Nhân kỷ niệm 49 năm Ngày thành lập Quân đoàn 1, phóng viên Báo Quân đội nhân dân có cuộc trao đổi với Thiếu tướng Trương Mạnh Dũng, Tư lệnh Quân đoàn về công tác xây dựng, huấn luyện, thực hiện nhiệm vụ của đơn vị.

Phóng viên (PV): Đề nghị đồng chí khái quát về sự ra đời và những đơn vị đầu tiên của Quân đoàn 1?

Thiếu tướng Trương Mạnh Dũng: Để tạo ra thế và lực, chủ động tạo thời cơ và tranh thủ thời cơ, giành thắng lợi quyết định trên chiến trường, ngày 24-10-1973, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã ký Quyết định số 142/QĐ-QP thành lập Quân đoàn 1-Binh đoàn Quyết thắng.

Đội hình chiến đấu của Quân đoàn được hợp thành từ những đơn vị chủ lực đầu tiên có bề dày lịch sử, truyền thống rất vẻ vang như: Sư đoàn Bộ binh 308 (Sư đoàn Quân Tiên Phong); Sư đoàn Bộ binh 312 (Sư đoàn Chiến Thắng); Sư đoàn Bộ binh 320B, nay là Sư đoàn 390 (Sư đoàn Đồng Bằng), cùng các đơn vị: S­ư đoàn Phòng không 367, Đoàn Pháo binh Tất Thắng (Lữ đoàn 45), Lữ đoàn Xe tăng 202, Đoàn Công binh Tân Trào (Lữ đoàn 299) và Trung đoàn Thông tin 140, đều là những đơn vị chủ lực binh chủng đầu tiên của Quân đội ta.

PV: Cuộc hành quân “thần tốc” của Quân đoàn 1 có ý nghĩa lịch sử như thế nào, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Trương Mạnh Dũng: Ngày 31-3-1975, Đại tướng Võ Nguyên Giáp-Bộ trưởng Bộ Quốc phòng trực tiếp giao nhiệm vụ cho Quân đoàn 1: “Quân đoàn 1 (trừ Sư đoàn 308 ở lại làm nhiệm vụ bảo vệ miền Bắc) có nhiệm vụ tổ chức hành quân gấp vào miền Đông Nam Bộ, hiệp đồng với các đơn vị bạn tham gia trận quyết chiến chiến lược giải phóng Sài Gòn-Gia Định”. Chỉ sau 12 ngày đêm hành quân thần tốc vượt chặng đường 1.700km, đội hình chiến đấu của Quân đoàn đã kịp thời có mặt tại khu vực tập kết Đồng Xoài, vượt thời gian quy định trên giao 1 ngày, sẵn sàng nhận nhiệm vụ chiến đấu.

Thắng lợi của cuộc hành quân “thần tốc” có ý nghĩa lịch sử to lớn: Đây là lần đầu tiên trong lịch sử Quân đội ta tổ chức một cuộc hành quân “thần tốc” xuyên Đông Dương-cuộc hành quân trên chặng đường dài nhất, qua nhiều địa hình phức tạp nhất, được thực hiện trong thời gian ngắn nhất và vận chuyển lực lượng lớn nhất (về người và vũ khí trang bị) vào tham gia chiến đấu trên một hướng chiến dịch. Chiến công “thần tốc” mở đầu trang sử truyền thống vẻ vang “Thần tốc-Quyết thắng” của Quân đoàn 1-Quân đoàn chủ lực, cơ động chiến lược đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam.

PV: Đề nghị đồng chí cho biết những chiến công tiêu biểu của Quân đoàn 1 trong tham gia cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử?

Thiếu tướng Trương Mạnh Dũng: Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, các đơn vị của Quân đoàn 1 tham gia nhiều chiến dịch lớn như Đường 9-Khe Sanh, Hạ Lào, Trị Thiên. Đặc biệt, trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, đơn vị là một trong 5 cánh quân tiến vào giải phóng Sài Gòn, tiến công địch từ hướng Bắc, bao vây tiêu diệt gọn quân địch ở căn cứ Phú Lợi, chốt chặn Đường 13, Đường 14, bao vây, chặn đánh, tiêu hao, bắt sống và bức hàng toàn bộ Sư đoàn 5 ngụy, đánh chiếm Bộ Tổng Tham mưu-cơ quan đầu não của ngụy quân Sài Gòn... 10 giờ 30 phút ngày 30-4-1975, lá cờ Quyết thắng đã đư­ợc cán bộ, chiến sĩ Quân đoàn 1 cắm trên nóc nhà Bộ Tổng Tham m­ưu ngụy.

Chiến công của Quân đoàn 1 gắn liền với những chiến công hiển hách của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta trong hai cuộc kháng chiến, mà đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Đơn vị đã góp phần viết nên trang sử hào hùng, tô thắm thêm truyền thống chống giặc ngoại xâm kiên c­ường, bất khuất của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ 20 và xây dựng nên truyền thống quang vinh “Thần tốc-Quyết thắng” của Quân đoàn 1. Với những chiến công và thành tích xuất sắc, ngày 29-8-1985, Quân đoàn 1 được Đảng và Nhà n­ước phong tặng danh hiệu cao quý Đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân.

Thủ trưởng Bộ tư lệnh Quân đoàn 1 kiểm tra Hội thi tiểu đoàn trưởng, chính trị viên bộ binh, bộ binh cơ giới giỏi năm 2022. Ảnh: DUY ĐÔNG 

PV: Những bài học kinh nghiệm trong huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ) được Quân đoàn 1 vận dụng hiện nay là gì, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Trương Mạnh Dũng: Kế thừa và phát huy giá trị truyền thống “Thần tốc-Quyết thắng”, chúng tôi đã đúc rút những bài học kinh nghiệm quý, vận dụng trong huấn luyện, SSCĐ, đó là: Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân đoàn 1 luôn tập trung lãnh đạo, chỉ đạo kết hợp chặt chẽ giữa nâng cao chất lượng huấn luyện, SSCĐ với tham gia phát triển, khôi phục kinh tế sau chiến tranh; động viên cán bộ, chiến sĩ không một ngày ngưng nghỉ, luôn đem hết sức mình phấn đấu trở thành “Người chiến sĩ giỏi, người lao động giỏi” ở mọi lúc, mọi nơi.

Đơn vị luôn nỗ lực nâng cao trình độ và khả năng SSCĐ, chất lượng huấn luyện-chấn chỉnh biên chế tổ chức; làm điểm cho Bộ Quốc phòng về xây dựng trung đoàn, sư đoàn vững mạnh toàn diện và huấn luyện quân dự bị động viên; xây dựng nền nếp chính quy, quản lý rèn luyện kỷ luật. Chúng tôi luôn xác định, đây là yếu tố quan trọng và là khâu đột phá để nâng cao chất lượng huấn luyện, nâng cao trình độ, khả năng SSCĐ và chiến đấu của đơn vị. Chú trọng đẩy mạnh nghiên cứu phát triển lý luận nghệ thuật quân sự Việt Nam, nhất là nghiên cứu đổi mới cách đánh, phù hợp với đối tượng tác chiến, tổ chức biên chế, trang bị vũ khí của ta, trong điều kiện chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc. Lấy huấn luyện tác chiến trong điều kiện địch sử dụng vũ khí công nghệ cao làm môi trường để rèn luyện bộ đội; lấy nhiệm vụ bảo vệ Đảng, bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ chế độ, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân làm cơ sở để xây dựng nội dung, chương trình huấn luyện thiết thực, sát thực tế.

PV: Thời gian tới, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân đoàn 1 xác định những chủ trương, giải pháp gì để viết tiếp truyền thống hào hùng của đơn vị, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Trương Mạnh Dũng: Phát huy truyền thống “Thần tốc-Quyết thắng”, cán bộ, chiến sĩ Quân đoàn 1 đã và đang ra sức thi đua, nêu cao tinh thần đoàn kết, nỗ lực phấn đấu thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị trọng tâm. Tập trung xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp, sức cơ động, trình độ và khả năng SSCĐ. Đột phá nâng cao chất lượng huấn luyện toàn diện cho các đối tượng theo Nghị quyết số 765-NQ/QUTW, ngày 20-12-2012 của Quân ủy Trung ương. Triển khai thực hiện nghiêm công tác chấn chỉnh tổ chức lực lượng theo hướng “tinh, gọn, mạnh”, tạo tiền đề bước đầu để xây dựng đơn vị tiến lên hiện đại theo Nghị quyết số 230-NQ/QUTW ngày 2-4-2022 của Quân ủy Trung ương. Tập trung đột phá tạo bước chuyển biến mạnh mẽ, vững chắc về ý thức tự giác của cán bộ, chiến sĩ trong xây dựng chính quy, chấp hành Pháp Luật, kỷ luật.

Tiếp tục xây dựng Đảng bộ Quân đoàn 1 thực sự trong sạch, vững mạnh tiêu biểu về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức và cán bộ; thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 847-NQ/QUTW ngày 28-12-2021 của Quân ủy Trung ương về phát huy phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới; xây dựng, phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Tiếp tục giữ vững và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, nâng cao sức khỏe bộ đội. Quản lý, sử dụng tài chính, hậu cần, kỹ thuật hiệu quả, đúng nguyên tắc quy định...

49 năm qua, lớp lớp thế hệ cán bộ, chiến sĩ Binh đoàn Quyết thắng anh hùng đã kế thừa, phát huy bản chất tốt đẹp và truyền thống vẻ vang của dân tộc, Quân đội, của LLVT nhân dân. Trong chiến đấu luôn dũng cảm, ngoan cường, không ngại hy sinh, dám đánh, quyết đánh và quyết thắng. Trong xây dựng luôn ra sức khắc phục khó khăn, gian khổ, nghiêm túc đoàn kết, dân chủ, kiên trì bền bỉ, sáng tạo khoa học, quyết tâm cao, trong bất cứ tình huống nào cũng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao; xứng đáng với truyền thống “Thần tốc-Quyết thắng” của Binh đoàn Quyết thắng anh hùng.