Cái phần cổ xưa của Hà Nội nghìn năm hình như đang bị chen lấn, thu hẹp lại bởi diện mạo và nhịp sống đương đại. Một Hồ Tây lãng đãng khói sương không còn mênh mang ảo diệu như xưa. Một hồ Hoàn Kiếm linh thiêng soi bóng Tháp Rùa rêu phong cổ kính có nguy cơ bị chèn ép giữa những tòa nhà cao lớn lộng lẫy. Khu phố cổ mang nét riêng Hà Nội cũng đang bị chìm khuất sau những cửa hiệu màu mè rực rỡ. Nét thanh lịch và cả lời ăn tiếng nói chốn Hà Thành xem chừng cũng đã vơi đi ít nhiều…
Đọng lại trong lòng nhiều người một Hà Nội thơm nức mùi hoa sữa cùng với tiếng kéo cắt tóc lách cách vỉa hè, một quán cóc âm u trong ngõ hẹp, gánh cốm mùa thu qua phố, tiếng rao sớm, rao đêm của những người bán hàng rong…Cái cổ xưa cộng với thấp thoáng quê mùa xộc xệch trong đô thị có vẻ như là nét độc đáo riêng của Hà Nội rất thu hút du khách nước ngoài. Những tấm ảnh đẹp về Hà Nội của các bạn nước ngoài không phải là những tòa nhà to lớn hoành tráng mà chỉ là những cảnh rất bình dân trên hè phố Thủ đô, trong đó có cảnh bán hàng rong.
Hàng rong, đó là một phần của Hà Nội ba mươi sáu phố phường hàng trăm năm nay. Đó là một phần kỷ niệm của người Hà Nội. Sáng qua, tại Nhà số 4 Lý Nam Đế, nhà văn Ngô Vĩnh Bình - một người Hà Nội gốc - còn nhắc lại tiếng rao “muối ơ…” vào mồng một Tết thời anh còn nhỏ với chúng tôi. Tiếng rao dĩ vãng ấy bắt vào câu chuyện “cấm hàng rong” hôm nay. Nhà thơ Nguyễn Bình Phương nói: “Cấm hàng rong… là giết chết Thạch Lam và làm gì còn Thương nhớ mười hai của Vũ Bằng nữa”. Tôi, một người tỉnh lẻ ngu ngơ ra Thủ đô mới mười năm nay lại thương Hà Nội ở cái phần hao gầy tảo tần của nó. Những chuyến xe máy, xe đạp của người đồng ruộng chở mùa màng vào phố lúc trời chưa sáng. Tiếng chổi quét đường loạt xoạt trong đêm của chị công nhân môi trường.Đặc biệt là tiếng rao quà ban sớm, canh khuya của người bán hàng rong... Nghe sao thương thế!
Đó là những người nghèo. Tôi tin thế. Nghèo, mới phải vất vưởng thức khuya dậy sớm sấp ngửa trong cuộc mưu sinh chìm nổi của đời người. Bao lớp trẻ có cơm ăn, áo mặc, được cắp sách tới trường nhờ gánh hàng rong của mẹ. Người nhà quê lúc nông nhàn lên phố bán hàng rong để lấy tiền đóng học phí cho con học đại học. Rồi, tết nhất giỗ chạp, cưới xin ma chay, việc làng việc họ... đôi khi cũng nhờ gánh hàng rong.
Gánh hàng rong trĩu nặng phận người với những lo toan nghĩa vụ không dễ kể ra hết. Vả lại, không phải ai cũng đủ thời gian ra chợ hoặc đến siêu thị, do đó người thành phố cũng đỡ đi xa khi có những chiếc xe chở gạo, rau, thịt cá đến cửa nhà mình. Người mua đỡ đi xa và người bán cũng có chút lãi nho nhỏ để lo cho những cái cùng con. Lẽ đời, luật nào cũng phải dựa trên nguyên tắc phải dựa vào nhau để sống mà.
Mỗi khi đi qua những khu phố Hà Nội cấm hàng rong, tôi thấy thiếu thiếu một cái gì đó vô cùng thân quen của thành phố nghìn năm tuổi này.

Nhà thơ Nguyễn Hữu Quý - Hội nhà văn Việt Nam

Hội nhà báo Việt Nam