Lễ hội Đền Vua Mai tại huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An đã diễn ra vào sáng 3/3 (ngày 14 tháng Giêng năm Ất Mùi).

Năm nay, Lễ hội Đền Vua Mai có nét mới là khôi phục lại nghi lễ rước nước. Là một nghi lễ cổ truyền, trải qua sự thăng trầm của lịch sử, lễ rước nước đã bị mai một. Năm nay, Ban tổ chức Lễ hội Đền Vua Mai phục dựng lại nghi lễ rước nước nguyện cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, nhà nhà hạnh phúc.

Vào sáng 13 tháng Giêng năm Ất Mùi, nghi lễ này đã trang trọng diễn ra tại Đền Vua Mai.

Đúng 7 giờ ngày 3/3, đoàn rước gồm ban tổ chức, ban lễ nghi và toàn thể nhân dân trong vùng đã có mặt đông đủ tại Đền thờ Vua Mai để làm lễ.

Đi đầu là đội cầm cờ, biển, chiêng, trống, đội bát âm; tiếp đó là kiệu Thánh được trang trí một chum sành đựng nước phủ tấm vải đỏ, bốn người khiêng kiệu. Kế sau đó là đội nghi lễ mặc trang phục lễ hội, nhân dân và du khách thập phương.

Người thay mặt dân làng lấy nước được chọn từ trước, là người có uy tín cao, có sức khỏe, con cháu đầy đủ, trong năm gia đình không có chuyện buồn.

Tại bến Sa Nam, huyện Nam Đàn đã bố trí thuyền được trang trí cờ hoa, sau đó đoàn rước lên thuyền ngược dòng sông Lam, ra giữa dòng sông đoạn đầu nguồn nước của huyện Nam Đàn để lấy nước.

Người được giao nhiệm vụ lấy nước dùng gáo dừa múc nước vào chum sành; khi nước đã đầy chum, đoàn rước quay về tại bến Sa Nam, tiếp tục rước nước về Đền thờ Vua Mai và làm lễ.

Tại Đền Vua Mai, đại diện của huyện, bậc cao niên trong làng, người quản lý Đền lấy nước trong chum sành để rửa đồ tế khí trong Đền Vua Mai.

Năm nay đã ngoài 80 tuổi nhưng ông Lê Chư Thưởng vẫn được nhân dân trong vùng tín nhiệm và giao trọng trách rửa đồ tế khí trong Đền Vua Mai. Với ông, đây không chỉ là niềm tự hào mà còn là trách nhiệm.

Ông kể: “Từ khi còn là cậu bé lên 7, khi nhìn thấy các bậc cao niên trong làng tiến hành làm lễ nghi, tôi rất cảm phục, tôn kính. Tôi còn nhớ, từ thời cha ông, lễ nghi rước nước đã có rồi. Trải qua thăng trầm của thời gian, lễ nghi này đã bị mai một. Giờ đây được giao trọng trách này, tôi càng cảm phục, tri ân đến Vua Mai và các tướng lĩnh của ông.”

Từng được nghe ông bà kể lại về những lễ nghi truyền thống của Lễ hội Đền Vua Mai, trong đó có lễ rước nước nhưng đến tận hôm nay, em Nguyễn Thanh Bình, ở xã Vân Diên mới được tận mắt chứng kiến nghi lễ này.

Bình cho biết: “Em nghĩ rằng lễ rước nước được phục hồi là việc cần thiết. Đền là nơi thiêng liêng, tôn kính, đặc biệt hơn là Đền Vua Mai Hắc Đế, người đã có công đánh bại quân xâm lược phương Bắc, xây dựng nước Vạn An độc lập. Nghi lễ này giúp cho thế hệ trẻ như chúng em càng hiểu thêm về phong tục, lễ nghi truyền thống và thêm yêu, thêm tự hào về người con của quê hương.”

Phục dựng lễ rước nước là điểm mới trong lễ hội Vua Mai Xuân Ất Mùi. Theo ông Nguyễn Thiện Dũng - Trưởng phòng Văn hóa huyện Nam Đàn, nghi lễ rước nước đã bị mai một hơn 100 năm qua.

Để đáp ứng nguyện vọng của nhân dân địa phương đồng thời bảo tồn các nghi lễ truyền thống đã có tại Đền Vua Mai, Viện Văn hóa nghệ thuật Việt Nam phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ủy ban Nhân dân huyện Nam Đàn tiến hành nghiên cứu, phục dựng nghi lễ rước nước theo đúng phong tục truyền thống.

Việc nghiên cứu, phục dựng được dựa trên ghi chép của các thư tịch cổ, tham khảo đóng góp của các cụ bô lão, những người cao tuổi trong làng về những nghi lễ có trong lễ hội Đền Vua Mai trước đây.

Lễ hội nhằm tưởng nhớ công đức Vua Mai cùng các tướng lĩnh của ông và ôn lại khí thế hào hùng của cuộc khởi nghĩa đánh bại quân xâm lược phương Bắc xây dựng nước Vạn An độc lập. 

Cũng qua dịp này, huyện Nam Đàn quảng bá, giới thiệu cụm di tích Vua Mai để thu hút du khách, các nhà đầu tư, khách thập phương đến tìm hiểu, thưởng ngoạn các giá trị văn hóa thông qua các di tích Đền, Lăng Miếu Vua Mai nhằm phát huy văn hóa truyền thống và phong tục tập quán tốt đẹp của địa phương, từ đó phát triển du lịch trên địa bàn huyện.

Lễ hội Đền Vua Mai diễn ra trong ba ngày, từ ngày 13-15 tháng Giêng tại xã Vân Diên, huyện Nam Đàn. Lễ hội được tổ chức hàng năm vào dịp Rằm tháng Giêng, mở đầu cho các hoạt động lễ hội trong năm của tỉnh Nghệ An. Việc tổ chức Lễ hội Đền Vua Mai là điểm nhấn quan trọng cho các lễ hội năm 2015 của tỉnh Nghệ An.

Ngoài phần lễ như lễ rước nước, lễ khai quang, lễ yết cáo, lễ dâng hương tưởng niệm Vua Mai, lễ rước, lễ đại tế, lễ tạ, thả đèn hoa đăng trang trọng, tôn nghiêm thì phần hội cũng không kém phần sôi nổi. Phần hội gồm nhiều hoạt động mang đậm bản sắc truyền thống tốt đẹp của dân tộc với tinh thần thượng võ, đoàn kết như đua thuyền, đấu vật, cờ thẻ, chọi gà, đu tiên, đẩy gậy, thi đấu bóng chuyền, bóng đá.

Bên cạnh đó, nhân dân các địa phương của huyện Nam Đàn chức hội thi làm cỗ xôi gà tươm tất để dâng lên Vua Mai và các nghĩa quân, tổ chức cắm trại tại khu lăng Vua Mai, tổ chức hội diễn văn nghệ quần chúng với chủ đề ca ngợi công đức Vua Mai, ca ngợi quê hương đất nước, đặc biệt là công diễn vở cải lương “Mai Hắc Đế” do Nhà hát cải lương Việt Nam biểu diễn