Ông Hoàng Văn Cờ vẫn luôn tự hào về một “hậu phương” vững chắc của mình.

Đó là câu chuyện mà chúng tôi muốn kể về sức mạnh của tình yêu người lính cụ Hồ ngày ấy. Sau hơn 40 năm hòa bình lập lại trên đất nước Việt Nam, dù nhiều người trong số các cựu tù binh ngày ấy vẫn chưa thể  quên đi những ám ảnh của chiến tranh, bom đạn và những thương tích trên thân thể mình. Nhưng trong họ vẫn luôn rực lên ngọn lửa của lòng tự hào dân tộc và tình yêu người lính…

Chưa kịp “động phòng hoa trúc” đã xung phong tuyến lửa

Bản Nghè thuộc xã Hương Sơn (huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang) một ngày cuối tháng 8, khi không khí của ngày Quốc khánh đang đến gần, chúng tôi có mặt tại nhà cụ ông Hoàng Văn Cờ (SN 1944), khi ông đang chăm cho vườn rau nhỏ của mình xanh tốt. Thấy nhà có khách lạ, ông gọi vọng vào trong nhà: “Bà nói ơi! Nhà có khách, bà pha ấm nước trà rồi tôi vào…!” rồi ông ra phía sân giếng rửa chân tay cho sạch sẽ.

Rót đều ra ba ly nước được nấu bằng nắm lá rừng (thứ nước uống quen thuộc của người Dao đỏ bản địa- PV) mời khách. Rồi nét mặt ông Cờ như chùng xuống suy tư, lần mò theo trí nhớ về miền ký ức những ngày đã xa.

Ông cụ vốn là người con trai út, sinh ra trong một gia đình có đến 9 anh chị em. Cũng như những đứa trẻ người dân tộc Dao ở đây, từ bé ông Cờ đã phải tập sống và quen dần với những vất vả của cuộc sống lam lũ nơi núi rừng. Có lẽ được “tôi luyện” trong cái khó, cái nghèo nên cậu thanh niên Cờ ngày ấy thấm thía nỗi cơ cực và cũng chàng trai này một sức chịu đựng dẻo dai.

Vốn dĩ không phải là người đẹp trai, phong độ nhưng bù lại, ngay từ khi sinh ra anh có sức vóc hơn người và có tính cần cù, chịu khó. Chả thế mà ở cái bản Nghè này xưa kia đã có không ít người già, nếu là trong nhà có con gái lớn ao ước có được chàng rể như Cờ. Bởi họ cho rằng: “Nhà nào mà có được người con rể như anh Cờ chẳng khác nào có được con trâu tốt trong nhà…!”.

Nhưng, vì hoàn cảnh không có đủ điều kiện để làm lễ thách cưới. Trong thời gian đó, Cờ lọt vào “tầm ngắm” của bà ngoại cô Sơn nữ Hoàng Thị Cận (SN 1945, là người cùng địa phương- PV), Cận xưa vốn là người con gái đẹp người, đẹp nết, và chăm công việc, nhưng lại có hoàn cảnh hết sức éo le. Bố mẹ Cận đều mất sớm vì bệnh tật, nên cô phải ở với bà ngoại từ tấm bé.

“Ngày ấy nhà mình nghèo lắm, nhà có đến tận 9 anh chị em, nên cũng không có đủ điều kiện để mà làm lễ thách cưới theo phong tục. Mình cũng đinh ninh là sẽ chỉ ở vậy thôi. Cũng may gặp được bà nhà tôi, được bà ngoại thông cảm cho hoàn cảnh, gia đình tôi lúc ấy cũng mừng lắm, khi mà gia đình cô ấy không đòi hỏi lễ cưới gì cao sang. Nên chúng tôi đến với nhau đơn giản lắm…!” Ông Cờ kể lại.

Một đám cưới đơn giản được tổ chức vào cuối năm 1963, khi đôi trẻ hãy còn chưa kịp biết “hương vị” của tình yêu, thì Cờ nhập ngũ. Sau ngày cưới 4 ngày, chàng trai Tày ngày ấy kiếm về cho hai bà cháu nhà vợ một bó củi và phát quang bờ rào phía sau nhà rồi anh lên đường nhận nhiệm vụ.

Những vết thương trên cơ thể ông Cờ hơn 40 năm sau chiến tranh.

Hôm tiễn anh lên đường, cô sơn nữ Hoàng Thị Cận hãy còn bẽn lẽn: “Lúc ấy, tôi cứ nghĩ rằng chắc chỉ 3 năm sau ngày nhập ngũ anh sẽ về, nên chúng tôi cũng không cần vội vàng chuyện chăn gối. Nhưng nào ngờ kể từ sau ngày đó thời gian cứ kéo dài dần khoảng cách, tôi càng trông mong thì lại càng không thấy anh về, kể cả tin tức hồi âm. Mặc dù tôi đã gửi rất nhiều thư theo địa chỉ đơn vị, nhưng rồi lại bị gửi lại, do đơn vị liên tục di chuyển và thay đổi địa chỉ…!”, bà Cận chia sẻ.

Nhập ngũ ngày 10/4/1963, tại C10 thuộc tỉnh đội Hà Giang, đến năm 1967, Hoàng Văn Cờ nhận nhiệm vụ nam tiến. Cuộc hành quân kéo dài 3 tháng ròng, với bao khó khăn gian khổ, lúc bấy giờ ông Cờ giữ vai trò là lính thông tin. Còn nhớ người đi cùng đợt với ông là Dương Đức Sằn (năm nay đã 70 tuổi), Hoàng Đình Tăng A (xã Việt Hồng), Hoàng Đình Tăng B (xã Tiên Kiều) huyện Bắc Quang…

Khi tình yêu chiến thắng đòn roi và “hóa” thành sức mạnh

Năm 1968, trong khi tham gia vào chiến dịch Mậu thân Thừa thiên Huế rồi bị bắt. Nhớ lại thời điểm đó ông kể: "Trong lúc chiến sự đang xảy ra khốc liệt ấy, ông nghe một tiếng nổ lớn, khiến ông choáng váng rồi không hề hay biết gì nữa. Lúc tỉnh dậy ông mới biết mình đã bị bắt và đang bị chúng cầm tù".

Bị giặc dùng đủ mọi cách hòng khai thác được thông tin, từ mềm dẻo dụ dỗ: “Nếu khai hết chúng sẽ thả cho về với vợ con, với gia đình…”. Thấy không được, chúng chuyển sang những trận đoàn tra tấn: Dùng đinh đóng ngang qua khớp gối, dùng dao xẻo từng mảnh thịt nhỏ, và róc xương ở cánh tay và đùi, chân…

Phải hứng chịu những trận đòn đến “thừa sống thiếu chết”, nhưng không để quân địch được toại nguyện. Nhiều người vì thế mà bị chúng giết hoặc không thể chịu đựng được đoàn tra tấn tàn ác. Nhà tù không hôm nào cũng có người chết, những người bạn tù lúc ấy người thì bị chúng cắt tai, cụt tay, cụt chân, có người còn bị chúng móc mắt. Cảnh tượng thảm thương lắm…", khuôn mặt ông Cờ như đanh lại, trầm ngâm, trán toát mồ hôi.

Tình yêu là thứ giúp cho anh lính thông tin ngày nào vượt qua tất cả để có ngày trở về đoàn tụ cùng gia đình.

“Bị tra tấn đánh đập, nhiều lúc tưởng chừng như không thể sống nổi ấy. Tôi đều nghĩ đến gia đình, người thân và nhất là người vợ của mình, nếu mình chết đi thì bà sẽ chịu cảnh đơn thân. Chính tình yêu đã cho tôi thêm sức mạnh vượt qua tất cả. Nó khiến tôi không còn sợ hãi với những đòn roi, mà ngược lại càng thêm cứng rắn hơn…” ông Cờ chia sẻ.

Trong lúc đó, kể từ sau ngày ông đi, gia đình cứ nghĩ ông đã hy sinh, nên không có một hồi âm hay lá thư nào trở về. Lúc ấy bà Cận đang là y tá ở bệnh viện đa khoa huyện Bắc Quang, nên cứ mong ngóng trong số người thương binh chuyển về có chồng mình, rồi sau mỗi ca trực là bà lại chạy đi hỏi thông tin về chồng, gửi thư và không ngừng hy vọng. Tình yêu và nghị lực của đôi vợ chồng trẻ được đền đáp khi bà nhận được thư ông Cờ báo đang được điều trị ở Thanh Hóa (sau Hiệp định Paris (năm 1973) ông được trao trả tù binh. Bà vừa mừng vừa tủi, rồi xin đăng ký được nghỉ phép để khăn gói vào Thanh Hóa thăm chồng…

Được một năm sau, đến cuối năm 1974 bà sinh được người con trai đầu, rồi 5 người con (4 trai, 1 gái) lần lượt ra đời. Trong số 5 người con của ông bà, có 2 người bị ảnh hưởng chất độc hóa học từ ông. Người con trai đầu không thể sinh con, còn người con trai thứ 3 thì bị dị tật bẩm sinh, còn bản thân ông thì bệnh tật hành hạ suốt hơn 40 năm qua.

Bà Đặng Thị San (Phó chủ tịch UBND xã Hương Sơn) cho biết: “Lãnh đạo địa phương hết sức tạo điều kiện để ông được hưởng đầy đủ quyền lợi của mình: xây nhà tình nghĩa, tổ chức đến thăm hỏi, động viên gia đình vào ngày lễ tết. Hiện, chúng tôi đã hướng dẫn phía gia đình làm thủ tục để được hưởng chế độ 142 của TTg- CP, ông Cờ là người cuối cùng vẫn chưa được hưởng chế độ này…”