Bài viết của Patrick Zoll, Đài Bắc • 4 giờ trước • 4 phút đọc

Trong khi các chính phủ trên thế giới đang dõi theo Washington, thì tại Đài Loan, sự khó lường của chính quyền Trump mới đang gây lo ngại đặc biệt. Đối với Đài Bắc, quan hệ với Washington mang tính sống còn: trong gần 80 năm qua, Mỹ đã đảm bảo an ninh cho Đài Loan.

Đài Loan tự chịu trách nhiệm trước hết về việc phòng thủ

Washington đã chấm dứt thỏa thuận viện trợ quân sự sau khi thiết lập quan hệ ngoại giao với Bắc Kinh vào năm 1979. Tuy nhiên, Mỹ vẫn tiếp tục cung cấp vũ khí cho Đài Loan. Với chính sách "mơ hồ chiến lược", Mỹ bỏ ngỏ khả năng can thiệp quân sự nếu Trung Quốc tấn công hòn đảo này.

Đài Loan thấy mình trong tình thế tương tự Ukraine

Mỹ đã hỗ trợ Ukraine hàng tỷ USD vũ khí kể từ khi Nga tấn công, nhưng giờ đây Trump lại quay lưng với Kiev. Điều này có ý nghĩa gì đối với Đài Loan? Hòn đảo này tự coi mình là một nền dân chủ nhỏ bé bị đe dọa bởi một chế độ độc tài lớn hơn nhiều. Cũng như Moscow phủ nhận chủ quyền của Ukraine, Bắc Kinh coi Đài Loan là một phần lãnh thổ của mình và sẵn sàng thu hồi bằng vũ lực nếu cần thiết.

Chính sách của chính quyền Trump thứ hai đối với Trung Quốc – yếu tố quyết định lập trường với Đài Loan – vẫn chưa rõ ràng. Liệu Trump có tìm cách hợp tác với Tập Cận Bình như với Vladimir Putin? Hay ông sẽ tiếp tục đối đầu với Bắc Kinh như trong nhiệm kỳ đầu tiên (2017-2020)?

Những người ủng hộ Đài Loan đang giữ các vị trí quan trọng

Chủ tịch Hội đồng An ninh Quốc gia Đài Loan, Joseph Wu, tỏ ra lạc quan. Ông tin rằng có nhiều "người bạn của Đài Loan" trong nội các Trump, bao gồm cố vấn an ninh quốc gia Michael Waltz và Ngoại trưởng Marco Rubio. Cả hai đều có lập trường cứng rắn với Trung Quốc.

Wu theo dõi sát sao động thái của Mỹ ở châu Âu và nhận định rằng việc Mỹ rút khỏi khu vực này có thể là tin tốt cho Đài Loan: "Mục tiêu của việc rút lui khỏi châu Âu là tập trung nguồn lực vào khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương để đối phó với Trung Quốc."

Tuy nhiên, Wu cũng tỏ ra dè dặt khi nói về cách Trump tiếp cận Putin và đổ lỗi một phần cho Ukraine trong cuộc chiến: "Chúng tôi biết ai đã châm ngòi cho cuộc chiến và ai đang phải chịu đựng."

Đài Loan có nằm trong phạm vi ảnh hưởng của Trung Quốc?

Một điều khiến Đài Loan lo ngại là Trump có xu hướng thảo luận với Putin từ góc độ các cường quốc, bỏ qua lợi ích của các nước nhỏ hơn nhưng bị ảnh hưởng trực tiếp. Việc Trump từng đề cập đến yêu sách lãnh thổ đối với Panama và Greenland cho thấy ông có tư duy về phạm vi ảnh hưởng của các cường quốc.

Trump có thể vô tình củng cố lập luận của Bắc Kinh. Nhà phân tích chính trị Ja Ian Chong từ Đại học Quốc gia Singapore nhận định: "Bắc Kinh từ lâu đã lập luận rằng Mỹ nên rút lui khỏi Tây Thái Bình Dương để Trung Quốc có thể chiếm ưu thế tại khu vực này."

Theo New York Times, Trump cũng quan tâm đến một thỏa thuận thương mại toàn diện với Trung Quốc. Vì Đài Loan là vấn đề nhạy cảm nhất đối với Tập Cận Bình, ông ấy có thể tìm cách giành được nhượng bộ từ Trump. Câu hỏi đặt ra là liệu những nhân vật chống Trung Quốc trong nội các Trump có thể ngăn ông biến Đài Loan thành "quân bài mặc cả" hay không.

Trump chỉ trích Đài Loan

Tại Đài Bắc, giới lãnh đạo không khỏi lo ngại. Trong chiến dịch tranh cử, Trump từng cáo buộc Đài Loan "đánh cắp" ngành công nghiệp bán dẫn của Mỹ. Thực tế, TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company) sản xuất chất bán dẫn theo thiết kế của các tập đoàn công nghệ Mỹ.

Trump cũng nhiều lần phàn nàn rằng Mỹ phải trả tiền cho quốc phòng của Đài Loan. Ông yêu cầu Đài Loan chi 10% GDP cho quân sự, trong khi hiện tại con số này chỉ ở mức khoảng 2,5%. Đài Bắc đã cam kết nâng lên ít nhất 3%, nhưng chính quyền Tổng thống Lai Ching-te đang đối mặt với phe đối lập kiểm soát Quốc hội, khiến ngân sách quân sự bị đóng băng một phần. Điều này có thể khiến Washington hoài nghi về mức độ nghiêm túc của Đài Loan trong việc tự bảo vệ mình.

Đài Loan có thể làm Trump hài lòng bằng các hợp đồng mua vũ khí?

Bất chấp những lo ngại, chính phủ Đài Loan vẫn dự định đặt mua vũ khí Mỹ trị giá 7-10 tỷ USD, theo Reuters. Một số vũ khí bao gồm tên lửa có khả năng tấn công tàu địch từ bờ biển. Điều này có thể phù hợp với chiến lược của Trump: Đài Loan vừa mua hàng Mỹ vừa chứng minh quyết tâm phòng thủ.

Tuy nhiên, ngành công nghiệp vũ khí Mỹ đang bị quá tải. Hiện vẫn còn khoảng 20 tỷ USD vũ khí mà Mỹ đã phê duyệt nhưng chưa thể giao cho Đài Loan. Hơn nữa, dù có nhận hàng ngay lập tức, điều này cũng không thay đổi thặng dư thương mại khổng lồ của Đài Loan với Mỹ, hiện lên tới 70 tỷ USD mỗi năm – gấp đôi so với năm 2023 do nhu cầu tăng cao đối với chip Đài Loan.

Với một Trump không thể đoán trước, số phận của Đài Loan vẫn là một dấu hỏi lớn.

Trump is dropping Ukraine. Is Taiwan next?