Làng cổ Đường Lâm

Theo thống kê, trên địa bàn thị xã có 244 di tích các loại, trong đó có 15 di tích được xếp hạng quốc gia, 54 di tích được xếp hạng cấp tỉnh, thành phố, 78 di sản văn hóa phi vật thể, trong đó có 5 lễ hội, 6 nghề thủ công, 5 tập quán xã hội, 2 trình diễn, 1 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, 18 cây duối cổ ở khu vực đền lăng vua Ngô Quyền và 90 cây lim, cây cổ thụ trong quần thể di tích Đền Và (Đông Cung) được công nhận là cây di sản văn hóa. Trong đó có những di tích nổi bật đã và đang là điểm đến thu hút đông đảo khách du lịch trong và ngoài nước như: thành cổ Sơn Tây, Đông Cung (đền Và), quần thể di tích làng cổ ở Đường Lâm. Hầu hết ở địa bàn dân cư nào cũng có di tích dù quy mô và loại hình có khác nhau như: đình, đền, chùa, miếu, giếng… Gắn với di tích là các lễ hội và hiện vật quý trong và ngoài không gian như: tượng Phật, chuông, khánh, trống, đồ thờ, văn bia đại tự, hoành phi, câu đối, sắc phong rồi các cây cổ thụ có tuổi đời hàng mấy thế kỉ trường tồn cùng di tích.

Thị xã Sơn Tây, được ví như trung tâm của vùng văn hóa xứ Đoài rộng lớn - nơi được Đức Thánh Tản Viên Sơn - người được mệnh danh là Nam Thiên Đệ Nhất Phúc Đẳng Thần - đứng đầu trong hàng tứ bất tử chọn vùng đất Vân Gia để dừng chân xây Hành cung và trở thành một trong Tứ cung lớn nhất vùng. Sơn Tây cũng là vùng đất gắn liền với sự tích Đức Thánh Tản dạy dân chống hạn, săn bắt, đánh cá và bảo tồn nòi giống. Lễ hội ở Đông Cung đền Và vào các năm chẵn (Tý - Ngọ - Mão - Dậu) là lễ hội lớn nhất vùng thu hút hàng vạn người tham gia, Thành cổ Sơn Tây nằm giữa trung tâm hành chính của thị xã - đây là vị trí đắc địa nhất của vùng được Triều đình nhà Nguyễn lựa chọn sau 2 lần trước chọn vị trí xây thành nhưng không thành công để xây dựng nên tòa thành đá ong độc đáo mang tính chất tòa thành quân sự của vùng Bắc Kỳ thời bấy giờ. Trải qua gần 200 năm tồn tại (từ đời vua Minh Mạng 1822 đến nay), ngoài chức năng là di tích lịch sử văn hóa thành cổ còn khoác trên mình sứ mệnh như lá phổi xanh điều hòa môi trường sinh thái của khu trung tâm hành chính, là công viên vui chơi giải trí.

Đặc biệt Sơn Tây còn có quần thể di sản văn hóa làng cổ ở Đường Lâm. Với diện tích 164ha, trải dài trên địa giới dân cư của 5 thôn và hơn 6000 nhân khẩu. Đây là bảo tàng sống toát lên những nét đặc trưng điển hình của văn hóa vùng nông thôn đồng bằng Bắc bộ. Ngoài các loại hình di tích, làng cổ ở Đường Lâm còn ẩn chứa trong mình những ngôi nhà cổ được xây cất bằng vật liệu gạch đá ong và kiến trúc gỗ truyền thống đang là nơi trú ngụ ấm áp hài hòa thân thiện của bao thế hệ, Đường Lâm còn là vùng đất của những dòng họ trâm anh thế phiệt, nơi sản sinh ra rất nhiều bậc anh hùng, hiền tài cho đất nước qua các thời kỳ.

Nguyễn Trọng An (báo Du Lịch)

Nguồn quehuongonline.vn

http://quehuongonline.vn/dat-nuoc-con-nguoi/son-tay-mot-vung-di-san-20180404151348668.htm