Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, núi Nấp (thuộc xã Đông Hưng, giáp ranh với xã Đông Văn, huyện Đông Sơn) là một trong những trọng điểm mà giặc Mỹ tập trung đánh phá ác liệt nhất. Tại đây, lực lượng TNXP đã cùng với bộ đội, dân quân làm nên bao sự tích anh hùng trong đó có chiến công và sự hy sinh dũng cảm của 13 nữ TNXP tuổi mười tám, đôi mươi.

Cuối tháng 10/1966, tiểu đội nữ xung kích đại đội 873 thuộc Đội 87 TNXP (được thành lập ngày 2/1/1966 gồm 200 đội viên trong đó có 170 nữ, 30 nam là những người con của huyện Đông Hưng- Thái Bình)  về đóng quân tại xóm Văn Miếu, xã Đông Văn, làm nhiệm vụ ứng cứu ga Thanh Hoá và đảm bảo giao thông con đường tránh vào núi Nấp, ứng cứu, phục vụ các trọng điểm bị máy bay Mỹ đánh phá trên tuyến đường sắt Bắc – Nam xuyên qua tỉnh Thanh Hóa.

 

Nơi đây có đoạn đường sắt đi qua, là chỉ huy sở của trạm đầu máy xe lửa và trong các hang hẻm của 2 dãy núi Nhồi, núi Nấp là chỗ cất giấu đầu máy, toa xe, ô tô, máy móc và nhiều vật tư, hàng hóa của đường sắt và ngành giao thông.

Những khẩu hiệu “Máu có thể đổ, chúng ta có thể hy sinh nhưng đường không thể tắc”, “C873 quyết tử cho đường sắt quyết thông”, “địch phá thì ta làm lại”, “mở đường mà đi, đánh địch mà tiến” như  khắc sâu vào trái tim của mỗi người lính TNXP.

Chỉ riêng trong năm 1966 và đầu năm 1967, đội xung kích đại đội 873 đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đào đắp hơn 10.000 mét khối đất đá, khắc phục hậu quả trên 140 trận đánh phá của không quân Mỹ trên địa bàn, giữ vững tuyến đường sắt giao thông đưa 16.000 tấn vũ khí, đạn dược, lương thực phục vụ chiến trường B,C,K.

Phát hiện ra bí mật ở địa điểm này, Mỹ cho càn quét ác liệt. Đặc biệt, 4 giờ sáng ngày 11/5/1967 người dân quanh khu vực đã thấy máy bay địch quần thảo, đánh phá ác liệt làm hư hỏng nặng hơn 200 mét đường sắt.

Lệnh của cấp trên phải tập trung lực lượng để sửa chữa đảm bảo thông đường nhanh nhất. Đạp lên bom đạn lực lượng TNXP và đội xung kích do đại đội phó Vũ Thị Minh Lý chỉ huy, kết hợp với công nhân đường sắt nhanh chóng san lấp, chuyển đá, kê lót tà vẹt để nối ray. Dự kiến hoàn thành kế hoạch thông tuyến trước 21 giờ. Trong ngày, nhiều đợt máy bay Mỹ kéo đến bắn phá nhưng được báo động từ xa nên tất cả đều phòng tránh an toàn. Sau lệnh báo yên ai nấy lại tiếp tục ra làm.

Khoảng 15 phút nữa là hoàn thành xong nhiệm vụ, tiếng máy bay lại tiếp tục càn quét, tất cả vội sơ tán chạy xuống các hố bom cũ để ẩn nấp. Lần này chúng đánh phá bằng bom tọa độ. Trận đánh quá ác liệt đã khiến bom Mỹ dội trúng đội hình TNXP xung kích. 12 nữ đội viên hy sinh tại chỗ, 1 nữ đội viên hy sinh trên đường đi cấp cứu. 22 người khác bị thương. Các chị hy sinh khi trên tay vẫn cầm chắc dụng cụ. Giây phút bi thương đó là 20 giờ 45 phút ngày 11/5/1967.

Trở lại núi Nấp, sau 46 năm những người lính TNXP ngã xuống. Tôi tìm đến nhà cụ Lê Đình Pháo (xã Đông Văn, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa), nhân chứng duy nhất thời bấy giờ còn sống, ông là người đã trực tiếp huy động nhân dân tham gia giải quyết hậu quả khi xảy ra thương vong.

 

Cụ Lê Đình Pháo ngậm ngùi khi nhớ về cái chết bi thương của 13 cô gái TNXP ngày ấy

 

Gần 90 tuổi đời, hơn 50 năm tuổi Đảng, cuộc đời ông chứng kiến sự hy sinh của biết bao đồng đội thời khói lửa. Nhưng khi tôi gợi lại ký ức về cái đêm những cô gái TNXP Thái Bình hy sinh trên quê hương mình, khuôn mặt ông trùng xuống, đôi mắt mờ lạc, giọng ông khắc khoải, nỗi đau về sự mất mát ngày đó dường như còn hiện hữu.

Ông Pháo ngậm ngùi: “Những ngày đó, giặc Mỹ càn quét liên tục, bắn phá ngày đêm. Nhưng lực lượng TNXP lúc nào cũng kiên cường làm nhiệm vụ. Họ làm việc quên cả bom đạn, quên cả ngày đêm, chỉ nghĩ sao hoàn thành nhiệm vụ, con đường thông suốt để phục vụ kháng chiến”.

“Ngày đó tôi đang là Chủ nhiệm Hợp tác xã Nam Thắng, vào thời điểm xảy ra cuộc càn quét thảm khốc của máy bay Mỹ, tôi đang chủ trì cuộc họp. Nghe tin báo, tôi đã huy động cán bộ và nhân dân nhanh chóng ra hiện trường gom nhặt thi hài các cô lại. Trong bom rơi, đạn nổ cán bộ và nhân dân hai xã Đông Nam và Đông Văn đã nén đau thương, nhanh chóng đem vải, quần áo, hòm ván để lau chùi, khâm liệm và đưa các cô về an nghỉ tại nghĩa trang địa phương. Đến năm 1985 thì phần mộ của các cô đã được quy tập vào nghĩa trang liệt sĩ tại xã Đông Nam”.

 

Nước mắt ngày trở về của những đồng đội TNXP dưới chân núi Nấp

 

Ra đi từ quê mẹ Đông Hưng – Thái Bình, 13 nữ liệt sĩ đội xung kích TNXP đại đội 873 đã sống, chiến đấu, và ngã xuống tại khu vực núi Nấp xã Đông Hưng, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Máu xương các chị đã hòa quện vào khối da thịt của đất nước để làm nên chiến thắng.

 Nguyễn Thùy