Dệt chiếu phải đòi hỏi người thợ có tay nghề cao

Làng Tiên Kiều chọn giống để làm chiếu là những cây cói tròn, óng dài, sợi dẻo, dai, gọi là cói cơm trồng từng ruộng thay cho cói ba cạnh mọc hoang tuy thân to nhưng ngắn và giòn, một năm thu hoạch cói hai lần, cói chiêm thu vào tháng 5 - 6, sau vụ gặt, trước mùa mưa bão; cói mùa thu vào tháng 10 - 11, thời kỳ khô hanh, chất lượng tốt hơn cói chiêm. Theo kinh nghiệm dân gian thì ruộng có từ màu xanh chuyển sang màu vàng, loáng thoáng khô lá mác là cói chiêm đã chín, bắt đầu thu hoạch, cói mùa khi thân cây vàng óng, một phần ba số cây trổ hoa thì thu hoạch là vừa. Khi thu hoạch dùng liềm cắt sát gốc, cắt đến đâu gọn sạch đến đấy để lứa sau cói mọc đều.

Trước khi chẻ phơi, cắt ngọn cói thành từng cỡ bằng nhau, dùng dao con chẻ từ gốc thành 2 - 3 hoặc sợi đều nhau tùy theo cói to hay nhỏ và mục đích sử dụng. Chẻ cói bằng dao, mỗi lần được 3 - 4 cây, chẻ thành thạo được 6 - 7 cây. Gần đây cải tiến cách chẻ bằng bàn chẻ. Bàn chẻ rất đơn giản làm bằng tấm gỗ con (30x20cm) đóng hai đinh sắt, căng một sợi dây nhỏ hoặc hai trục lăn với một lưỡi dao mỏng ở giữa, khi chẻ lao gốc vào dây thép rút mạnh, cói được chẻ đều và nhanh. Loại cói già xấu không chẻ để dệt loại chiếu dót. Cói chẻ phơi qua 7 nắng mới khô kiệt, 1 kg cói phơi khô chỉ còn 250g. Cói khô thu lại bó gọn thành từng bó 20 – 25 kg để ở nơi khô ráo làm nguyên liệu dự trữ quanh năm.

Công đoạn tước cói

Trong bối cảnh ấy, khoảng 200 hộ tâm huyết với nghề chiếu cói vẫn bền bỉ mắc go, dệt chiếu và không quên nâng cao chất lượng sản phẩm để cạnh tranh với sản phẩm nhập từ Trung Quốc. Chiếu cói Tiên Kiều đã khẳng định được ưu thế về chất lượng, độ bền và chiếm được cảm tình của người tiêu dùng. Liên tục trong các năm từ 2006 đến nay, sản phẩm chiếu cói Tiên Kiều sản xuất ra đến đâu, tiêu thụ hết đến đó.

Nắm cơ hội này, nông dân trong xã và 5 xã khác thuộc khu Hà Đông (Thanh Hà) mạnh dạn chọn cây cói làm cây chuyển dịch cơ cấu cây trồng, thay vì độc canh cây vải thiều. Diện tích trồng cói tại đây hiện đạt hơn 150 ha; riêng xã Thanh Hồng có 65 ha, tăng gấp đôi so với diện tích cói năm 2003. Các hộ tạm gác go đi làm công việc khác đã trở lại với nghề truyền thống. Sản phẩm chiếu cói Tiên Kiều ngày một nâng dần thị phần trên thị trường chiếu trải giường nội địa.

Chiếu được nhuộm họa tiết hoa văn để phục vụ nhu cầu của khách hàng

Tiên Kiều hiện có hơn 500 hộ duy trì nghề dệt chiếu cói thủ công, sản lượng chiếu đạt hơn 400 nghìn lá/năm. Trong đó chỉ có khoảng 5.000 lá bán lẻ trực tiếp cho người tiêu dùng tại chợ Bầu nằm trên địa bàn xã; số còn lại được các tư thương mua gom, mang đi tiêu thụ trong tỉnh và các địa phương... Hơn 10 năm nay, chiếu cói Tiên Kiều, được công nhận là làng nghề và sản phẩm chiếu cói Tiên Kiều ngày một nâng dần thị phần trên thị trường chiếu trải giường nội địa.

Gia Bảo/ langvietonline.vn

Nguồn quehuongonline.vn

http://quehuongonline.vn/ban-sac-van-hoa/lang-nghe-det-chieu-coi-tien-kieu-20200320082630844.htm