Trong số đó có người đã nằm xuống trước giờ toàn thắng, cách cổng Dinh Độc lập không xa, vào trưa ngày 30/4/1975, như liệt sĩ Đào Nguyên Hùng ở xã Xuân Giao, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai.
Trong số những người trở về sau ngày toàn thắng, có người đã trở thành Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân trong cuộc chiến bảo vệ biên giới phía Bắc Tổ quốc tháng 2/1979, như cựu chiến binh - chiến sĩ tự vệ Nguyễn Ngọc Hòa (Nguyễn Văn Hòa) ở tiểu khu Lào Cai.
Một số người lính trẻ có trình độ văn hóa nên được đơn vị chọn đưa đi đào tạo sĩ quan phục vụ lâu dài trong quân đội như binh nhất Ngô Văn Hùng, chiến sĩcông binh tiểu đoàn 17 sư đoàn 320A anh hùng và qua rèn luyện, phấn đấu nay đã là Thiếu tướng Ngô Văn Hùng - Phó tư lệnh Quân khu 2, đại biểu Quốc hội khóa 12 đơn vị tỉnh Lào Cai.
Nhân dịp kỷ niệm 40 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, xin giới thiệu một số người lính Lào Cai đã được sử sách địa phương ghi lại.
Người lính hy sinh trên đường tiến quân vào Dinh Độc lập
Giấy báo tử liệt sĩ Đào Nguyên Hồng gửi về gia đình ghi rõ liệt sĩ hy sinh khi trên đường tiến quân vào Dinh Độc Lập ngày 30/4/1975.
Liệt sĩ Đào Nguyên Hùng, quê gốc xã Cổ Am, huyện Vĩnh Bảo (thành phố Hải Phòng) theo bố mẹ lên vùng núi Lào Cai xây dựng kinh tế mới tại thôn Phẳn, xã Xuân Giao, huyện Bảo Thắng (tỉnh Lào Cai) từ khi còn nhỏ.
Tháng 6/1974, anh thanh niên trẻ Đào Nguyên Hùng cùng hàng trăm tân binh quê ở vùng cao Lào Cai hăng hái lên đường nhập ngũ, về vùng đất Thái Nguyên luyện quân trong đội hình đại đội 10, tiểu đoàn 9, sư đoàn 304B (Quân khu Việt Bắc) 6 tháng liên tục để đầu năm 1975 vượt Trường Sơn vào mặt trận chiến đấu.
Các chiến sĩ trẻ tỉnh Lào Cai cùng tỉnh Yên Bái dịp ấy có vinh dự vào chiến trường Tây Nguyên trực tiếp tham gia chiến dịch mở màn giải phóng hoàn toàn Buôn Ma Thuột ngày 10/3/1975 và sau đó hành quân thần tốc xuống mặt trận Miền Đông đất đỏ cùng đại quân chuẩn bị tiến công giải phóng Sài Gòn - Gia Định trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử mùa xuân 1975.
Trên đường tiến quân vào Dinh Độc Lập ngày 30/4/1975, chiến sĩ trẻ Đào Nguyên Hùng thuộc đại đội 10, tiểu đoàn bộ binh 9, trung đoàn 64A, sư đoàn 320A (trực thuộc Binh đoàn Tây Nguyên) đã anh dũng hy sinh khi đang cùng đồng đội tiêu diệt một ổ hỏa lực trên đường Hồng Thập Tự (nay là đường Nguyễn Thị Minh Khai) cách cổng Dinh Độc Lập không xa.
Liệt sĩ Đào Nguyên Hùng là người lính cuối cùng của Sư đoàn 320A anh hùng đã ngã xuống trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Anh được đơn vị và bà con an táng tại nghĩa trang Gia Định. Nhưng điều đáng buồn là sau 40 năm giải phóng, gia đình vẫn chưa tìm được mộ chí của liệt sĩ, do mộ đã được quy tập về nghĩa trang khác, chưa được xác định.
Kết thúc chiến tranh, gia đình liệt sĩ Đào Nguyên Hùng vinh dự đón nhận Huân chương Chiến công hạng Ba.
Vị tướng trưởng thành từ anh lính công binh mở đường vào miền Nam
Thiếu tướng Ngô Văn Hùng, Phó tư lệnh Quân khu 2, Ủy viên Ủy ban Quốc phòng - an ninh của Quốc hội, đại biểu Quốc hội (Khóa XII) đơn vị tỉnh Lào Cai từng là người lính công binh của tiểu đoàn 17, sư đoàn 320A anh hùng, làm nhiệm vụ mở đường cho bộ đội tiến vào giải phóng thành phố Sài Gòn theo hướng Tây Bắc trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.
Gặp Thiếu tướng Ngô Văn Hùng đúng dịp chuẩn bị tới ngày kỷ niệm 40 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, ông đang cùng đoàn cán bộ Quân khu 2 đi kiểm tra công tác của một đơn vị làm nhiệm vụ phát triển kinh tế kết hợp với công tác quốc phòng trên tuyến biên giới Lào Cai; ông bồi hồi nhớ lại những kỷ niệm của một anh lính "đồng rừng" vào thành phố chiến đấu; ký ức về một ngày 30/4/1975 không thể nào quên.
Thiếu tướng Ngô Văn Hùng trò chuyện với các trí thức trẻ tình nguyện lên vùng biên giới Tây Bắc công tác. Ảnh TL
Đất nước thống nhất, anh chiến sĩ trẻ Ngô Văn Hùng lại cùng đơn vị làm nhiệm vụ giúp dân ngoại thành Củ Chi khắc phục hậu quả chiến tranh, sau đó lên làm nhiệm vụ xây dựng buôn làng vững mạnh và góp phần tiễu phỉ Pun rô trên đất Tây Nguyên.
Do có nhiều thành tích trong công tác và rèn luyện ở tiểu đoàn 17 và có trình độ văn hóa nên năm 1977, chiến sĩ công binh Ngô Văn Hùng được chọn đi đào tạo sĩ quan để phục vụ lâu dài trong quân đội.
Học xong trường Sĩ quan lục quân, người sĩ quan trẻ Ngô Văn Hùng lại được về làm nhiệm vụ tại sư đoàn 320A (Quân đoàn 3) trên nhiều cương vị khác nhau và năm 1990, anh được điều động lên biên giới Lào Cai giữ chức vụ Phó trung đoàn trưởng, Tham mưu trưởng Trung đoàn bộ binh 254 (Quân khu 2); tiếp đó là Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự thị xã Lào Cai, Phó tham mưu trưởng, Tham mưu trưởng, Phó chỉ huy trưởng, Chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Lào Cai...
Dù được giao nhiệm vụ nào, người sĩ quan quân đội Ngô Văn Hùng đều cố gắng phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Trong nhiều năm qua, Thiếu tướng Ngô Văn Hùng cùng đồng đội đã đóng góp đáng kể công sức của mình vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc vùng biên giới Lào Cai nói riêng và toàn thế trận quốc phòng - an ninh Tây Bắc một vùng đất chiến lược của Tổ quốc.
Trở thành anh hùng quân đội sau khi phục viên
Đó là trường hợp của cựu chiến binh Nguyễn Ngọc Hòa (Nguyễn Văn Hòa), hiện là Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lào Cai, Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy Lào Cai.
Sau chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử và đại thắng mùa Xuân 1975, anh Nguyễn Ngọc Hòa - chiến sĩ trung đoàn 48, trực thuộc sư đoàn 320A, phục viên về quê nhà ở tiểu khu Lào Cai, thị xã biên giới Lào Cai.
Biên giới khi ấy khá phức tạp; cựu chiến binh Nguyễn Ngọc Hòa lại xung phong vào phân đội tự vệ tiểu khu Lào Cai làm nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu bảo vệ biên giới quê hương.
Và trong trận đánh bảo vệ biên giới Lào Cai tháng 2/1979, người lính Nguyễn Ngọc Hòa đã lập công xuất sắc, sau đó vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam.
Phạm Ngọc Triển
http://dantri.com.vn/xa-hoi/ho-la-nhung-nguoi-linh-da-gop-mat-trong-ngay-lich-su-3041975-1064648.htm