Do sự trớ trêu của tạo hoá mà hiện nay có rất nhiều trường hợp rơi vào hoàn cảnh dở khóc dở cười khi thân thể mang dáng vóc của một đấng trượng phu nhưng giới tính lại đặc sệt nữ và ngược lại. Điều khiến người ta lo lắng đó là đang xuất hiện nhiều người mang nhầm giới tính và những xáo trộn đến rớt nước mắt trong cuộc sống hàng ngày của họ. 

Nhập nhằng gái- trai

Có mặt tại khoa Ngoại thận tiết niệu, bệnh viện Nhi Trung ương, chúng tôi chứng kiến hàng chục bệnh nhân, người nhà bệnh nhân với vẻ mặt lo lắng, khẩn trương mong ngóng được gọi tên, đọc số thăm khám bệnh tật. Trong số đó, có không ít trường hợp đến làm các thủ tục, xét nghiệm để được trả lời chính xác về giới tính thực của con em mình.

Chị Trần Thị T., người nhà của bệnh nhi N.K.H., (3 tuổi, được khai sinh giới tính nữ) ở Hà Nội cho biết: "Khi mới sinh được vài ba tháng và trong quá trình chăm sóc con, tôi phát hiện những biểu hiện không bình thường ở cơ quan sinh dục ngoài của con nên đã đưa con đi khám và điều trị tại bệnh viện Nhi Trung ương. Khám, làm các xét nghiệm và siêu âm cho thấy, cơ quan sinh dục ngoài của con không phải nữ (có tinh hoàn ẩn), dương vật nhỏ bị vùi lấp, có tuyến nội tiết nữ, không có cơ quan sinh sản nữ là buồng trứng và tử cung. Xét nghiệm, con mang gien XY46, là gen khẳng định giới tính nam".

Phẫu thuật xong, gia đình chị T. đi làm lại khai sinh, gặp muôn vàn khó khăn: “Gia đình chúng tôi chạy vạy suốt, bây giờ thủ tục khai sinh giới tính vẫn chưa được. Phường, phòng Tư pháp bảo chưa đủ, đến bệnh viện, họ bảo thủ tục đã xong, không phải xác nhận gì thêm. Vậy con tôi sẽ thế nào đây?".

Liên quan tới vấn đề trên, TS. Trần Minh Điển, Phó giám đốc bệnh viện Nhi Trung ương cho biết: "Qua khám và làm phẫu thuật cho cháu H., các bác sỹ phát hiện trong bộ phận sinh dục ở giữa là dương vật, hai bên có hai tinh hoàn nhưng nhìn ngoài như hai môi lớn của bộ phận sinh dục nữ, nếu như khép lại thì rất khó xác định. Một bất thường nữa là cháu bé vừa có lỗ niệu đạo và có cả âm đạo nên việc chữa cho cháu tương đối phức tạp. Trong quá trình phẫu thuật, các bác sỹ đã tiến hành cắt phần âm đạo cụt (vì không thông với tử cung) cho cháu bé để tránh tình trạng ứ đọng nước tiểu ở âm đạo gây viêm nhiễm. Đồng thời, hai tinh hoàn ẩn được bóc tách đưa về đúng vị trí bình thường và cố định đảm bảo có thể phát triển tốt nhất". Theo TS. Điển, để có bộ phận sinh dục ngoài giống như một bé trai bình thường, bé H. sẽ phải trải qua hai lần phẫu thuật sửa dương vật thẳng (khi sinh ra dương vật bị cong gập, đẩy xuống thấp) cùng với đó là đưa lỗ niệu đạo về đỉnh của dương vật để bé có thể đi tiểu đứng được.

Các chuyên gia đầu ngành đang phẫu thuật chỉnh sửa lại giới tính cho bệnh nhân.

Tương tự, bé M.N.Đ. (2 tuổi, nhà ở Cà Mau) nằm điều trị tại khoa Ngoại niệu, bệnh viện Nhi Đồng 2 TP.HCM vì một bên có tinh hoàn và một bên sờ không thấy tinh hoàn trong bìu, bộ phận sinh dục ngoài của bé là nam, kích thước hình dáng bình thường. Ngay sau đó, bé Đ. đã được phẫu thuật nội soi để tìm tinh hoàn còn lại và thật bất ngờ trong quá trình nội soi phát hiện trong bụng bé có hình ảnh một tử cung, song bé vẫn có hai tuyến sinh dục giống hai tinh hoàn. Kết quả giải phẫu bệnh mẫu mô sinh thiết cho biết hai tinh hoàn bé hoàn toàn bình thường, nhiễm sắc thể giới tính là nam, cấu trúc tử cung được cắt bỏ, hai tinh hoàn được cố định vào hai bìu đúng vị trí.

Theo các bác sỹ bệnh viện Nhi Đồng 2 TP. HCM, đây là hội chứng tồn tại ống Muller tức là bé trai với nhiễm sắc thể là nam XY46. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, bào thai có rối loạn một số hormone dẫn đến hormone ức chế ống Muller (AMH) bị thiếu hụt, thay vì tiêu biến ống Muller, nhưng vẫn còn dẫn đến phát triển thành tử cung. Do vậy, trường hợp này có thể coi là một dạng lưỡng tính, bé trai nhưng vẫn có tử cung thô sơ. Sau khi loại bỏ tử cung, hạ hai tinh hoàn xuống bìu khéo léo qua nội soi tránh làm tổn thương hệ thống ống dẫn tinh, bé lớn lên phát triển sẽ là bé trai hoàn toàn bình thường và có con như bao người đàn ông khác.

Rắc rối mang tên pháp lý
 

Không riêng gì một vài trường hợp trên mà từ trước đến nay cũng đã có rất nhiều trường hợp rơi vào hoàn cảnh dở khóc dở cười. Cụ thể, trường hợp chị V.V.A. (28 tuổi, trú tại Thọ Xuân, Thanh Hoá) đi khám và điều trị bệnh vô sinh ở bệnh viện Phụ sản Trung ương, sau khám, làm các xét nghiệm tại bệnh viện Phụ sản Trung ương lẫn bệnh viện Việt Đức mới phát hiện ra mình là nam giới 100%.

Hay như trường hợp của chị P.T.T.H. (23 tuổi, quê ở Thái Bình), lấy chồng được gần 6 năm nhưng không có con, sốt ruột, vợ chồng chị H. khăn gói, đưa nhau về Hà Nội khám chữa bệnh lúc đó mới giật mình phát hiện chị P.T.T.H. có tinh hoàn ẩn trong bụng.

Trường hợp của chị K.T.T. (trú tại Ba Vì, Hà Nội), nhìn hình dáng bên ngoài, trông chị T. hoàn toàn là nam giới. Thế nhưng bộ phận sinh dục lại là nữ. Chị T. tâm sự: "Bản thân tôi cũng đã ý thức được sự việc cho nên gần chục năm nay tôi luôn chạy đôn, chạy đáo cả miền Nam lẫn miền Bắc để mong chờ các bác sỹ đầu ngành về lĩnh vực này phẫu thuật, xử lý "sự cố" cho mình để mình được sinh hoạt giống như nam giới". Tất cả, họ đều lo ngại, phẫu thuật xong, khai sinh lại giới tính sẽ gặp khó khăn.

Trao đổi với PV về vấn đề này, TS. Vũ Dương, Viện trưởng viện Pháp y quốc gia cho biết: "Nếu một bé nam sinh ra có bộ phận sinh dục gần hoặc giống bộ phận sinh dục nữ hoặc ngược lại thì theo y văn người ta gọi đây là những trường hợp rối loạn phát triển giới tính. Do đó, các bậc cha mẹ cần lưu ý đến bộ phận sinh dục của con mình khi sinh ra, nếu thấy bất thường, không hoàn chỉnh cần khẩn trương đưa con đến ngay các cở sở y tế, bệnh viện chuyên ngành để được thăm khám, làm các thủ tục, xét nghiệm, để kịp thời xử lý, điều trị căn bệnh. Chữa trị trễ, khi trẻ đã nhận biết cơ thể mình sẽ gây ra những ảnh hưởng về mặt tâm lý không đáng có và cản trở không tốt tới cuộc sống sau này".

Tìm hiểu chúng tôi được biết, ngày 7/6/2013, bộ Y tế đã ban hành quyết định số 1972 về việc công nhận cơ sở đủ điều kiện can thiệp y tế xác định lại giới tính, trong đó quy định rất rõ tên những bệnh viện được phép cấp giấy chứng nhận y tế xác định lại giới tính cho người dân. Thế nhưng, trước đó, chị N.T.H. đã chỉnh sửa xong giới tính nhưng bị phòng Tư pháp cấp huyện thẳng thừng từ chối cấp, chỉnh sửa giấy khai sinh với lý do từ trước đã khai sinh như vậy, nay muốn khai sinh lại (đặc biệt chuyển đổi giới từ nữ sang nam và ngược lại - PV) phải có quyết định của Hội đồng Giám định y khoa công nhận là nam hoặc nữ thì mới được sửa giới tính của khai sinh. Mà mức phí để thành lập Hội đồng lên tới hàng chục triệu đồng. Hơn nữa, theo quy định thì không cần thiết. Hoặc muốn được công nhận phải có giấy chứng nhận y tế xác định lại giới tính theo mẫu đi kèm Thông tư số 29/201/TT-BYT ngày 24/5/2010 của bộ Y tế.

Xuất phát từ những yêu cầu như vậy khiến cho nhiều người dân nghèo mắc vào trường hợp này không thể làm lại giấy khai sinh được. Ngay cả khi họ đủ tuổi lấy chồng, lấy vợ nhưng cũng không thể làm thủ tục đăng ký kết hôn vì giấy khai sinh không được chỉnh sửa và tất nhiên về mặt pháp luật, họ hoàn toàn không được công nhận. Đó còn chưa kể tới, việc những đôi vợ chồng này cứ thế "nhân bản" ra hàng loạt con cái và cũng không được cấp giấy khai sinh khiến họ rất thiệt thòi trong việc bảo đảm quyền lợi cũng như việc học hành của con. Ngoài ra, việc quy định những bệnh viện được cấp giấy xác nhận lại giới tính hiện chưa thật sự hiệu quả, chưa mang tính giúp đỡ người dân. Cụ thể, theo quy định thì bệnh viện Nhi Đồng 2 TP.HCM chỉ tiếp nhận xác định, can thiệp giới tính cho người từ 15 tuổi trở xuống, còn trên 15 tuổi bệnh viện này không cấp, muốn được cấp người dân trong khu vực này lại phải vòng ra Hà Nội để làm. Điều này kéo theo những khoản chi phí không cần thiết cho người dân và như vậy, những người nghèo càng khó mong muốn có được giấy xác nhận lại giới tính.
 

Ông Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng vụ Pháp chế, bộ Y tế cho biết, trên địa bàn cả nước hiện có ba bệnh viện được bộ Y tế cho phép xác định lại giới tính đối với những trường hợp nhầm lẫn đó là bệnh viện Nhi Đồng 2, bệnh viện Nhi Trung ương và bệnh viện Việt Đức. Trong thời gian tới, Bộ cũng tiến hành thẩm định và cấp phép cho bệnh viện Phụ sản Trung ương được cấp phép về lĩnh vực này.