|
Đền Bạch Mã, xã Võ Liệt, huyện Thanh Chương (Nghệ An) thờ tướng Phan Đà - một vị tướng trẻ có công lớn trong kháng chiến chống quân Minh ở thế kỷ XV. Theo truyền thuyết ở Nghệ An, tướng Phan Đà sinh vào những năm đầu TK XV trong một gia đình sống bằng nghề chài lưới ven sông Lam ở thôn Chí Linh xã Võ Liệt, huyện Thổ Du (nay là thôn Khai Tiến, xã Võ Liệt).
Dâng lễ
Phan Đà mô côi cha mẹ từ nhỏ, được một người làm nghề rèn trong xã cưu mang. Tuổi trẻ, Phan Đà là người rất thông minh, tuấn tú, giỏi võ nghệ, cung tên nên nhân dân gọi là “trẻ kỳ đồng”. Khi có giặc ngoại xâm, Phan Đà đã tập hợp nghĩa quân ngày đêm luyện tập.
Năm 1418, Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa Lam Sơn ở Thanh Hóa, sau đó về Nghệ An xây dựng căn cứ chống giặc Minh. Tướng Phan Đà đã đem lực lượng của mình gia nhập nghĩa quân Lam Sơn và cùng dân binh xã Võ Liệt hăng hái tham gia nhiều trận chiến đấu tiêu diệt địch. Phan Đà là vị tướng mưu lược dũng cảm “Xông vào trận mạc như xông vào chỗ không người” làm cho địch nhiều phen khiếp sợ. Khi ra trận, tướng Phan đà thường mặc áo giáp trắng, cưỡi ngựa trắng nên nhân dân thường gọi ông bằng cái tên “Thần Bạch Mã”.
Trong một lần bị phục kích bất ngờ ở bờ Bắc Lam Giang, tướng Phan Đà bị thương nặng, được ngựa đưa về, gần đến Võ Liệt thì trút hơi thở cuối cùng tại Công Trung, Lai Thành (nay là thôn Trung Thành, xã Thanh Long). Thi thể ông được mối vùi lấp, rất linh ứng, đã cứu giúp nhân dân ra khỏi thiên tai, dịch bệnh và phù trợ các triều vua, tướng lĩnh đánh thắngkẻ thù. Nhân dân đã lập miếu thờ ông. Năm 1428, xét công lao của tướng Phan Đà, vua Lê Lợi đã cấp tiền, của, giao cho nhân dân sở tại xây dựng ngôi đền bề thế và tổ chức các nghi lễ quốc tê hàng năm, đồng thời sắc phong “Đô thiên đại đế Bạch Bã thượng đẳng phúc thần”. Về sau, các triều đại phong kiến gia phong “Thượng - Thượng - Thượng đẳng tối linh tôn thần”.
Tế lễ
Đền Bạch Mã còn là nơi ghi lại nhiều dấu ấn, sự kiện lịch sử quan trọng. Vua Lê Thánh Tông trên đường đi chinh phục phương Nam (năm 1465) đã đến thăm đền và làm lễ tế tại đây. Quận công Bùi Thế Đạt (năm 1770) trên đường đi dánh giặc cũng đến làm lễ tế tại đây và linh ứng. Các cuộc giao chiến của vua và quận công đều thắng lớn. Từ đó, uy linh của đền càng nổi tiếng.
Đền Bạch Mã tọa lạc trên một khuôn viên rộng gần 5.000 m2, gồm: Nghi Môn, Tam quan, Thượng điện, Trung điện, hạ điện, Tả vu, Hữu vu. Đây là một công trình kiến trúc đẹp, độc đáo, bố cục hài hòa, được chạm khắc nhiều họa tiết tinh xảo . Trong điện còn lưu giữ được nhiều tài liệu, hiện vật, đồ tế khí quý hiếm làm tăng thêm giá trị lịch sử, tâm linh của đền. Đền đã được duy tu, tôn tạo nhiều lần và được xem là một trong “Tứ linh” của xứ Nghệ: “Nhất Cờn, nhì Quả, tam Bạch Mã, tứ Chiêu Trưng”. Nhiều năm trở lại đây, đền tiếp tục được nhà nước và nhân dân cung tiến để tu bổ, tôn tạo. Hàng năm cứ vào ngày 9 và 10 tháng 2 Âm lịch, lễ hội đền Bạch mã được tổ chức thu hút hàng ngàn nhân dân trong vùng và du khách thập phương đến phúng viếng chiêm bái tưởng nhớ công đức của tướng Phan Đà và cầu mong mọi sự tốt lành.
Lễ hội đền Bạch Mã năm nay với những nghi lễ linh thiêngcùng với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ thể thao diễn ra sôi động trong suốt từ ngày 08-10/02 ÂL.
Vật cù
Theo vanhoanghean
|
.jpg)
 (1).gif)
