Kęstutis Budrys, Bộ Ngoại giao Litva: Chừng nào Putin còn cầm quyền, Nga vẫn sẽ muốn khuất phục các quốc gia láng giềng
Thứ Tư, ngày 2 tháng 4 năm 2025, 08:00

Tác giả: Milan Lelych
Ảnh: Vitalii Nosach / RBC-Ukraine

Về đàm phán hòa bình và vai trò của Hoa Kỳ, an ninh châu Âu trong bối cảnh mới, sự hỗ trợ của châu Âu đối với Ukraine, mối đe dọa từ Nga đối với các quốc gia Baltic và tư cách thành viên EU của Ukraine – Bộ trưởng Ngoại giao Litva Kęstutis Budrys chia sẻ trong cuộc phỏng vấn với RBC-Ukraine.

“Ngày 1 tháng 1 năm 2030, các bạn có thể trở thành thành viên của Liên minh châu Âu – và điều đó hoàn toàn khả thi”, – ông Budrys phát biểu tại lễ khai mạc dự án Ukraine2EU ở Kyiv, nhận được tràng pháo tay từ khán phòng.

Ukraine2EU là sáng kiến của EU, Litva và Đan Mạch (sau đó có sự tham gia của Thụy Điển), nhằm giúp Ukraine hoàn tất chặng đường cuối cùng để trở thành thành viên đầy đủ của Liên minh châu Âu.

Ngoài sự hỗ trợ về mặt chiến lược, Litva từ ngày đầu Nga xâm lược đã tích cực viện trợ cho Ukraine. Theo Viện Kinh tế Thế giới Kiel, Litva đã viện trợ cho Ukraine tương đương 1,8% GDP của mình – đứng thứ ba thế giới về tỷ lệ hỗ trợ so với GDP.

Trong cuộc trò chuyện trước hội nghị, ông Budrys nhấn mạnh rằng không phải tất cả các nước châu Âu đều gia tăng chi tiêu quốc phòng hay cam kết lâu dài như Litva, vì vậy, “chúng tôi phải rung chuông cảnh báo và đổ xô nước lạnh lên giường của những người vẫn đang ngủ yên”.

Về đàm phán hòa bình

– Chủ đề chính hiện nay xoay quanh đàm phán hòa bình và nỗ lực đạt được một lệnh ngừng bắn nào đó. Ông có thấy bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy Nga sẵn sàng đồng ý ngừng bắn trong tương lai gần không?

– Không. Chúng tôi chưa từng thấy Nga đồng ý bất cứ điều gì một cách thiện chí. Nga không phải là kiểu đối tác biết thỏa hiệp trên tinh thần tương nhượng. Họ chỉ thay đổi khi đối mặt với sức ép từ cấm vận, hạn chế kinh tế, và sức mạnh quân sự rõ ràng.

Litva nhận thức rõ rằng Nga là bên xâm lược và chiến tranh mà họ phát động là bất hợp pháp. Do đó, cách tiếp cận đúng đắn để đạt được hòa bình công bằng và bền vững là thông qua sức mạnh và luật pháp, không phải sự nhượng bộ. Chúng tôi hoàn toàn ủng hộ Ukraine và nỗ lực bảo vệ tương lai của các bạn.

Nếu lần này là lần đầu tiên trong lịch sử Nga hành xử khác đi, thì tôi sẽ rất ngạc nhiên.

Về vai trò của Hoa Kỳ

– Ông đánh giá thế nào về vai trò của Hoa Kỳ, khi họ hiện công khai định vị là “trung gian hòa giải” giữa Ukraine và Nga, thay vì là đồng minh trực tiếp của Ukraine?

– Chúng tôi ghi nhận nỗ lực của chính quyền Tổng thống Trump trong việc ưu tiên giải pháp ngoại giao. Nhưng để hiệu quả, nó phải đi kèm với các công cụ cứng rắn, như đòn bẩy áp lực nếu Putin không chịu dừng xâm lược.

Hãy cho họ thêm thời gian và cơ hội để thực hiện nỗ lực ngoại giao – rồi chúng ta sẽ đánh giá xem Hoa Kỳ thực sự đứng ở đâu: ở giữa, ở bên Ukraine, hay ở đâu khác. Và cũng để xem Nga có vẫn là Nga như suốt trăm năm qua hay không.

Về an ninh châu Âu

– Với những tuyên bố gần đây của Tổng thống Trump, liệu có thể nói an ninh châu Âu giờ là chuyện của riêng châu Âu? Và liệu châu Âu đã “thức tỉnh”?

– Châu Âu đáng ra nên thức tỉnh ngay sau khi Nga xâm lược toàn diện Ukraine. Khi kiểm tra lại kho vũ khí và năng lực quân sự của mình, chúng tôi nhận ra châu Âu phụ thuộc nặng vào Mỹ.

Vâng, chúng tôi đã viện trợ rất nhiều cho Ukraine, nhưng vẫn chưa đủ – và cũng chưa đủ để phòng thủ châu Âu. Việc "thức tỉnh" không đến từ nước Mỹ, mà từ chính mối đe dọa Nga.

Litva đang tăng chi tiêu quốc phòng, cam kết hỗ trợ Ukraine trong nhiều thập kỷ tới. Nhưng không phải nước nào ở châu Âu cũng hành động như vậy. Do đó, chúng tôi vẫn phải đánh thức những kẻ đang ngủ yên.

Chúng tôi cũng phải tiếp tục lôi kéo Mỹ tham gia vào chiến lược răn đe và phòng thủ châu Âu – vì đó cũng là không gian an ninh của họ.

Về NATO và khả năng tham chiến của Mỹ

– Ông có nghĩ Mỹ vẫn sẽ ở lại cùng NATO và bảo vệ châu Âu nếu xảy ra chiến tranh?

– Tôi không thấy dấu hiệu nào cho thấy họ sẽ rút. NATO được xây dựng trên nguyên tắc tin tưởng lẫn nhau và bảo vệ lẫn nhau. Và Mỹ vẫn là một phần không thể thiếu của NATO.

Tôi thực sự tin rằng Mỹ sẽ vẫn là một phần của cấu trúc an ninh châu Âu – cùng với Ukraine, bởi tôi không thể tưởng tượng tương lai của an ninh châu Âu mà không có Ukraine.

Về khả năng châu Âu thay thế viện trợ quân sự từ Mỹ

– Liệu châu Âu có thể bù đắp nếu Mỹ ngừng viện trợ vũ khí cho Ukraine?

– Có những loại viện trợ mà châu Âu không có khả năng thay thế, và chúng ta đều biết đó là gì. Vì vậy, cần tiếp tục hợp tác với Mỹ. Nhưng đồng thời, châu Âu và Ukraine cần đẩy mạnh hợp tác trong công nghiệp quốc phòng.

Litva đã đầu tư vào ngành quốc phòng của Ukraine, và đang tìm kiếm dự án hợp tác sản xuất vũ khí. Mục tiêu của chúng tôi là: có năng lực sản xuất nội khối mạnh, và không còn khoảng cách giữa Ukraine và EU trong năng lực quốc phòng.

Về nguy cơ Nga xâm lược vùng Baltic

– Một số báo cho rằng nếu có ngừng bắn ở Ukraine, Nga sẽ chuyển quân về sát biên giới Baltic. Ông nghĩ sao?

– Nga từ lâu đã là mối đe dọa quân sự trực tiếp với vùng Baltic. Câu hỏi không chỉ là mức độ đe dọa, mà là khả năng phòng thủ và sức răn đe của chúng tôi.

Về ý định, tôi không nghi ngờ gì: Nga muốn khuất phục các nước láng giềng. Và điều này sẽ tiếp diễn chừng nào Putin còn cầm quyền.

Về khả năng, hiện tại phần lớn lực lượng của họ đang ở Ukraine, nhưng sớm muộn cũng sẽ quay lại căn cứ gần Baltic. Chúng tôi cần nhìn nhận rằng: đây là một mặt trận chung, không phải quốc gia nào cũng sẽ được đứng ngoài.

Về tương lai EU của Ukraine

– Ukraine có thể gia nhập EU trước năm 2030 không?

– 2030 là mốc tối đa. Chúng ta cần đặt ra mốc đó và xác định các quyết định quan trọng phải hoàn thành trước thời hạn.

Litva sẽ đầu tư kiến thức và kinh nghiệm tốt nhất của mình từ quá trình gia nhập EU để giúp Ukraine. Chúng tôi tin Ukraine có thể làm được, và các bạn truyền cảm hứng cho chúng tôi bằng sự kiên cường và quyết tâm.