Nơi đây sẽ trở thành địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cách mạng, khơi dậy niềm tự hào dân tộc của các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Đồng chí Phùng Chí Kiên tên thật là Nguyễn Vỹ, sinh ngày 18/5/1901, trong một gia đình nông dân ở làng Mỹ Quan, tổng Vạn Phần (nay là xã Diễn Yên), huyện Diễn Châu. Là con út trong gia đình có 4 người con, với đức tính thông minh, chăm chỉ, hiếu học, Nguyễn Vỹ đã được cha mẹ tạo mọi điều kiện cho đi học cả chữ Nho và chữ Quốc ngữ với mong muốn sau này trở thành người có ích cho đất nước.

Năm 1925, Nguyễn Vỹ đi làm thuê tại Ga Yên Lý trong cửa hàng của một thương nhân Hoa kiều và đây cũng là quãng thời gian anh được giác ngộ cách mạng.

Tháng 10/1926, được một số thành viên Hội Việt Nam thanh niên cách mạng giới thiệu, Nguyễn Vỹ xuất dương sang Quảng Châu (Trung Quốc), bằng tấm thẻ căn cước mang tên người chú trong họ là Nguyễn Hào. Tại đây, cuộc gặp gỡ với lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và bí danh do Người đặt cho là Phùng Chí Kiên (sự gặp gỡ giữa ý chí và lòng kiên trung) đã đưa cuộc đời Nguyễn Vỹ sang một trang mới. Anh chính thức tham gia hoạt động cách mạng và trở thành học viên lớp huấn luyện chính trị tại ngôi nhà số 13, đường Văn Minh, Quảng Châu (Trung Quốc).  Sau khóa huấn luyện chính trị 3 tháng, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã giới thiệu anh vào học Trường Quân sự Hoàng Phố của Chính phủ Tôn Trung Sơn với tên là Mạnh Văn Liễu.

Năm 1930, Phùng Chí Kiên gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương. Tháng 2/1931, đồng chí tiếp tục được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đổi tên là Can (Hừng Đông), cử sang học Trường Đại học Phương Đông, Mát-xcơ-va (thời Liên Xô), khóa học 1932-1934. Sau khi tốt nghiệp, theo phân công của Quốc tế Cộng sản, Phùng Chí Kiên về Hương Cảng (Trung Quốc) tham gia Ban Chỉ huy ở ngoài của Đảng Cộng sản Đông Dương do đồng chí Lê Hồng Phong phụ trách.

Ngày 25/10/1938, khi đồng chí đang ở trong căn nhà số 71 phố Đại Nam, Hương Cảng thì bị Cảnh sát Anh vây bắt. Do không phát hiện được tài liệu, chứng cứ cụ thể, 2 tháng sau, bọn chúng buộc phải trả lại tự do cho Phùng Chí Kiên và trục xuất khỏi Hương Cảng.

Sáng 28/1/1941, Phùng Chí Kiên cùng với lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và một số cán bộ khác về Pắc Bó (Cao Bằng). Tại Hội nghị Trung ương 8 (tháng 5/1941), đồng chí Phùng Chí Kiên được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng, phụ trách quân sự, trực tiếp chỉ đạo khu căn cứ Bắc Sơn - Vũ Nhai.

Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn cách mạng mới, Đội du kích Bắc Sơn được đổi tên thành Đội Cứu quốc quân 1, là một trong những đơn vị tiền thân của Quân đội Nhân dân Việt Nam do đồng chí Phùng Chí Kiên - Ủy viên Trung ương Đảng làm chỉ huy trưởng.

Tháng 8/1941, Cứu quốc quân chia làm 2 cánh rút về phía Cao Bằng và Lạng Sơn. Cánh quân rút về phía Cao Bằng do đồng chí Phùng Chí Kiên chỉ huy. Do địch phục kích bất ngờ, đồng chí Phùng Chí Kiên bị thương nặng. Ngày 21/8/1941, đồng chí Phùng Chí Kiên hy sinh.

Nhằm tôn vinh công lao to lớn của đồng chí đối với cách mạng Việt Nam nói chung và Quân đội Nhân dân Việt Nam nói riêng, 6 năm sau ngày đồng chí hy sinh, Bác Hồ đã ký quyết định truy phong hàm cấp tướng cho Phùng Chí Kiên (theo Sắc lệnh số 89/SL, ngày 23/9/1947). Đây là lần phong hàm cấp tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam.

Để tôn vinh và tri ân công lao của đồng chí Phùng Chí Kiên, đồng thời giáo dục truyền thống yêu nước, ý chí cách mạng của các bậc tiền bối, lòng tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ, ngày 23/8/2011, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có Quyết định số 2602/QĐ-BVHTTDL về việc xếp hạng Di tích Lịch sử cấp Quốc gia: Khu lưu niệm đồng chí Phùng Chí Kiên, xã Diễn Yên, huyện Diễn Châu.

Cũng từ đánh giá cao công lao to lớn của đồng chí Phùng Chí Kiên đối với cách mạng Việt Nam và để xứng tầm với một Di tích Lịch sử cấp Quốc gia. UBND tỉnh Nghệ An đã phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình Khu Di tích Phùng Chí Kiên tại Quyết định số 4850/QĐ.UBND-CNXD ngày 18/10/2010 với tổng mức đầu tư 25 tỷ đồng. Bao gồm các hạng mục chính như: Nhà tưởng niệm (nhà thờ), nhà đón tiếp, cổng, hàng rào; bãi đậu xe, hệ thống điện, hệ thống thoát nước, sân vườn, kè đá, đường giao thông...

Nguồn vốn từ chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa, đầu tư các hạng mục thuộc di tích gốc, ngân sách Nhà nước đầu tư theo kế hoạch hàng năm, nguồn vốn hỗ trợ của Bộ Quốc phòng và huy động các nguồn vốn hợp pháp khác. Dự án do Sở Văn hóa và Thể thao Nghệ An làm chủ đầu tư và được chuyển giao cho UBND huyện Diễn Châu làm chủ đầu tư tại Văn bản số 6706/UBND-CN ngày 23/9/2019 của UBND tỉnh.

Để công trình hoàn thành đúng dịp kỷ niệm 120 năm Ngày sinh đồng chí Phùng Chí Kiên. Sau khi UBND tỉnh Nghệ An chuyển đổi chủ đầu tư cho UBND huyện Diễn Châu, Ban Thường vụ Huyện ủy, UBND huyện Diễn Châu đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các phòng, ban liên quan tập trung triển khai các hạng mục còn dang dở đảm bảo yêu cầu chất lượng và tiến độ.

Đến cuối tháng 4/2021, Dự án đầu tư xây dựng, tôn tạo nhà lưu niệm, khu lưu niệm đồng chí Phùng Chí Kiên đã cơ bản hoàn thành các hạng mục gồm: Tu bổ nhà gia đình đồng chí Phùng Chí Kiên, phục dựng nhà ngang, giếng nước; hàng rào khu đền thờ; nhà tưởng niệm và mua sắm nội thất đền thờ; sân hành lễ; sân vườn khu di tích...

Ông Chu Hồng Phi - Trưởng ban Tuyên giáo Huyện ủy Diễn Châu cho biết: Việc xây dựng Đề án tôn tạo Khu lưu niệm, Nhà lưu niệm đồng chí Phùng Chí Kiên, giai đoạn 2021-2025 và những năm tiếp theo là hết sức cấp thiết và vô cùng ý nghĩa, đáp ứng nguyện vọng của cán bộ, đảng viên và nhân dân huyện nhà; vừa tri ân công lao của đồng chí Phùng Chí Kiên, vừa góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ và sự thành công của Đề án phát triển du lịch Diễn Châu giai đoạn 2021-2025.

Được biết, sau khi Khu lưu niệm Phùng Chí Kiên đi vào hoạt động, huyện Diễn Châu sẽ tổ chức hình thành gian hàng, phòng trưng bày giới thiệu các đặc sản của địa phương, dịch vụ văn hóa tại Khu lưu niệm, Nhà lưu niệm đồng chí Phùng Chí Kiên (trong đó, chú trọng các sản phẩm OCOP của các xã trong vùng Đông Bắc huyện Diễn Châu...). Thành lập các câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, đồng thời phục chế giếng làng truyền thống trong xã Diễn Yên phục vụ khách tham quan du lịch. Xây dựng, hình thành tuyến du lịch trong huyện kết nối với Khu lưu niệm, Nhà lưu niệm đồng chí Phùng Chí Kiên.