Tuy nhiên hệ thống hang Hua Bó tiêu biểu gồm 3 hang nằm  kề  nhau kéo dài từ Đông sang Tây, mỗi hang đều có vẻ đẹp riêng biệt và được nhân dân địa phương ở vùng này đặt tên cho từng hang.

Hang thứ nhất: Có tên Thẳm Bú, là một hang tự nhiên có nhiều cảnh quan kỳ thú, là món quà của thiên nhiên ban tặng cho vùng đất này. Cửa hang quay về phía Tây cao 20m, rộng 12m; diện tích khoảng 1.800m2.

Bước vào hang như bước vào ngôi nhà mát mẻ, du khách sẽ ngỡ ngàng trước vẻ đẹp hết sức sinh động và lộng lẫy do thạch nhũ tạo nên với những đường nét mềm mại uyển chuyển vô cùng tinh tế, sắc sảo tới từng chi tiết nhỏ. Trần hang là những nhũ đá hình các con vật như: Voi, hươu, rồng, phượng, rùa, các loại chim… đang ẩn mình trong thảm thực vật được tạo ra bởi những nhũ đá. Ẩn khuất đâu đó ở các khoang hang tựa như những thửa ruộng bậc thang, những rừng hoa, rừng cây.

Hang thứ 2: Có tên là thẳm Nàng Nọi nằm kề hang thứ nhất, cửa hang quay về hướng Tây chếch Bắc; diện tích khoảng 1.600m², trần hang cao 40m đến 50m, hang có hình dáng như mai rùa. Lòng hang có một bãi đất bồi rộng bằng phẳng có sức chứa khoảng 700 người. Vào phía trong hang du khách như bước vào cửa động thiên cung, không gian huyền ảo, với vô vàn mẫu đá cẩm thạch mang dáng vẻ của Đức mẹ Maria, các thiên thần bay lượn, những bầy sư tử, cá sấu và hàng ngàn tuyệt tác khác.

Đặc biệt ở đây có 4 trụ đá vững chắc, mỗi trụ đá được kết nối với nhau bằng các nhũ đá dài quấn quanh như những con rồng thể hiện cho sức mạnh quyền uy. Mỗi trụ đá đều được trang trí hình hài tựa mây bay, long, ly, phượng vũ, hoa lá và dây leo…Ở đây du khách còn bắt gặp nhiều nhũ đá hình những cô gái đang ngồi gội đầu, với mái tóc bóng trải dài óng mượt, làn da trắng mịn, khuôn mặt trái xoan, với bộ áo Thái có hai hàng cúc bướm, một bà mẹ bồng con đang đứng chờ chồng được thiên nhiên trạm trổ cực kỳ tinh xảo. Ngước lên trần hang du khách gặp những hình tượng: Người, chim, bướm, hoa cỏ, muông thú... như đang dự tiệc. Đây là những tác phẩm điêu khắc do bàn tay tài hoa tác thành qua hàng vạn năm.

Đặc biệt, hang gắn liền với một câu chuyện truyền thuyết của nhân dân địa phương vùng này về Nàng Nọi – Một người con gái xinh đẹp nết na hiền dịu, tài giỏi có một trái tim nhân hậu đã cùng Vua Khâu Pha bảo vệ và xây dựng quê hương bản làng để có ngày nay cả một vùng cánh đồng bằng phẳng, phì nhiêu rộng lớn đặc biệt khu đầu nguồn. Toàn bộ Mương phai nằm trong thung lững của bản Nang phai nói riêng và của xã Mường Bú nói chung là  nhờ công ơn của Vua Khâu Pha và Nàng Nọi. Vì vậy hang Hua Bó được đặt tên là Thẳm Nàng nọi ( hang Nàng Nọi).

Hang thứ 3: Được gọi là Thẳm Kia (hang Dơi) nằm cách hang thứ hai khoảng 700m, cửa hang quay về phía Tây, vòm hang cao khoảng 20m, cửa hang rộng 30m, trần hang cao 50m. Hang có độ sâu chừng 40m, được chia làm 2 ngách:

Ngách phải: Dài khoảng 15m, rộng 20m lòng hang ẩm có nhiều tảng đá kích cỡ khác nhau, đi vào 2m có tảng đá hình con ngựa vằn, trần hang thấp, vách hang thưa thớt điểm những khóm nhũ đá mang hình thù các con vật.

Ngách trái: Ẩm thấp hơn, lòng hang sâu thắt lại ở giữa có dòng suối nhỏ chạy dài khoảng 150m chảy suốt ngày đêm. Hai bên vách hang là những tảng đá như được bào nhẵn chạy dài theo lòng hang, những nhóm nhũ đá mang hình bầu sữa mẹ ngày đêm cần mẫn rỏ những giọt nước trong vắt.

Hua Bó là một hệ thống hang đẹp và độc đáo; Là món quà quí giá của thiên nhiên ban tặng cho vùng đất nơi này. Với vị trí địa lý nằm giữa thành phố Sơn La và thủy điện Sơn La, Hua Bó hứa hẹn sẽ là điểm đến hấp dẫn và lý thú đối với đông đảo bạn bè du khách trong và ngoài nước yêu mến thiên nhiên và ưa thích khám phá.

(Theo sonla-tourism.com)