Người ta gọi vợ chồng ông Bùi Văn Thu, bà Trần Thị Tươi - chủ nhân cơ sở bảo trợ tư nhân Trọng Đức ở Lâm Đồng - là hai người “điên”.

Người điên ở trại tâm thần nam hát cho nhau nghe

Lý lẽ rằng, chỉ có “người điên” mới bao nhiêu năm nay chạy vạy nuôi ăn ở miễn phí hơn 400 người bị tâm thần trong nhà mình, mà “nguồn lợi” duy nhất vợ chồng họ thu lại được chỉ là niềm vui, cảm giác hạnh phúc khi chứng kiến sự hồi sinh kỳ diệu từ những “bệnh nhân” của mình... Theo tiếng gọi người điên

Trước khi đến cơ sở bảo trợ xã hội tư nhân Trọng Đức ở xã Bình Thạnh, huyện Đức Trọng (Lâm Đồng), tôi đã hình dung đó là một trại nuôi nhốt người tâm thần với toàn những chuyện kinh hãi. Nhưng lạ thay, 400 bệnh nhân tâm thần nam, nữ ở hai khu riêng biệt đều rất hiền lành, vô hại, thậm chí bảo gì nghe nấy. Ở đây tôi chỉ thấy người điên đi loanh quanh, vừa đi vừa hát. Có anh ngồi trong góc lắng nghe bạn hát, ngắm nhìn bạn đi... 11 giờ trưa, chiếc loa phóng thanh chậm rãi phát hiệu lệnh: “Tất cả đi rửa tay, xếp hàng trật tự vào nhà ăn”. Vậy là hàng trăm người điên lục tục ra bể nước rửa tay, rồi vào phòng ăn ngồi trật tự như những đứa trẻ ngoan. Bà Trần Thị Tươi nói: “Ở nhà bướng bỉnh, hung hăng vậy, chứ vào đây là hiền như cục đất”.

Trước mặt tôi là bệnh nhân Nguyễn Mạnh Cường, 37 tuổi - nhà chỉ cách cơ sở bảo trợ xã hội Trọng Đức hơn cây số - đang ngồi ăn từ tốn, vui vẻ trả lời phần lớn các câu hỏi đơn giản của tôi. Vậy mà lúc ở nhà, gia đình phải nhốt anh ta với một dây xích to bằng cổ tay. Mỗi lần thả ra, Cường nhảy chồm chồm, thấy bất cứ ai cũng lao vào bóp cổ, cắn xé... Ông Nguyễn Văn Hùng - bố của Cường - kể lại: “Nó bị bệnh nhưng khỏe lắm, mỗi lần lên cơn điên là không ai giữ nổi. Một lần bứt xích chạy qua nhà dòng đập phá, tôi huy động 5 thanh niên không làm gì nổi, kêu thêm 5 đứa nữa mới vật được nó ra xích lại. Trong nhà này nó đánh tôi nhiều nhất, vì nó ghét đàn ông, mà tôi là thằng đàn ông duy nhất gần gũi nó. Ban đêm nó hú vang như chó sói, cả xóm này không ai ngủ được. Hồi mẹ nó mất, cơ sở cho về chịu tang, ở nhà được một lúc, nó vác dao đuổi chém người ta, tôi phải gọi cho cơ sở xuống đưa nó đi gấp. Lúc đi Bệnh viện Tâm thần trung ương 2, bác sĩ bảo nó bị đứt một dây thần kinh rồi, suốt đời không chữa được. Vậy mà gửi cho ông Thu, nó hiền khô, sai bảo gì cũng làm. Mỗi lần tôi vào thăm, nó còn nói chuyện tử tế lắm”.

Đang trò chuyện với PV Lao Động, ông Bùi Văn Thu nghe điện thoại của một gia đình ở Đồng Nai xin gửi bệnh nhân tâm thần.

Ở cơ sở bảo trợ xã hội Trọng Đức, tôi còn gặp một anh Cường nữa - Nguyễn Huy Cường, 24 tuổi, quê xã Đồng Tiến, huyện Triệu Sơn (Thanh Hóa). Anh này cũng được cơ sở đánh giá là hiền lành, chăm chỉ quét sân, lau nhà, rửa chén bát, biết gọi dạ bảo vâng. Ông Nguyễn Huy Sân - bố của Nguyễn Huy Cường - cho biết, lúc ở nhà Cường bị bệnh hoang tưởng, gặp ai cũng tưởng kẻ thù, chính ông cũng “no” đòn với con trai. Mỗi năm Cường đi bệnh viện tâm thần vài tháng, nhưng về một thời gian lại tái phát, lần sau nặng hơn lần trước. “Nhưng từ khi vào đây nó bỗng hiền khô, bảo gì cũng vâng lời, chưa bao giờ chửi hoặc đánh ai mới lạ chứ” - ông Sân ngạc nhiên.

Vợ chồng ông Sân là cán bộ về hưu, 3 con gái đều đỗ đạt và có gia đình riêng, Cường là con trai độc nhất. Đã 6 năm nay, từ khi Cường mắc bệnh tâm thần, vợ chồng ông Sân cũng đến cơ sở bảo trợ xã hội Trọng Đức ở hẳn, không thiết về quê. Ông Sân nhận xét: “Bệnh nhân ở đây ngoan hơn đến bảy, tám chục phần trăm so với các bệnh viện tâm thần mà tôi biết. Ở bệnh viện tâm thần chẳng đêm nào tôi ngủ được, vì họ la hét, đập phá, nhưng vào đây lại ngủ rất ngon. Mà đây toàn bệnh nặng, gia đình chạy chữa khắp nơi không khỏi mới đưa vào”.

Đến “nhà điên”... hết điên

Điều kỳ diệu là không ít người tâm thần, sau một thời gian được ông Thu, bà Tươi chăm sóc đã khỏi bệnh, trở về xây lập cuộc sống mới. Cũng có người không chịu về như ông Trần Hoàng Lương - trú phường 4, thành phố Đà Lạt (Lâm Đồng). Ông Lương tâm sự: “Tôi bị tâm thần nặng, người nhà phải xiềng xích chân tay suốt 15 năm, đây còn những vết sẹo sâu đến tận xương. Sau bao năm sống u mê tăm tối, chính nơi này đã cho tôi trở lại làm người. Giờ tuổi đã lớn, không vợ con, tôi xin ở lại trả nghĩa cho ông bà Thu, cũng là để chăm sóc những người điên khốn khổ như tôi một thời”. Số bệnh nhân khác sau một thời gian điều trị bệnh đã thuyên giảm hẳn, nhiều người ra ngoài lao động tự do, chỉ trưa và tối mới trở về nhà ông Thu ăn cơm, nghỉ ngơi. Ông Nguyễn Huy Sân nhận định, con trai ông vẫn chưa khỏi hẳn, nhưng bệnh đã giảm được sáu, bảy mươi phần trăm so với lúc ở nhà. Mắt ông sáng dần lên với câu chuyện của mình: “Trước cứ nhìn thấy tôi là nó lao vào đánh, còn bây giờ hai bố con nằm chung, tâm sự đủ thứ chuyện rồi mới ngủ. Tôi nhắc chuyện lúc nó còn bé, nó nghe xong công nhận bố nói đúng. Nó hỏi ở quê bây giờ ra sao, ai còn, ai mất, cái chuồng heo bị nứt đã sập hay vẫn còn... Nó được như vậy, tôi mừng rơi nước mắt. Tôi tin rồi con tôi sẽ khỏi bệnh, như các trường hợp mà tôi được chứng kiến trong 6 năm ở đây”.

Tôi hỏi có bí quyết gì chữa bệnh tâm thần không, ông Bùi Văn Thu lắc đầu: “Có bí quyết gì đâu. Tôi chỉ nghĩ nơi này khí hậu mát mẻ, thích hợp với bệnh nhân tâm thần, có câu nóng quá hóa điên mà. Mặt khác, chắc phương pháp chữa bệnh mà tôi tự nghĩ ra cũng có phần đúng. Đó là lao động hợp lý giúp người bệnh an thần, cải tạo trí nhớ, khôi phục các năng lực hành vi đã mất. Tôi còn tập hát cho bệnh nhân nữa, mỗi tuần hai buổi. Bệnh nhân hát không hay, nhưng họ thích hát lắm. Khi hát họ vui, nhờ vậy đỡ căng thẳng thần kinh...”. Còn bà Trần Thị Tươi cho biết, ngoài ăn uống theo chế độ bình thường ngày 3 bữa, tất cả các bệnh nhân đều được uống một loại thuốc an thần nhẹ vào buổi tối cho dễ ngủ. Chính ông Nguyễn Huy Sân là người được ông Thu, bà Tươi giao nhiệm vụ phát thuốc, vì lúc đi bộ đội ông Sân làm y tá. Ông Sân cho biết, đó là viên nén Aminazin - một loại dược lý hướng tâm thần, không có vai trò quyết định đối với bệnh nhân ở đây.

Chủ nhà cũng hết “điên”

Việc ông Thu, bà Tươi nhận người điên về chăm sóc, nuôi dưỡng miễn phí ban đầu cũng rất tình cờ. Trong chuyến đi từ thiện ở xã vùng sâu Liêng S’rôn (huyện Đam Rông) 7 năm về trước, bà Tươi gặp một người đàn ông tâm thần bị nhốt trong cũi sắt. Bà Tươi rơi nước mắt, rồi xin đưa về chăm sóc, coi như cứu mạng người. Đó là ông Chu Ru, người dân tộc K’Ho, hiện đang sống tại cơ sở Trọng Đức, không phải nhốt nữa. Sau Chu Ru, vợ chồng bà Thu nhận thêm một số người nữa. Rồi nhà cửa chật chội, vợ chồng bà Tươi phá vườn càphê làm nhà cho họ ở riêng. Tiếng lành đồn xa, nhiều gia đình khắp trong nam, ngoài bắc lần lượt đưa thân nhân mắc bệnh tâm thần đến nhờ cậy. Người tốt bụng gặp người tâm thần lang thang cũng dẫn về gửi  ông bà chăm sóc. Căn nhà ấy cứ rộng dần, cho đến khi UBND huyện Đức Trọng ra quyết định cho phép thành lập cơ sở bảo trợ xã hội tư nhân Trọng Đức vào năm 2006. Hiện cơ sở Trọng Đức có 14 người làm việc chuyên trách, 50 người làm việc không thường xuyên, tất cả đều làm từ thiện. Tôi hỏi tiền đâu nuôi hơn 400 người bệnh, mỗi ngày hết 6 - 7 triệu đồng, ông Thu chìa cuốn sổ ghi chép số tiền, quà của các đoàn từ thiện đến thăm. Bà Tươi nói thêm: “Khi thiếu đói được các vựa gạo bán chịu không lãi, các vựa rau cho không lấy tiền, vật liệu xây dựng cũng được mua giá rẻ... Nhiều người bảo tôi có nguồn tiền nước ngoài, mà thực tế tôi có gì đâu”.

Nhớ lại những ngày đầu, ông Thu kể: “Gia đình nào có người tâm thần cũng muốn đưa vào cơ sở xã hội để tránh bị hành hung, để yên cửa yên nhà, còn mình lại tìm người điên đưa về nuôi dưỡng. Bởi vậy, người dân vùng này nói vợ chồng tôi có vấn đề về thần kinh, rồi chữ “điên” được người ta gắn luôn vào sau tên chúng tôi”.

“Điên” vậy đấy, nhưng với tình yêu thương vô điều kiện, ông Thu, bà Tươi đã làm nên những điều kỳ diệu, trở thành ân nhân của hàng trăm gia đình có bệnh nhân tâm thần nặng. Tôi không nhịn được cười khi chia tay tôi, ông Thu ghé tai nói nhỏ: “Nói vậy thôi chứ bữa này không còn ai gọi vợ chồng tui là người điên nữa rồi. Cuối cùng thì họ cũng hiểu...”.