Ấy là năm 1994, sau nhiều năm quan hệ giữa Hội Nhà văn Nga và Hội Nhà văn VN gián đoạn, chúng tôi Thúy Toàn, Tô Đức Chiêu, Trần Nhương đã sang thăm Nga nối lại quan hệ giữa hai Hội. Có một ngày chúng tôi được tiếp vợ chồng Rasun Gamzatov tại Đại sứ quán VN. Ông vui tươi hóm hỉnh kể chuyện răng mình có bao huân chương nhưng không nhớ chỉ nhớ bị kỉ luật vì ngủ với gái. Bà vợ ông (không biết là thứ mấy) và ông cùng chúng tôi cười rất to. Ông luôn nhắc đến Việt Nam trong cuộc trò chuyện ấy. Tháng 9 này kỉ niệm 90 năm ngày sinh ông, tôi tìm lại ảnh lưu và khoe với các bạn. Không hiểu sao mồm Lão Trần lại mím lại thế nhỉ. Hồi ấy chư có máy ảnh KTS như bây giờ. Một lần gặp ông "Daghestan của tôi là niềm vinh dự mà tôi không quên... 



Gamzatov sinh ngày 8 tháng 9 năm 1923, cha của ông cũng là một nhà thơ nổi tiếng của Daghestan. Ông làm thơ từ khi 11 tuổi và được nhận giải thưởng Stalin vào năm 29 tuổi. Tác phẩm "Daghestan của tôi" cũng là một trong những tác phẩm nổi tiếng của ông được bạn bè khắp thế giới biết đến, trong đó có Việt Nam. Ông đã được trao tặng các danh hiệu "Nhà thơ nhân dân Daghestan", "Anh hùng lao động Liên Xô", "Nhà thơ lớn của thế kỷ XX" và giải thưởng "Hoa sen" của Hội nhà văn Á-Phi. Ông còn là là Đại biểu Xô-viết tối cao Liên Xô nhiều năm liền và đảm nhận cương vị lãnh đạo Hội nhà văn Daghestan hơn nửa thế kỷ.

Những vần thơ về tình bạn, tình yêu, tình nhân ái của Gamzatov làm xúc động lòng người trên toàn thế giới. Song đó mới chỉ là bản dịch. Những đồng bào của ông khẳng định rằng trong tiếng Avar Kavka, những vần thơ đó còn hay hơn rất nhiều[1].

Tổng thống Vladimir Putin đã từng có lần mời Gamzatov đến chơi thành phố biển Sochi, nơi ông đang có chuyến công du và đích thân chúc mừng nhà thơ. Putin nói: "Bạn đọc yêu mến Gamzatov vì ông đã dạy chúng ta một cách rất chân thành và tinh tế những giá trị chung của con người như tình yêu, tình bạn, lòng thủy chung, sự trung thực... đã hàng chục năm nay, chưa nói đến văn đàn, ngay cả trong đời sống chính trị của đất nước, Rasul Gamzatov cũng là một tên tuổi không thể thiếu được..."[2].

Ông có uy tín gần như tuyệt đối với tất cả mọi người ở Kavkaz, một vùng đất có nhiều xung đột sắc tộc, văn hóa, tôn giáo.

Ông đã từng viết các câu thơ sau nói các vấn đề trong xã hội:

...Tôi hoàn toàn không ngạc nhiên 
Từ xưa tới nay vẫn thế 
Thuốc độc, lòng tham và tiền 
Có thể giết người ta rất dễ 
Nhưng tôi không hiểu một điều 
Vì sao, tôi không biết: 
Rằng nhiều khi sự thật và tình yêu 
Cũng có thể làm cho người ta chết... 
Phụ nữ và tình yêu luôn là đề tài chính trong các tác phẩm của ông. Gamzatov được nhiều bạn trẻ biết đến với câu thơ nổi tiếng: "Tôi đã yêu hàng trăm người phụ nữ. Nhưng trong mỗi người đều mang bóng dáng em", và câu "không có ai hát hay bằng những người mẹ...".

Nhiều người nhầm Gamzatov với Abutalib là người nói câu nổi tiếng: "Nếu bạn bắn súng ngắn vào quá khứ thì tương lai sẽ bắn súng thần công vào bạn" (“If you fire at the past from a pistol, The future will shoot back from a cannon.”).[3] Lưu ý nếu dịch "pistol" là "súng lục" hoặc "cannon" là "đại bác" sẽ không chính xác, còn nếu đem bổ ngữ ra sau như bản dịch: "Nếu bạn bắn vào quá khứ bằng súng lục, thì tương lai sẽ bắn vào bạn bằng đại bác" thì lại khiến cho ta cảm giác không trôi chảy, mất hay.

Nhà thơ Bùi Chí Vinh đã từng bày tỏ: "...Ngoài đời tôi thích Che Guevara, còn trong văn học tôi thích một nhà thơ chỉ đại diện cho 500.000 dân nhưng tác phẩm lại gây dấu ấn mạnh toàn thế giới. Đó là Rasun Gamzatov, người con vĩ đại của dân tộc Dagestan...".

                  Nhà thơ, Hoạ sĩ, Nhà báo Trần Nhương