Cụ Công Tôn Nữ Trí Huệ cùng con cháu đi xe từ Huế ra Quảng Bình viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Ảnh: T.G.

Những kỷ niệm quê nhà

Huyện Lệ Thủy những ngày qua có rất nhiều đoàn khách từ nhiều tỉnh, thành trong cả nước đến viếng Đại tướng tại Nhà lưu niệm. Có người đã viếng ở Hà Nội rồi vẫn quyết đến quê nhà của Đại tướng để thắp một nén hương cho thỏa nguyện.

Anh thương binh 2/4 Nguyễn Phi Thường dù phải đi lại bằng đôi nạng gỗ nhưng vẫn bắt xe khách từ Hải Phòng vào Quảng Bình. Trước đó, ngày 9/10, anh Thường đã một mình lên Hà Nội để viếng vị Tổng tư lệnh tối cao của Quân đội nhân dân Việt Nam tại số nhà 30 Hoàng Diệu. “Đã là người lính, lại được vài lần diện kiến Đại tướng thì không thể không vào thăm mảnh đất đã sinh ra người con kiệt xuất này, để được đặt một hòn đất lên mộ phần của Người”, anh Thường nói.

Cụ Công Tôn Nữ Trí Huệ năm nay đã 92 tuổi, đi xe từ Huế ra Quảng Bình với sự hộ tống của con trai và cháu rể người Tây Ban Nha, là hình ảnh xúc động trong lễ viếng. Cụ Huệ là cháu nội của Hoàng tử Miên Lâm - Hoàng tử thứ 57 của vua Minh Mạng (triều Nguyễn). Giờ Đại tướng không còn nữa, nhưng trong tâm can, cụ Huệ cảm thấy mãn nguyện vì cụ đã 2 lần được diện kiến vị tướng mà mình tôn thờ.

Cụ Võ Tá Em, 85 tuổi, đại diện dòng họ Võ ở quê nhà cho biết: “Trong họ tộc, tôi là bác họ của Đại tướng. Khi còn sống, tuy không phải năm nào cũng về thăm quê, nhưng mỗi lần về, Đại tướng đều để lại những dấu ấn khó phai bởi đức tính khiêm tốn, giản dị. Trong những buổi gặp gỡ bà con, bao giờ Đại tướng cũng hỏi: “Có ai biết hò khoan Lệ Thủy không, hát cho tôi và bà con mình nghe?”. Chính vì vậy mà ở làng An Xá luôn có một đội hát hò khoan Lệ Thủy do các “nghệ sĩ” đều đã lên chức ông, bà duy trì.

Nhắc đến điệu hò đặc trưng của Lệ Thủy, ông Ngô Phi Duế - cựu chiến binh hải quân, đến giờ vẫn tiếc hùi hụi lần được đi nghỉ cùng Đại tướng và phu nhân ở Cát Bà (Hải Phòng): “Lần đó, đang lúc thả neo trên biển ngắm cảnh, Đại tướng hỏi: “Có ai biết hò Lệ Thủy thì hát cho tôi nghe được không?”. Tôi biết hát điệu hò này nhưng không hiểu sao lúc đó không dám hò. Bạn bè bảo: “Mọi khi hò được, răng mà hôm ni không hò?”. Bây giờ tôi vẫn hò được nhưng không còn có cơ hội nữa...”.

Còn bà Võ Thị Hoa (80 tuổi, cháu họ của Đại tướng, trú làng An Xá) thì một mình lặng lẽ ra sau vườn ngắm nhìn cây khế 100 năm tuổi do chính tay Đại tướng trồng. Nhìn lên cây khế đang trĩu quả, lá xanh tươi tỏa bóng mát, bà Hoa lau nước mắt: “Lần nào về quê, Đại tướng cũng ngồi dưới cây khế này hóng mát. Cây khế là “nhân chứng” lịch sử. Khi quân địch đốt trụi căn nhà gỗ của gia đình Đại tướng, cây khế vẫn hiên ngang đứng đó. Mỗi lần Quảng Bình bị bão lũ, Đại tướng đều gọi điện về hỏi thăm quê hương có thiệt hại nặng không? Nhà cửa ruộng vườn như thế nào rồi? Cây khế có bị sao không? Bây giờ cây khế trĩu quả, tỏa bóng mát, đợi Đại tướng về mà Người đã đi xa...”.

Nước mắt hòa cùng dòng sông

Nhà lưu niệm Đại tướng nằm bên dòng sông Kiến Giang thơ mộng. Sáng 13/10, từng đoàn người trên mọi miền Tổ quốc đổ về đây để được tận tay thắp nén hương thơm viếng Đại tướng. Vượt qua quãng đường dài hơn 1.000km từ tỉnh Tiền Giang ra Lệ Thủy, bà Trần Thị Thu Trang (51 tuổi, trú xã An Hữu, huyện Cái Bè) nghẹn lòng khi đứng trước di ảnh Đại tướng. Bà cho biết, ở quê nhà, nhiều người dân vì điều kiện không thể ra thắp nén nhang trước ban thờ Đại tướng nên họ đã lập ban thờ tại nhà mình. Đối với bà, dù chưa từng được gặp Đại tướng nhưng qua lịch sử, bà ngưỡng mộ vị tướng tài ba, đức độ. Thắp nén hương thơm tại quê nhà Đại tướng, nước mắt người phụ nữ Nam bộ đã rơi.

Liên tục lau nước mắt, chín nữ thanh niên xung phong (những pháo thủ của Đại đội nữ pháo binh Ngư Thủy năm xưa) nghẹn ngào không nói nên lời. Những nữ pháo thủ này hầu hết đã tóc bạc, răng long, nhưng tấm lòng và kỷ niệm về những tháng ngày được gặp Đại tướng Võ Nguyên Giáp thì vẫn như mới ngày hôm qua. Bà Ngô Thị Kim The (71 tuổi, nguyên Đại đội trưởng Đại đội pháo binh Ngư Thủy) tự hào cho biết, cuối năm 1969, bà cùng các chị em trong Đại đội vinh dự được gặp Đại tướng và phu nhân ngay chính tại hầm pháo ở quê nhà. “Đại tướng đi thăm hỏi từng chị em chúng tôi rồi nói: “Các o là con gái nhưng dùng vũ khí hạng nặng (khẩu pháo 85) nên các o phải giữ gìn sức khỏe, củng cố trận địa vững chắc để nếu quân địch có tấn công thì tránh thương vong…”. Đại tướng nói xong, chị em chúng tôi ai cũng thấy tự hào và có thêm động lực để tiếp tục chiến đấu. Hơn 40 năm trôi qua kể từ ngày đó, nhưng hình ảnh ân cần và lời dặn dò của Đại tướng mới như ngày hôm qua”, bà The tâm sự.

Những ngày đất nước chiến tranh, các o đã kề vai sát cánh bên nhau đánh thắng nhiều trận, cả đại đội được phong danh hiệu Anh hùng. Ngày hôm nay, trở lại với cuộc sống đời thường nhưng tinh thần thép, ý chí chiến đấu và chiến thắng của những tháng ngày mưa bom bão đạn thì vẫn còn vẹn nguyên. Tinh thần đó, ý chí đó vẫn đang thôi thúc các o về với quê nhà Đại tướng để nhớ về vị tướng huyền thoại, người anh hùng của dân tộc Việt Nam, người anh Cả của Quân đội nhân dân Việt Nam. Tóc đã điểm sương, sức lực cũng không còn như xưa, nhưng trong tim các o hình ảnh của Đại tướng Võ Nguyên Giáp vẫn sáng ngời, nâng bước những bàn chân của đội nữ pháo binh anh hùng.