Truyền thuyết về giếng trời

Theo sự chỉ dẫn của ông Bùi Văn Thông (65 tuổi), một người nổi tiếng tinh thông của dân tộc Thổ, chúng tôi leo lên đỉnh núi Mó Tiên để tận mắt chứng kiến báu vật của ngôi làng này. Đúng như những gì người ta kể, đến với Mó Tiên, chúng tôi thực sự có cảm giác thoải mái và yên bình đến kỳ lạ.

Tò mò về những câu chuyện xung quanh Mó Tiên này, ông Thông vui vẻ chia sẻ: "Sở dĩ nó có tên gọi như vậy bởi vì đây là một dòng nước chảy ra từ trong lòng núi, kỳ lạ là nước ở đó trong vắt, có thể nhìn thấy từng viên sỏi dưới đáy, nước không bao giờ cạn, rất ấm vào mùa đông còn mùa hè thì mát lạnh nên người dân ở đây còn gọi là giếng nước trời. Và tất nhiên rồi, bởi những khác biệt đó nên có rất nhiều giai thoại được người ta truyền từ đời này sang đời khác".

Truyền thuyết cũng kể lại rằng, từng có một đoàn tiên nữ trên trời xuống trần dạo chơi. Khi đến ngọn núi này, thích thú với cảnh sắc nên các tiên nữ đã dừng lại và tắm. Nhưng do dòng nước chảy xiết xuống nên các tiên nữ đã dùng phép thuật tạo thành một cái bể tắm và đặt tên là giếng Mó Lặn. Quá thích thú, thỉnh thoảng các tiên nữ lại xuống thiên đường trần gian này để dạo chơi và tắm.

Gần dịp các thần trên trời chuẩn bị xuống hạ giới kiểm tra cuộc sống nhân gian, họ sai ông Đùng (một vị thần chuyên lo việc tiếp đón ở trên trời) xuống hạ giới trước để chuẩn bị cho đoàn nghỉ ngơi. Ông Đùng phải làm một cái hồ cho voi uống nước và ngựa tắm. Khi đặt chân xuống trần gian, ông Đùng đã chọn điểm dừng trên ngọn núi Mó Tiên.


Nhưng thay vì làm công việc được giao, ông Đùng say mê cảnh đẹp mà quên mất nhiệm vụ. Chỉ đến khi nghe tiếng lục lạc của ngựa và voi nhà trời xuống gần ông Đùng mới hốt hoảng đưa tay vục vào đỉnh núi tạo hồ. Mặc dù đã hoàn thành nhiệm vụ nhưng tức giận trước sự lười biếng, ham chơi của ông Đùng, nhà trời tức giận sai thần sét đánh chết ông ngay tại chỗ. Ngày đó, sét đánh người ông Đùng chia làm hai, một ở cạnh Mó Tiên, một ở ngọn núi Eo Lèn cách đó không xa.

Ông Thông cho biết thêm: "Hiện nay xung quanh Mó Tiên vẫn còn có những dấu chân lớn in đậm trên những tảng đá. Thời đó, ông đã được cha ông kể lại là dấu chân ông Đùng khi chạy trốn sự trừng trị của thần sét, bên cạnh còn có một dấu chân voi được cho là dấu chân voi nhà trời ngày đó".

Cho đến ngày nay, tảng đá hình người đó vẫn còn và được một gia đình giàu có ở xã Nghĩa Hoàn mua về làm cảnh. Ngoài ra, bên cạnh Mó Tiên còn có khối đá hình con rùa được cho là thần bảo vệ cho mó nước ngày đó.

Ngôi đền Kẻ Lặn linh thiêng

Giống như sự sắp đặt của tạo hóa, bên cạnh giếng nước Mó Tiên là ngôi đền Kẻ Lặn linh thiêng tạo nên nét đặc biệt riêng cho vùng đất lạ này. Ngôi đền được xây dựng với kiến trúc và vật liệu rất đặc biệt, quy mô hoành tráng, 4 cột đền được xây bằng đá phiến. Gắn liền với sự ra đời nó là một câu chuyện ly kỳ liên quan đến nữ thần cứu giúp dân làng.

Bà Lê Thị Quàng 91 tuổi - người già nhất trong làng cho biết: "Trước đây ở trên đỉnh Mó Tiên đó là nơi sinh sống của bà con dân tộc Thổ, hơn 100 hộ gia đình quây quần với nhau trong ngôi làng Kẻ Lặn. Năm đó, do hạn hán mất mùa liên tục, trẻ con trong làng tự dưng bị bệnh lạ chết hàng loạt. Trước tình hình đó, họ đã mời các thầy thuốc, thầy cúng giỏi để cứu giúp dân làng nhưng tất cả đều vô vọng".

Khi đó tất cả giếng làng đều khô hạn, người dân tập trung lên Mó Tiên lấy nước về để sinh hoạt. Thiếu nước, thiếu lương thực, những căn bệnh lạ hoành hành những người dân nơi đây. Nghĩ rằng, họ dã làm một điều gì đó phật ý các vị thần nên bị trừng phạt. Họ đã quỳ suốt mấy ngày mấy đêm bên cạnh Mó Tiên mong các vị thần cảm động mà tha thứ.

Và một đêm, trong lúc mọi người đang quỳ khấn vái, có một người đàn bà tóc bạc phơ xuất hiện mỉm cười và sau đó biến mất. Ngày hôm sau những đứa trẻ đang bị bệnh nằm liệt giường bỗng nhiên khỏe mạnh hẳn và tiếp đó là những cơn mưa rào làm cho mùa màng trở nên màu mỡ.

Để biết ơn nữ thần, dân làng lập một cái đền để tạ ơn và từ đó dân làng Kẻ Lặn trở nên phồn thịnh hơn. Thời gian trôi qua, cuộc sống trên ngọn núi cao đường đi lại khó khăn nên người trong làng rủ nhau dời nhà về chân núi định cư. Dần dần ngọn núi không còn ai ở lại, nhưng ngôi đền Kẻ Lặn thì vẫn tồn tại theo thời gian. Ngôi đền tọa lạc ở vị trí khá đẹp, có không gian rộng và thoáng, từng là nơi trú ẩn của bộ đội ta trong kháng chiến chống Pháp.

Những năm 60, khi phong trào bài trừ mê tín diễn ra mạnh mẽ, ngôi đền bị phá bỏ. Từ đó đến nay, theo thời gian dấu tích của ngôi đền chỉ còn lại một nền đá ong trơ trọi. Hai cây đa và rừng cây ban cũng bị người dân nơi đây phá bỏ. Ngôi làng không còn, ngôi đền cũng không còn nhưng Mó Tiên vẫn còn đó cho đến ngày nay. 

Nhưng với những người dân nơi đây, họ vẫn tin vào vị nữ thần, nên cứ vào ngày rằm hoặc mùng 1 hằng tháng, người dân trong làng và khách thập phương lại tập trung về ngôi đền để làm lễ mong cầu may mắn để làm ăn và cả tình duyên.

Trải qua nhiều thăng trầm, giếng trời trên đỉnh Mó Tiên trở thành nơi lấy nước uống, làm mát cho người dân nơi đây. Người dân nơi đây còn cho rằng, họ sử dụng nguồn nước thánh từ trên đỉnh núi Mó Tiên nên ngăn ngừa được bệnh tật, tai ương ít xảy ra hơn.

Hiện nay chính quyền xã Giai Xuân đã đưa đề án sử dụng nước từ Mó Tiên dùng cho sinh hoạt của người dân trong vùng. Năm 1998, Bỉ đã tài trợ nguồn vốn cho dự án nước sạch cung cấp nước cho người dân trong vùng. Mó Tiên được đưa vào sử dụng, nó đã cung cấp nước dùng trong sinh hoạt cho 3000 hộ dân trong xã Giai Xuân với đường ống dài 8 km. Không chỉ quan trọng về văn hóa tâm linh mà Mó Tiên còn có vai trò thiết thực trong đời sống của người dân nơi đây.