Bạc hà được xem là thảo dược xưa nhất thế giới, với những bằng chứng khảo cổ cho thấy nó đã được sử dụng làm thuốc khoảng 10.000 năm về trước.

ảnh minh họa

ây bạc hà có tên khoa học là Mentha arvensis L. (Bạc hà Á), hoặc Mentha piperita L. (Bạc hà Âu), thuộc họ hoa môi (Lamiaceae). Cây được trồng ở nhiều địa phương nước ta.

Cho đến nay, bạc hà vẫn rất được ưa chuộng với những tác dụng tuyệt vời của nó. Trong cuộc sống hiện đại ngày nay cũng thấy bạc hà được đưa vào rất nhiều loại dược phẩm, mỹ phẩm khác nhau. Vì trong lá bạc hà có rất nhiều chất tự nhiên, giàu mangan, vitamin A và vitamin C. Nó cũng là một nguồn rất lớn cung cấp chất xơ, folate, sắt, vitamin B2, kali và đồng.

Đặc biệt là menthol là thành phần chủ yếu trong tinh dầu bạc hà. Nó có tác dụng tốt cho hệ tiêu hóa và chữa trị các bệnh đường ruột, chữa các bệnh cảm sốt, giúp long đờm, thông mũi, mát họng, giảm căng thẳng và mất ngủ, tốt cho răng và giúp lưu thông máu làm tinh thần thông thoáng và sảng khoái, tăng cường hệ miễn dịch, giảm đau, làm đẹp da, se da, giảm các vết sẹo và các vết thâm mụn.

Ngoài ra bạc hà còn có tác dụng trị gàu (như vậy không phải ngẫu nhiên mà Clear và Head & Shoulder đều có loại dầu gội có bạc hà). Không những thế nó còn xua đuổi muỗi và các côn trùng. Tinh dầu bạc hà chứa nhiều menthol (bạc hà não, kết tinh màu trắng), có vị cay, tính mát, có tác dụng hạ sốt, ra mồ hôi, giảm đau, giảm ho, sát trùng.

Do đặc tính bốc hơi nhanh, bạc hà gây cảm giác mát và tê tại chỗ, rất hiệu quả với các trường hợp đau dây thần kinh. Tuy nhiên, cũng không thể dùng bạc hà tùy tiện; bởi vì có người bị dị ứng với thành phần có trong bạc hà như salicylat, menthol. Do đó không dùng bạc hà cho người có tiền sử dị ứng với các chất này.

Không dùng nhiều hơn 3 – 4 lần trong ngày; không dùng thường xuyên mà phải ngừng ngay khi cơn đau đã chấm dứt; không bôi lên niêm mạc, vùng mắt, vết thương hở, chỉ bôi ở điểm đau, vùng đau.

Đối với một số bệnh mạn tính cần có sự tư vấn của các bác sĩ, đặc biệt là trẻ nhỏ, vì đã có trường hợp trẻ nhỏ chết khi chỉ nhỏ một giọt dầu có hàm lượng menthol 1%. Mặc dù là sản phẩm không kê toa, dầu chứa tinh dầu bạc hà vẫn là thuốc. Ngoài ra còn thấy Cơ quan Kiểm soát Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) của Mỹ nói rằng, thuốc lá có mùi bạc hà có thể gây nguy hại cho sức khỏe.

Không được uống dầu có chứa methyl salicylat có trong bạc hà, vì các nhà sản xuất thường kết hợp methyl salicylat với các tinh dầu nhằm giúp vùng da được xoa dầu trở nên nóng nhanh, giãn nở các mạch máu ngoại biên, tăng tuần hoàn máu, giúp thuốc thẩm thấu vào mô dễ dàng, giảm nhanh cơn đau và cứng cơ.

Nhưng methyl salicylat lại có tác dụng phụ là gây xung huyết da, nên các sản phẩm có chứa chất này thường chỉ được dùng làm thuốc bôi ngoài, xoa bóp, băng dán giảm đau, không dùng để uống và bôi lên vết thương hở, không sử dụng cho người dị ứng aspirin hoặc salicylat.

Hơi dầu gió chứa tinh dầu có tác dụng thông mũi, nhưng nếu chứa methyl salicylat hàm lượng cao hoặc hít thường xuyên có thể làm tổn thương màng nhầy cơ quan hô hấp, triệu chứng đầu tiên là cảm giác khô, rát mũi họng. Bởi tác dụng phụ của menthol là ức chế cơ trơn hô hấp, tuần hoàn.

Vì thế, bôi dầu có thành phần này vào mũi hoặc cổ họng trẻ nhỏ có thể làm ngừng thở và ngưng tim! Vì vậy, cần hết sức thận trọng khi dùng tinh dầu bạc hà hoặc dầu cù là cho trẻ nhỏ tuổi, nhất là trẻ sơ sinh.

Tinh dầu bạc hà và menthol còn làm tăng bài tiết mồ hôi, khiến thân nhiệt hạ thấp, nên không dùng với người bị lở ngứa, tự ra mồ hôi (biểu hư tự hãn), sốt do âm hư, bệnh nặng mới khỏi, người suy nhược, táo bón, huyết áp cao, trẻ dưới một tuổi… Cần lưu ý phụ nữ cho con bú không nên dùng nhiều, vì nó giảm sự tiết sữa.