Việt Nam trải qua nhiều cuộc chiến tranh kéo dài và khốc liệt, hoàn cảnh đưa đẩy, người Việt giờ đây có mặt ở khắp nơi trên thế giới. Ngày nay, ở châu Âu nhất là Đức, Hungary, Séc, Ba Lan... một thế hệ người Việt đang ngày ngày bươn chải để tìm cách mưu sinh và hòa nhập cuộc sống tại nước sở tại.

Ở những nước này, hầu như rất hiếm thế hệ Việt kiều già (tức là thế hệ từng di cư thời đầu thế kỷ 20 như ở Pháp). Họ chủ yếu nhập cư những thập kỷ sau này, một thế hệ "trẻ" so với Việt kiều Pháp nhưng đầy năng động và sáng tạo.

Anh Thắng quê gốc ở Khâm Thiên (Hà Nội) sôi nổi kể lại những thời kỳ bươn trải để có được một cơ ngơi khang trang như ngày nay. Anh đã từng phải lăn lộn vật vả những năm đầu mới sang. Anh trải lòng tâm sự: "Dù sao em cũng may mắn hơn nhiều người vì em biết tiếng Hungary. Ngôn ngữ là một rào cản trong cuộc sống mưu sinh nơi đất khách quê người ".

Ở Mỹ, người Việt nổi tiếng ở nước ngoài với 4 cắt (cắt cỏ, cắt móng chân móng tay, cắt tóc, cắt quần áo). Ở châu Âu, họ chủ yếu là kinh doanh bằng cách mở tiệm ăn, bán đồ lưu niệm, trang trí, quần áo... Sự năng động, linh hoạt cùng với bàn tay khéo léo đã giúp họ vượt qua khó khăn.

Một số người Việt mở quán ăn hay cửa hàng thường bán đủ mặt hàng châu Á để phù hợp với tất cả đối tượng. Do đó, mặt hàng không phải là những sản phẩm thuần Việt mà đông tây kim cổ thuộc châu Á đều có. Như cửa hàng bán sỉ trang trí nội thất Á Đông thuộc công ty Ngôi sao Âu Việt của anh Thắng chị Hiền ở Budapest (Hungary). Ở đó, khách có thể tìm thấy đủ thứ từ những mũ lá thời thuộc địa của thực dân Pháp, tượng Phật Ấn Độ, đến đồ thủ công mỹ nghệ Việt, bát sứ Thái Bình và đồ gốm Bát Tràng, hương nến, lư đồng...

Hà Nội xa mà gần

Đi đâu cũng thế, ngay những vùng hẻo lánh xa thành phố lớn ở châu Âu đều có thể tìm thấy giọng nói và hồn Hà Nội, dù tên cửa hàng "Ngôi nhà Thái" như của chị Hà, anh Tùng ở Taufkirchen Vils (Đức) cách xa Munchen 60 km với đồ ăn châu Á, nhưng vẫn thoáng thấy hình ảnh Việt trong cách trang trí nội thất và tên các món ăn song ngữ Việt - Đức. Đó là bài thơ của Đỗ Phủ được dịch ra tiếng Việt, viết chữ thảo gợi nhớ những hình ảnh ông đồ xưa viết chữ ở Văn Miếu (Hà Nội). Anh Tùng chủ quán nhanh nhẩu và tự hào giới thiệu "bố em viết đấy, cụ tự viết và đóng khung tặng chúng em". Xa quê hương, nhiều người chưa từng làm đầu bếp, họ học hỏi nhau và trở thành đầu bếp bất đắc dĩ. Những món ăn Việt đôi khi để hợp khẩu vị người châu Âu đã được chế biến một cách khéo léo, bớt đi chút vị nước mắm nồng thơm chưa quen đối với người châu Âu. Tuy nhiên, hương vị hai món nem, phở dường như bảo tồn toàn vẹn. Hình ảnh nón, áo dài và lũy tre mãi mãi lắng đọng trong tâm hồn người Việt tha hương.

Quán chị Hà (gốc Hà Nội) ở Đức còn trang trí thêm chiếc xích lô nho nhỏ và hình ảnh chùa một cột cùng cây đào nở hoa rực rỡ gợi nhớ Tết cổ truyền, hình ảnh chợ Hoa đón xuân khi tiết trời vẫn còn se se lạnh, nhớ một thời Hà Nội thong dong xe đạp xích lô trên đường phố cổ...

Quán "Món ăn châu Á" (Asia Wok) do chị Thủy, anh Hùng mở ở Plochingen (Đức), cách Stuttgart hơn hai mươi cây số, ngay ở cửa ra vào và xung quanh tường là những hình ảnh người phụ nữ đội nón nghiêng nghiêng trên những ruộng bậc thang được phóng to hoành tráng và dùng thân tre trang trí bình phong như cây đàn ống dân tộc. Chị vui vẻ kể, em là người Hà Nội, gần phố Trần Nhật Duật, sống xa quê hương, em nhớ Hà Nội lắm, vất vả bao năm rồi, bây giờ chúng em về Việt Nam thường xuyên hơn cho đỡ nhớ nhà và thăm gia đình.

Chị Hà làm bánh khúc, chả, miến lươn là đặc sản Hà Nội mời chúng tôi nếm thử. Khi chia tay, anh chị còn gói bánh khúc, bánh bao đưa chúng tôi cầm về để làm kỷ niệm. Chị không ngần ngại bày cho chúng tôi bí quyết làm giò quế thơm và mềm như giò chả Hà Nội. Xa quê không có tiếng chày giã giò đêm khuya cho kịp hàng buổi sáng, những cô gái Hà Nội vẫn tiếp thu truyền thống gái đất Thăng Long công dung ngôn hạnh, khéo tay làm những món ăn đậm Việt Nam bằng cách sáng tạo dùng những máy đánh sơn gia dụng hiện đại ở Đức để quệt giò chả.

Vì một thế hệ trẻ kiều bào

Sự tần tảo và hy sinh công sức để cho thế hệ con cháu hòa nhập và thành công trên đất khách quê người đã khó, nhưng không khó bằng việc giúp con cháu giữ được ngôn ngữ và yêu Việt Nam, trân trọng truyền thống dân tộc là một thành công của gia đình. Hàng ngày cha mẹ bận ngày đêm bươn chải, sáng sớm hay ngày nghỉ bận rộn phải lo đi lấy hàng, tối khuya lo quán xá, đôi khi không có thời gian gần gũi con. Những hình ảnh và lối trang trí mang dấu ấn quê hương chỉ là một trong những phương tiện để thế giới biết về Việt Nam nhưng cũng giúp thế hệ trẻ ở nước ngoài hiểu thêm về quê hương với những lũy tre xanh mà nhiều người đã ra đi từ đó. Khi các cháu lớn, nhiều gia đình đã cho các cháu về Việt Nam gặp gỡ ông bà, cô chú để tập nói tiếng Việt, hiểu được văn hóa trong quan hệ và cách xưng hô ở Việt Nam. Bố mẹ nhiều khi vô tình cứ gọi bạn bè thân mật mày tao, các cháu tưởng có thể dùng từ đó cho tất cả các đối tượng như tiếng Anh, nên xưng hô chưa đúng...

Do một phần hạn chế về ngoại ngữ, cha mẹ vẫn dùng tiếng Việt để nói chuyện, tâm sự cùng con cái. Hình ảnh và ngôn ngữ Việt Nam từ từ thấm dần trong tâm hồn của các thế hệ trẻ sinh ra và lớn lên ở nước ngoài. Tại các nhà hàng Việt Nam, từ những bảng thực đơn song ngữ Đức- Việt, cũng làm cho những người Việt ghé qua du lịch có thể thấy được tình cảm ấm áp mà những người con xa xứ muốn gửi gắm nơi đây. Nhân lúc quán đóng cửa, ngồi vui cùng chủ quán, tôi giả vờ đọc sai tiếng Việt ghi trong thực đơn không dấu mấy món ăn Việt trước cô bé 11 tuổi, sinh ra ở Đức đang nghỉ hè đến giúp mẹ những công việc nhẹ như lau bụi, tưới cây. Cô bé cười vui khanh khách khi nghe tôi đọc sai món ăn bằng tiếng Việt. Cháu đã thuộc lòng cả món ăn tiếng Việt như vịt quay, tôm xào, bún chả, phở bò tái chín, nem…

Người Hà Nội xa xứ không chỉ thuần túy là phục vụ ăn uống mà chính là những người thầm lặng vô hình đã giúp quảng bá về đất nước con người châu Á cần cù chịu khó trong đó có người Việt. Thế hệ trẻ cũng cố gắng như cha mẹ để thêm tôn vinh người Việt nơi xa xứ. Tuy làm ăn vất vả, song không ít gia đình cố gắng đầu tư cho con đi học ngoại khóa nghệ thuật như nhạc, họa, múa, thể thao... những môn đòi hòi học phí cao ở châu Âu. Một số cháu đã làm rạng danh người Việt như cháu Nguyễn Quỳnh Anh (Agi Nguyen) con gái anh Thắng, chị Hiền cùng đồng đội (8 người trong đó cháu là múa chính) đã đoạt giải vô địch Hungary năm 2015 và đại diện cho Hungary giành giải nhất trong cuộc thi quốc tế múa thể thao đương đại tổ chức ở Slovakia năm 2016… Nụ cười bẽn lẽn xen chút tự hào thầm kín, chân múa ba lê lúc nào cũng nhún nhẩy, cháu đưa tôi đi thăm phòng học của cháu. Trên góc học tập của Quỳnh Anh, rất nhiều bằng khen, huy chương và cả bằng khen về thành tích học tập của Đại sứ Việt Nam tại Hungary trao tặng. Sự thành công của Quỳnh Anh là một bằng chứng sống động cho người Việt xa xứ đâu chỉ thuần túy mở quán, bán hàng, mà còn thành công trong lĩnh vực nghệ thuật và thể thao. Một vài cầu thủ đá bóng gốc Việt đã tỏa sáng ở châu Âu như như Yohan Cabaye (Pháp), và lọt vào hạng cao nơi xứ người với khát vọng trở về quê hương để khoác màu áo Việt đi thi đấu trên trường quốc tế.

Khách rời quán ra đi, lòng bùi ngùi nhớ quê hương mong có dịp quay lại để thưởng thức món ăn Việt và gặp đồng hương, dù chỉ để nói mấy câu tiếng Việt cũng dịu đi nỗi nhớ nhà đôi khi chợt khóc. Mỗi lần chia tay, khách và chủ cứ bịn rịn mãi. Xa xa từ quán ăn đâu đó như văng vẳng vọng ra tiếng hát ngọt ngào quyến rũ của ca sĩ Hồng Nhung trong ca khúc Nhớ về Hà Nội của nhạc sĩ Hoàng Hiệp: "Dù có đi bốn phương trời, lòng vẫn nhớ về Hà Nội, Hà Nội của ta, thủ đô yếu dấu…"

Trần Thu Dung (từ Pháp)

Nguồn quehuongonline.vn

http://quehuongonline.vn/nguoi-viet-o-nuoc-ngoai/mot-thoang-hon-ha-noi-giua-troi-au-20171107153826480.htm