Mấy hôm nay, giữa muôn vàn sự kiện xảy ra khiến những người có lương tri và quan tâm đến thời cuộc phải trăn trở, tôi cứ bị ám ảnh bởi tấm gương hy sinh cao cả của em Nguyễn Văn Nam, học sinh lớp 12 T7, trường THPT Đô Lương 1, xã Trung Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An.

Chiều 30/4/2013, tại khu vực bến đò Cung, xã Trung Sơn, Nam đã dũng cảm cứu 5 em nhỏ khỏi đuối nước và hy sinh. Em hiến dâng cuộc sống quí báu của mình cho 5 em bé khác, cho dù các em không phải ruột thịt của mình. Sự hy sinh cao cả của con người giàu lòng nhân ái đó làm rung động lương tri mỗi người...

Nguyễn Văn Nam khiến chúng ta  kính phục, xúc động, xót thương và nuối tiếc. Nếu sống tiếp trên đời, chắc chắn em sẽ là một người tốt. Cho nên, với bố mẹ và những người thân của em, đây là mất mát không gì bù đắp được. So với Nam, mọi thứ, với họ, chả có ý nghĩa gì.

Tôi nghĩ về Nam, và nghĩ về các em bé khác, nghĩ về chính mình và các con của mình, tự nhiên tôi thấy xấu hổ với em và với bố mẹ em.

Có lẽ tôi không đủ tốt để hiến dâng cuộc sống của mình cho người khác nếu rơi vào hoàn cảnh như em. Đặt mình trong cương vị của người cha, tôi xin cung kính nghiêng mình trước tầm vóc nhân cách của bố mẹ em, những người dân bình thường ở một vùng quê bình dị, thiếu thốn hơn thành thị rất nhiều, đã sinh ra và nuôi dạy nên một thiên thần như vậy.

Tôi cứ băn khoăn tự hỏi, liệu Nguyễn Văn Nam có phải là sản phẩm tiêu biểu của nền giáo dục này không hay chỉ là một sản phẩm tốt đặc biệt đến mức cá biệt.

Tôi sẽ lôi kéo mọi người vào một cuộc tranh luận không bao giờ kết thúc nếu vội vàng kết luận, tuy nhiên có thể nói rằng em không phải là một sản phẩm phổ biến trong bối cảnh xã hội bây giờ.

Nếu là cha mẹ, liệu bạn có dạy con mình phải biết hy sinh cho đồng loại hay không?

Tất nhiên, không cha mẹ nào đưa ra tình huống như Nam gặp phải với con mình để bảo chúng phải lựa chọn, nhưng liên tục nuôi dưỡng các em bằng  những  điều tốt đẹp thì các em sẽ làm những điều tốt đẹp như thế.

Chúng ta phần lớn đang sống cho mình, vì lợi ích của mình, của phe nhóm mình... Thậm chí nhiều người coi đây là một chuẩn giá trị mới, khác với những gì mà  những thế hệ đi trước đã học và đã tận mắt chứng kiến.

Có rất nhiều lý do khiến cho trẻ em bây giờ trở nên vô cùng ích kỷ, chỉ quan tâm đến bản thân mình, thoả mãn bản thân mình, ít nghĩ đến ông bà, cha mẹ, anh em chứ chưa nói đến những người không phải thân thuộc, ruột thịt. Ngoài sự tác động của một xã hội đang chuyển đổi rùng rùng, có một phần do các bậc cha mẹ thể hiện tình yêu không đúng cách, quá nuông chiều con và hoàn toàn i tờ về phương pháp giáo dục trẻ em...

Tôi còn nhớ một bài báo của Trung Quốc đặt vấn đề nghi ngờ về sức chiến đấu của quân đội nước này. Các nhà xã hội học Trung Quốc  lo ngại rằng quân nhân nước này, cho dù được trang bị và đào tạo hiện đại nhưng không thực sự có khả năng chiến đấu tốt. Lý do là vì họ thuộc thế hệ con một, sản phẩm của "chính sách một con", được chăm bẵm, chiều chuộng quá kỹ lưỡng nên rất thiếu kỹ năng sống và không chịu được gian khổ...

Có lẽ không chỉ có xã hội Trung Hoa, bất kỳ xã hội nào, nếu điều kiện vật chất dư dả mà cách giáo dục, đào tạo con người theo lối nuôi gà công nghiệp tất nhiên sẽ đẻ ra những cá nhân "gà công nghiệp", thậm chí là những sản phẩm bị lỗi, bị hỏng kiểu sát thủ Lê Văn Luyện.

Những năm gần đây ngoài xã hội xảy ra quá nhiều hiện tượng bất an, trộm cắp, cướp giật, xã hội đen và nhiều dạng tội phạm liên tục sinh sôi. Lòng tốt, lòng nhân ái trở nên hiếm hoi. Người tốt trở nên yếu đuối, yếm thế, thu mình lại trước cái xấu, cái ác. 

Điều khẩn thiết nhất lúc này là nuôi dưỡng điều thiện và sự hướng thiện.

Có nhà giáo dục đã phân tích, trong ba nhân tố tham gia vào giáo dục là gia đình, nhà trường và xã hội, thời buổi này, gia đình nổi lên là nhân tố quan trọng nhất. Các chuẩn mực giá trị đạo đức được lưu giữ trong gia đình, cố thủ trong môi trường gia đình... 

Nguyễn Văn Nam được sinh ra và lớn lên trong một gia đình mà những chuẩn mực sống tốt đẹp được lưu giữ cẩn thận, ở một vùng quê dẫu nghèo khó nhưng tương đối trong lành. Ở thành phố lớn, liệu có tìm thấy những người như Nam hay không?

Tấm  gương xả thân của Nguyễn Văn Nam khiến ta phải day dứt tự vấn rất nhiều.

Có một độc giả đã bình luận: Hỡi những người vô liêm sỉ đang tranh nhau xâu xé tài sản quốc gia bằng những thủ đoạn xấu xa, hãy biết xấu hổ cúi đầu trước linh hồn em./.