Đền Chiêng Ngam được lập nên để thờ 3 vị thành hoàng là Xiêu Bọ, Xiêu Ké và Xiêu Luông là những người có công khai bản, lập mường và phối thờ Sơn thần, Thủy thần.

Đền Chiềng Ngam được xây dựng trên đồi Tèn Bọ thuộc dãy núi Phá Èn ở bản Hồng Tiến 2, xã Châu Tiến, ở thế “Tọa sơn vọng thủy”. Đền ngoảnh mặt về hướng Tây Nam, xa về phía trước có dòng sông Nậm Hạt hiền hòa làm minh đường. Phía sau có dãy núi Phà Èn hùng vĩ làm hậu chẩm.

Xung quanh đền có nhiều di tích danh thắng có giá trị như: Di tích Hang Bua - di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh cấp Quốc gia được Bộ Văn hóa & Thông tin (Nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) công nhận vào năm 1997; một số hang động phát hiện nhiều di vật của người tiền sử như Thẳm Cỏ Ngụn, Thẳm Quái, Thẳm Ké Xăng ở xã Châu Bính; Thẳm Ồm, Tôn Thạt, Thẳm Chạng ở xã Châu Thuận.

Đền được xây dựng vào năm 1924 và trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo; lần gần nhất là vào ngày 12/10/2016, khánh thành vào ngày 19/1/2017.

Hiện nay, đền có tổng diện tích là 24.700 m2, gồm các công trình đường lên di tích, sân, vườn và đền. Đền có diện tích xây dựng 98,3m2, gồm 01 tòa 3 gian, hai hồi, ba phía xây tường bằng gạch. Độ cao từ đỉnh xuống nền là 6,1m.

Xưa và nay, đền chính là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh tín ngưỡng, là trái tim, tâm hồn, nơi hướng tới, chốn mong về của nhân dân Mường Chiêng Ngam và các vùng phụ cận. Nơi đây đã từng chứng kiến bao thăng trầm lịch sử của vùng đất Quỳ Châu.

Ngày 28/12/2017, Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành Quyết định số 6371/QĐ-UBND xếp hạng di tích Đền Chiêng Ngam là di tích lịch sử cấp tỉnh. Việc công nhận này chính là sự tôn vinh, tri ân công lao của các vị thần có công với dân, với nước, khẳng định những giá trị lớn đang được bảo tồn lưu giữ tại di tích.

Đền Chiềng Ngam – Hang Bua và các di tích lân cận đã và đang trở thành một khu di tích hoàn chỉnh, phục vụ nhu cầu sinh hoạt tâm linh và văn hóa của đồng bào các dân tộc miền Tây Nghệ An và du khách muôn phương.

Hiện nay, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Quỳ Châu đang ra sức bảo vệ và phát huy giá trị di tích, thực hiện tốt Luật Di sản Văn hóa, để di tích mãi mãi trường tồn, trở thành một địa chỉ gắn kết các thế hệ trở về cội nguồn, là nơi giáo dục truyền thống cách mạng, cố kết cộng đồng và bồi đắp thêm tình yêu quê hương, đất nước.

Mùa Xuân hàng năm, phần lễ tâm linh Lễ hội Hang Bua – Lễ hội truyền thống, lâu đời của huyện Quỳ Châu đều được tổ chức tại đây. Các thầy mo thay mặt người dân huyện đời cho cháu con về hưởng dụng lễ phẩm; kính mong các cụ phù hộ cho cháu con, sang năm mới mạnh khỏe, gặp nhiều may mắn để xây dựng hạnh phúc gia đình, bản làng giàu đẹp.

Thầy mo Lữ Văn Dũng, 75 tuổi, bản Hồng Tiến 2 – Thầy mo chính Lễ hội Hang Bua 2018 cho biết: Đền Chiêng Ngam rất linh thiêng. Hàng tháng, vào ngày mùng Một, ngày rằm, có rất đông người dân địa phương và người dân khắp nơi về dâng lễ, cầu lộc, cầu tài, cầu tự...