỏng phần sụn đệm giữa hai đầu xương, kèm theo phản ứng viêm và giảm thiểu lượng dịch nhầy giúp bôi trơn ở khớp, gây đau, cứng khớp, hạn chế cử động khớp. Bệnh ảnh hưởng nặng nề đến sinh hoạt, chất lượng cuộc sống, đặc biệt đối với người cao tuổi.

2/3 bệnh nhân là phụ nữ

Càng già, chức năng, cấu tạo của khớp càng có nhiều thay đổi, khớp trở nên kém linh hoạt: tế bào khớp thoái hóa, gân và dây chằng phân đoạn, đóng vôi, khô cằn, trở nên kém bền bỉ, kém đàn hồi, kém chịu đựng được với lực căng và dễ bị tổn thương; sụn trở nên đục mầu, xơ hóa, khô dịch nhờn, rạn nứt với nhiều tinh thể calcium làm khớp đau. Khớp co duỗi khó khăn vì màng hoạt dịch mỏng khô dần. Khi bị viêm, xương khớp có nhiều thay đổi như sự xơ hóa và gồ ghề của sụn, khả năng chất đệm kém đi, đầu xương mọc gai, xương loãng. Có lẽ tuổi già và sự lão hóa được cho là nguyên nhân chính của tình trạng này. Những khớp chịu sức nặng của cơ thể như xương sống vùng thắt lưng, hông, đầu gối thường hay bị bệnh. Thoái hóa tiến triển từ từ trong khoảng thời gian dài và trở nên rõ ràng khi về già.

Tuy vậy, thoái hóa khớp không phải là bệnh của riêng người lớn tuổi. Nó có thể phát triển từ những tháng đầu tiên của cuộc đời. Khoảng 30% người trên 35 tuổi, 60% người trên 65 và 85% người trên tuổi 80 có nguy cơ mắc bệnh. Khoảng 2/3 số bệnh nhân là phụ nữ. Sau tuổi 45, tỷ lệ nữ giới mắc bệnh cao hơn nam giới (gấp 1,5- 2 lần). Thoái hóa khớp hay tấn công phụ nữ trẻ sau thời kỳ mang thai và sinh nở, gây các cơn đau đớn.

Thoái hóa khớp ở người cao tuổi phần lớn không có nguyên nhân rõ rệt và được thúc đẩy bởi tuổi tác, tình trạng béo phì, chấn thương và viêm mạn tính ở khớp. Nghiên cứu cho thấy, trong quá trình lão hóa, chức năng của sụn bị suy giảm và dễ bị hư hỏng khi khớp cử động. Thêm vào đó, các chấn thương nhẹ nhưng kéo dài nhiều năm cũng khiến sự thoái hóa thêm trầm trọng. Ngoài ra, yếu tố di truyền và di chứng từ các bệnh lý khác cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Biểu hiện của thoái hóa khớp

Thoái hóa khớp thường tiến triển chậm, từ từ. Vào giai đoạn khởi phát, người bệnh chỉ cảm thấy đau nhức sau một vài động tác nhỏ. Một số trường hợp còn không cảm thấy đau đớn ở giai đoạn này. Chỉ có khoảng 1/3 bệnh nhân có biểu hiện bệnh trên phim X-quang. Thông thường, bệnh nhân có các biểu hiện sau: đau âm ỉ ở phần tiếp bệnh nhân có các biểu hiện sau: đau âm ỉ ở phần tiếp nối giữa hai đầu xương và cứng khớp (xảy ra theo định kỳ như khi vừa ngủ dậy hoặc đứng lên), sưng tấy tại một hoặc nhiều khớp, có tiếng lạo xạo, lụp cụp khi co duỗi khớp gối, càng vận động càng đau nhiều. Nếu có cảm giác nóng, đỏ và sưng tại các khớp nghĩa là thoái hóa khớp đi kèm một căn bệnh khác.

Thoái hóa khớp thường xảy ra ở những vị trí sau:

- Ngón tay: thường do di truyền. Tỷ lệ thoái hóa khớp ngón tay ở phụ nữ cao hơn đàn ông (đặc biệt là phụ nữ sau thời kỳ mãn kinh). Các cục bướu nhỏ, cứng xuất hiện tại điểm cuối của các đốt ngón tay, khiến ngón tay bị biến dạng, đi kèm cơn đau.

- Cột sống thắt lưng: hay gặp từ đốt sống thắt lưng trở xuống, đôi khi ảnh hưởng đến thần kinh tọa, khiến người bệnh có cảm giác đau rất mạnh từ lưng xuống chân, như có luồng điện chạy từ trên xuống. Giai đoạn đầu, bệnh nhân thấy đau nhiều vào buổi sáng, khi mới ngủ dậy. Cơn đau diễn ra tối đa 30 phút thì giảm. Sau một thời gian, hiện tượng đau lưng sẽ kéo dài cả ngày, tăng lên khi làm việc nhiều nặng và giảm dần lúc nghỉ ngơi.

- Cột sống cổ: đau mỏi ở phía sau gáy, lan đến cánh tay ở bên có dây thần kinh bị ảnh hưởng.

- Gót chân: có cảm giác bị thốn ở gót chân buổi sáng, lúc bước chân xuống giường và đi vài bước đầu tiên. Sau khi đi được vài chục mét, cảm giác đau giảm nhiều, bệnh nhân đi đứng bình thường.

- Khớp gối: người bệnh ngồi xổm và đứng dậy rất khó khăn, nhiều khi phải níu vào một vật khác để đứng dậy; nặng hơn sẽ thấy tê chân, biến dạng nhẹ khớp gối.

- Khớp háng: đi lại khó khăn ngay từ đầu vì khớp háng chịu sức nặng cơ thể nhiều nhất.

Điều trị viêm, thoái hóa khớp rất mất thời gian và tiền bạc. Trong đau khớp cấp, bạn có thể phải bó bột một thời gian ngắn để bất động khớp, nhưng sau đó phải nhanh chóng tháo bột để tránh cứng khớp. Ngay sau khi hết đau cấp, phải tập vận động khớp nhẹ nhàng, phù hợp. Trong trường hợp nặng hơn có thể phải phẫu thuật để bảo tồn khi khớp chưa bị hư hỏng nặng hoặc phẫu thuật thay thế trong trường hợp khớp quá hư hỏng, không thể phục hồi được. Có thể thay thế từng phần, thậm chí toàn bộ khớp bằng khớp nhân tạo.