Ảnh minh họa - Internet

(Kính dâng linh hồn Nhà giáo, Nhà thơ Nguyễn Trọng Bính)

                                   Đặng Hữu Trung

Xin gọi tên nhau như trước, Trọng Bính (1) ơi!

Mấy chục năm trời đã quen như vậy

Cùng sinh ra nơi quê nghèo, nắng cháy

Thạch Tiến - Thạch Minh, bãi cát trắng tinh.

Nhớ lần đầu gặp nhau xem phim

Tuổi lớp bốn - trẻ con hiếu thắng

Lý, Hồng với Đậu Đa, Bình, Bính

Đùa vài câu nên suýt nữa đánh nhau

Trung cùng đi, chứng kiến từ đầu

Đứng giải hoà và biết nhau từ đó.

Như đàn chim chung cây làm tổ

Ngọc, Tiến, Minh - ba xã một lớp Năm

Lại gặp nhau dưới một mái đình

Là lớp học cạnh hòn Núi Đất.

Mặc nắng lửa, mưa dầm, gió bấc

Đường sống trâu Thạch Ngọc vẫn coi thường!

Mùa thu sau, đổi địa điểm trường

Về cơ sở Miếu Nen, Thạch Tiến

Tiếng phi lao rì rào trò chuyện

Như chúng mình kết bạn tâm giao.

Dịp Tết, Hè ta đến thăm nhau

Ăn cá trích với bánh đa chợ Gát...

Vui học hành, thời gian thắm thoắt

Tốt nghiệp cấp Hai, mỗi bạn một nơi

Vào cấp Ba, cả lớp được ba người

Trung, Bính, Kỷ cùng trường nhưng khác lớp.

Hai chúng mình trọ nhà anh Cu Chước

Cùng với Tam hai tấm phản nằm chung.

Nhớ những đêm lạnh buốt mùa Đông

Đắp chiếu mỏng ôm nhau như thìa úp

Người nằm giữa được cho là "sướng nhất"

Vì không lo chiếu kéo hụt một bên.

Ngày cuối tuần "đến hẹn lại lên"

Cuốc bộ đi-về ba mươi cây số

Dép cao su vẹt mòn đường Quốc lộ

Ruột tượng đeo sờn áo cả hai vai.

Bữa ăn thường cơm độn sắn, khoai

Đĩa muối vừng, bát canh rau muống

Những bữa sang - bắt được dam ngoài ruộng

Hay cá ve chợ Tỉnh ế mua về.

"Chuyện thật như đùa" rất nhiêu khê:

Mua nồi nấu cơm nhầm ấm bù nấu nước (2)

Thật buồn cười cho anh Cu Chước

Tưởng vợ mình om nước chè xanh

Đi làm về, gọi hàng xóm xung quanh

"Mời bà con sang nhà tui uống nác!"

Mở vung ra, giật mình ngơ ngác

Sao nước chè lại hoá ra cơm?

Mọi người cảm thông, bảo đó chuyện thường

Nồi các chú học trò có khác

Cũng như ta uống nác chè bằng bát

Các chú dùng ca nhựa đó thôi!

Chiếc chõng tre tràn ngập tiếng cười

Nhưng từ đó không ai còn nhầm nữa.

Nhớ một hôm quét lá tre nhóm lửa

Đã quá trưa mà cơm vẫn chưa sôi

Đói lả đi, tôi nằm vật bên nồi

Anh đút rau vào mồm thì tỉnh lại.

Càng khó khăn càng sẻ chia, thân ái

Động viên nhau công tác, học hành

Đèn dầu khuya luôn sáng góc nhà tranh

Bóng đọc sách chập chờn bên bếp lửa

Ôn luyện thi dưới cột đèn ngoài phố

Nhờ ánh điện đêm, thoả sức học bài.

Luôn nhắc nhau gian khổ chớ lùi

Gắng học tập đáp đền ơn cha mẹ!

Phan Đình Phùng, học sinh nhiều thế hệ

Làm vẻ vang truyền thống của trường...

Những tin vui dồn dập ở tiền phương

Bình Giã, Núi Thành,...quân ta thắng lớn.

Mỹ tăng cường ném bom Khu Bốn

Xung quanh trường chi chít hố phòng không.

Có nhiều đêm cùng bộ đội thức ròng

Đào công sự, kéo pháo vào trận địa.

Ngày Hai Sáu tháng Ba năm Ất Tỵ (1965)

Cầu Phủ-Rú Nài giòn giã lập chiến công

Năm giặc trời hoá đuốc lửa trên không

Khi đến giội bom dàn Ra đa giả

Dân Hà Tĩnh hởi lòng hởi dạ

Xứng quê hương Xô Viết anh hùng.

Sau mít tinh mừng chiến công chung

Thầy cùng trò lên đường đi sơ tán

Rời Thị Xã về Thạch Xuân dựng lán

Lớp học ẩn mình dưới bóng tre xanh.

Anh và tôi ở nhà bác Cu Thanh

Tuy đông con, nghèo nhưng tốt bụng

Có cá, tôm bắt được từ ngoài ruộng

Mớ khoai lang, rau muống bác đem cho.

Thứ Bảy nào cũng mong học hết giờ

Tranh thủ thời gian về nhà lấy gạo.

Nhớ một lần lụt to, gió bão

Nước ngập làng, ngập lán, ngập đồng

Nhà trường cho nghỉ học, tránh phòng

Hai đứa vẫn lao về Thạch Tiến.

Cây cầu khỉ lung lay rung chuyển

Nước dưới sông cuồn cuộn bất thường

Anh cầm que đi trước dò đường

Bỗng tụt chân rơi tòm xuống nước

Nhờ áo tơi mới trôi mấy thước

Bám cành cây lội được lên bờ.

Thoát nạn rồi nhưng vẫn thấy lo

Sợ gia đình nặng lời trách mắng

Nhưng mọi chuyện "sóng yên biển lặng"

Trời hết mưa hai đứa lại tới trường.

Thạch Xuân gần Thạch Điền, Thạch Hương

Đoàn Thanh niên mở phong trào trồng sắn

Khi thu hoạch, so công lao chẳng đáng

Nhưng rất vui vì được "điểm thi đua".

Rồi một ngày bom Mỹ giội bất ngờ

Cháy mấy nhà dân, vài người thiệt mạng

Bất chấp hiểm nguy, thầy trò không nản

Vẫn ngày ngày giải toán, bình thơ.

Mùa Thu đi, lại đến mùa Thu

Kỳ tốt nghiệp lớp Mười đã đến

Cả hai đều "Học sinh Tiên tiến"

Cổng trường đại học đẹp như mơ...

Giấy báo tuyển sinh, rẽ đôi bờ

Tôi ra nước ngoài, anh vào sư phạm.

Ngày chia tay chuyện trò tới sáng

Bịn rịn hoài, chẳng muốn xa nhau

Trong chiến tranh ai biết được đâu

Nhưng vững tin ở mình ở bạn.

Đại học Vinh những ngày sơ tán

Sau bốn năm, anh tốt nghiệp loại ưu

Được Nhà trường giữ lại dạy Ngữ văn

Chúng mình gặp nhau, năm Bảy Mươi về phép.

Sau nghỉ hè tôi đi học tiếp

Anh lại về với giáo án, giảng đường.

Vì Miền Nam, Tổ quốc yêu thương

Xếp bút nghiên lên đường làm chiến sĩ.

Nhận thư anh từ Chiến trường Quảng Trị

Với tấm hình ngồi trên xe tăng.

Ở chiến trường vẫn nối nghiệp văn

Vũ khí-khẩu AK và cây viết

Đời người lính đạn bom khốc liệt

Anh đã từng vượt "Dốc Răng Cưa" (3)

Đánh Thượng Đức tháng Tám, Bảy Tư (8.1974)

(Có Nhật ký - thơ anh còn lưu giữ) (4).

Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử

Chiếm Long Thành, Cát Lái, Biên Hoà

Trưa Ba Mươi Tháng Tư rợp bóng cờ, hoa

Có mặt anh trong Dinh Độc Lập.

Sang Phnôm Pênh diệt quân Pôn Pốt

Trong đội hình Binh đoàn Hương Giang.

Khi hoàn thành sứ mệnh vẻ vang

Về đóng quân ở Cố đô mỹ lệ

Chiều tối vui bên đàn con trẻ

Giúp vợ hiền, bù đắp tháng năm xa.

Nghệ Tĩnh tách chia, anh về Tỉnh đội nhà

Là Đại tá - Nhà thơ - Nhà báo.

Chúng mình lại như đôi chim sáo

Thường cùng nhau trao đổi chuyện trò...

Những năm hưu, anh vẫn còn lo

Mẹ ở Việt Xuyên, vợ con trong Huế

"Một chốn đôi nơi" tính sao cho xuể?

Ba trăm cây phóng xe máy đi, về...

Rồi anh lâm bệnh nặng, ra đi

Nghe tin dữ lòng tôi tê tái

Thôi, mai đây chẳng còn gặp lại

Người bạn thân từ thuở ấu thời

Nghẹn lòng kêu hai tiếng "Bính ơi!"

Trời nước Nga tuyết rơi như nhỏ lệ

Nhưng ở quá xa (5) tôi không thể

Tiễn anh về nơi an nghỉ cuối cùng.

Buổi trưa nay, tháng Sáu nắng như nung

Đồi cây Phú Bài, gió Lào thổi rạc

Nấm mồ anh phủ đầy sỏi cát

Như ở quê đất khát, xã Việt Xuyên.

Chén rượu nồng, hoa quả, thuốc... bày lên

Thắp nén nhang viếng Người đã khuất

Cầu cho anh linh hồn siêu thoát

Lòng bồi hồi nhớ lại kỷ niệm xưa...

Trong nhớ thương viết mấy vần thơ

Về Bạn tôi, Một Con Người Xứ Nghệ.

                                Huế - Hà Tĩnh, tháng 6 năm 2012

                                                   ĐHT

(1)- Đại tá, Nhà thơ Nguyễn Trọng Bính, cựu học sinh PTC/3 Phan Đình Phùng, Hà Tĩnh (niên khoá 1963-66), nguyên giảng viên khoa Văn Đại học Vinh, sinh ngày 27.10.1947 tại xã Việt Xuyên (có thời gian gọi Thạch Minh), Thạch Hà, Hà Tĩnh; mất ngày 01.4.2010 (17.2 Al); đã in 9 tập thơ, 4 sách bút ký văn học và từng là phóng viên chiến trường, cán bộ tuyên huấn trong quân đội.

(2)- Đều là nồi đất nung, rất khó phân biệt nhưng ấm bù hình quả bù (quả bầu) có cổ dài hơn nên thường dùng để nấu và om nước chè xanh.

(3)- Ở Phú Lộc, Thừa Thiên-Huế (trong bài thơ "Dốc Răng Cưa", 27.10.1972 của Nguyễn Trọng Bính).

(4)- Bài thơ Thượng Đức (7.8.1974) trong Trường ca "Nhật ký dòng sông" của Nguyễn Trọng Bính, Tập thơ chọn "Tôi ơi!" (NXB Hội Nhà văn, 2008).

(5)- Khi nghe tin anh Nguyễn Trọng Bính mất tôi đang công tác ở ĐSQ VN tại Mát-xcơ-va