Ảnh nguồn - Internet

IV



Tôi lớn dần lên
Trang sách nhà trường dắt mỗi năm một lớp
Hoa Ngọc Hà đưa đến từng ngõ ngách
Nhiều khi quên mình là đứa trẻ bán hoa
Bao lần giật mình khi nghe người mua gọi
Hoa đưa tôi nhập vào Hà Nội
Đường Phan Đình Phùng vòm sấu đang xanh
Tiếng ve ngọt lành
Gió đang reo bỗng thành tiếng nấc
Khi sa vào hố đại bác
Mang nỗi đau lặn vào thành Cửa Bắc
Tiếng gió hay tiếng hồn Hoàng Diệu
Lang thang kể với đất trời
Về ngày 25 tháng Tư năm 1882.

Ôi cái ngày cuối xuân chớm hạ
Lá xanh non cùng hoa thắm quây quần
Chim ríu rít bình minh như mọi sáng
Bỗng bất thần lặng câm:
Có tiếng thuồng luồng quẫy nước?
Tiếng đá lở, đá lăn?
Không, tiếng động cơ tàu giặc Pháp
Tấp sóng tràn bờ sông
Tấp vào bờ sông
Tây trắng, Tây đen chân giày ngập đất
Xéo lên bãi ngô vừa xanh mầm
Xéo nát bụng gà con không theo kịp mẹ
Vườn gặp giặc
Cây gãy cành ứ nhựa
Nhà gặp giặc
Mái gianh thành mồi lửa
Lửa bờ sông sáng vọng gác cửa thành
Tù và hú thất thanh
Báo tin giặc đến.

Tổng đốc Hoàng Diệu leo lên lưng voi chiến
Đốc quân kéo ra Cửa Bắc
Thế giặc như Nhị Hà mùa mưa
Tường thành hoá bờ đê đối diện đùng đùng con nước
Tiếp diễn cuộc giao tranh không cân sức
Giữa tre gỗ 
Và sắt thép
Giữa súng thần công phải mồi lửa bằng bùi nhùi
Và đại bác
Thế trận sao giữ được cân bằng?
Lại bất ngờ kho thuốc súng của quân ta trúng đạn
Khói lửa mịt mùng
Khác nào có mũi nội công
Cho lũ phá thành ngoại kích.
Vỡ rồi thành Cửa Bắc
Bốn bề hỗn loạn quân quan.

Một phút Đô đốc bàng hoàng
Nhìn các quan bố chính, đề đốc lẫn ra ngoài tìm thời cơ khác
Nhìn binh lính chạy tìm nơi ẩn nấp
Rồi ông lững thững lưng voi trở lại hành cung
Thêm lần bái vọng nước non và thảo bài biểu để dâng vua Tự Đức
Ông nhận mình không đủ tài, bất lực
Không giữ nổi thành Thăng Long
Mỗi dòng chữ bao dòng nước mắt
Có cục máu nào ứ nghẹn, trào dâng.

Hai năm làm Đô đốc giữ thành
Bao lần ông mật tấu về triều trình phương sách
Nên dựa vào núi cao, sông hiểm vùng trung du
Để hỗ trợ cho thành không đơn độc
Bao lần dâng biểu về triều đình xin mệnh lệnh, viễn binh
Chỉ nhận được lặng im hoặc lời quở trách
Bắt tội ông chế ngự không đúng cách!

Thôi rồi thành Thăng Long
Còn gì là Đô đốc?
Khi đất ta đã thành trại giặc
Còn mặt mũi nào nhìn danh sĩ Bắc Hà
Còn bàn chân nào dám đặt lên đất Quảng Nam quê cha
Năm mươi lăm tuổi đời kiên trung
Không chịu nổi cái nhục mất thành đè nặng
Ơi chiếc khăn nhiễu điều đã cùng ta bao năm tháng
Hãy giúp ta kết liễu đời ta
Ơi khu vườn Võ Miếu
Xin một lần cho mượn cành đa.

Nước non vẫn nước non nhà
Cây đa Võ Miếu, cây đa Ngũ Hành
Hồn người nhập với lá xanh
Truyền đời nỗi hận mất thành Thăng Long.

Thi hài ông đất Hà Thành ôm ấp
Tên ông người Hà Thành mượn làm tên những đội quân đánh Pháp
Trong tiếng súng bắn vỡ ngực Ri-vi-ê bên Cầu Giấy
Mười năm sau cái chết Gác-ni-ê
Tên ông như một lời thề
Của đoàn quân cảm tử…
Tiếng gió trong hố đạn thành Cửa Bắc gợi về chuyện cũ
Tôi bước đi không đành.

Đường Phan Đình Phùng vòm sấu đang xanh
Sấu đang xanh đường Lý Nam Đế, Trần Phú, Điện Biên và con đường mang tên ông - Hoàng Diệu
Dường như sấu của ba mươi sáu phố phường mang sắc màu cây đa vườn Võ Miếu
Mang thông điệp Đừng quên!

Tôi bước qua tuổi thiếu niên
Thấy lá sấu rụng chớm hè không còn nghĩ ve lấy gì che nắng
Nghe tiếng ve kêu nhiều không còn lo ve lấy gì nhấp giọng
Hà Nội dạy tôi làm người lớn
Từ những điều cỏn con
Hà Nội dạy tôi thế nào là văn hoá
Bằng một sáng thơ thẫn hồ Gươm
Bằng một chiều trầm tư Văn Miếu.

Hồ Gươm do sông Hồng gửi lại
Hay là mảng trời thu Tạo hoá thả xuống lòng Hà Nội
Tưởng để làm gương soi
Sau biết đất này văn hiến
Mới biến thành nghiên mực
Để cho ngọn bút tả thanh thiên
Viết lên trời xanh những điều chí lý.
Đất ngàn năm lấy Đạo Học làm nền
Rùa Văn Miếu đội bia Tiến sĩ
Khi đất nước loạn ly, giặc giã
Rùa hồ Gươm biết tìm tướng trao gươm…

Nhà thơ Vương Trọng - Hội nhà văn Việt Nam