GIỮA BIỂN TRỜI

 XANH HỒN THƠ KINH BẮC

(LỜI BẠT)

Nhà thơ Nguyễn Khôi

            Con người sở dĩ bay lên được là nhờ hai cái cánh: Văn học và Khoa học. Ở Giáo sư - Viện sĩ -Tiến sĩ khoa học Vũ Đình Huy thì khoa học là lẽ sống chắp cánh cho hồn thơ bay bổng.

 Thơ Vũ Đình Huy là thơ của con người một thời lý tưởng, như nhà thơ Hung ga ri Petôfi (1823- 1849) đã viết: “Tự do và ái tình/ Vì các ngươi tôi sống/Vì tình yêu lồng lộng/ Tôi xin hiến đời tôi/ Vì tự do muôn đời/ Tôi hy sinh tình ái”. Trong thơ Vũ Đình Huy, “Tình yêu và Tổ quốc” đan quyện vào nhau kết thành một trái tim hồng để cất lên lời thơ – những lời bộc bạch của con tim – như một sự khẳng định, thật như chân lý:

-                “Sống không có ích cho nhân loại

Thà chết ngay hơn sống đến già!”

                                 (Tâm sự ngày xuân)

-                “Tôi muốn sống cuộc sống đầy giá trị

Và chết đi vì hạnh phúc loài người!”

                             (Ý nghĩa cuộc đời)

-                “Em ơi, Văn nghệ và Khoa học

           Đưa đến tình yêu của chúng mình

           Một cặp chim bay  - Trời Tổ quốc,

            Sông dài, biển rộng -  bóng lung linh!”

                            (Rung động đầu đời)

-                Ước mơ vươn tới đỉnh cao khoa học:

         “Như chim chuyền cây này lên cây khác

           Dần dần bay đến đỉnh núi chon von”.

                              (Đỉnh khoa học)

            Thông minh, có tài, có chí, Vũ Đình Huy còn xác định rõ động cơ, mục đích học tập cao đẹp của mình:

Anh học nơi xa là nhiệm vụ

Về xây Đất nước đẹp tươi thêm.

                        (Thư dặn vợ đón xuân)

Hàng nghìn  sinh viên , cán bộ của Việt Nam  đã được  sang Liên xô học tập; nhưng mấy ai  vượt qua  thời gian khổ, nhất là trong những năm trước và sau khi Liên xô sụp đổ (1991):

“Học bổng không đủ sống

   Đành theo bạn đi buôn

   Cõng hàng: mặt chúi xuống,

  Mũi, mồm: dòng khói tuôn”.

                                                                          (Một thời đi Tây)

Chỉ có ít người như Vũ Đình Huy đã không quên “Cha mẹ già trông mong/ Vợ đắp xây mộng ước” và nỗi bơ vơ nơi đất khách quê người: “Người xa Tổ quốc như chim lạc/ Ngơ ngác trời xanh chẳng của mình” mới dồn nghị lực để vươn tới thành công.

Sau khi đạt được học vị cao nhất - Tiến sĩ khoa học - Vũ Đình Huy đã phải trăn trở , vật vã đấu tranh nội tâm để lựa chọn nơi “về”: Về với quê hương nghèo khó hay về với lời mời gọi của một số nước phương Tây giàu có:

“Về đâu Đất nước?Về đâu?

Tài năng lăn lóc buồn đau xứ người!”

(Về đâu?)

Cuối cùng, lòng yêu nước đã giúp Vũ Đình Huy đủ bản lĩnh  quay lưng lại  phía Tây, rồi đi  mải miết về phía Đông - về với quê hương  nhiều gian khổ - dù biết rằng còn phải trải qua một đêm dài vượt sóng gió trùng khơi  mới đến được bờ bến bình minh:

“Phía Tây sáng áng mây hồng

Trước tàu trăng nõn bềnh bồng đằng Đông

Trời xanh trong, biển mênh mông

Tàu đi mê mải dù không thấy bờ“

                                                                 (Tàu đi trong hoàng hôn)

Trong  nhiều bài thơ, Vũ Đình Huy bày tỏ  lòng biết ơn sâu sắc các anh hùng, liệt sĩ  như các bài thơ: Về Côn Đảo, Mặt trời ngân ngấn nước, Đất Thánh, Ngọn hải đăng,Viếng nghĩa trang Hàng Dương, Những liệt sĩ vô danh, Trước tượng đài chiến thắng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Liệt sĩ thành cổ Quảng trị:

 “Những mộ không tên hàng hàng ngang dọc

                           Như các anh vẫn nhịp bước quân hành

                           Mỗi ngôi mộ gắn một cờ Tổ quốc

                           Làm sáng thêm vẻ đẹp của từng anh!”

(Những liệt sĩ vô danh)

Anh trân trọng  tấm lòng cao cả của Liệt sĩ: Xóa bỏ hận thù,  cảm thông với  cô hồn của người lính đã một thời ở bên kia chiến tuyến – lính  Cộng hòa:

 “Mẹ ơi, xin đắp mộ

  Cho anh – lính Cộng hòa

  Trước khi con chuyển chỗ

  Về nghĩa trang, gần cha”

                                       (Lời một Liệt sĩ)

Vũ Đình Huy thấu hiểu nỗi cô đơn, trống trải, đau khổ  của những người mẹ, người vợ sau cuộc chiến tranh chống giặc ngoại xâm (Nói với con ngoài giá thú, Lởn vởn khói bom, Đêm xay thóc):

“Đánh giặc anh đi... không trở lại

      Mình em xay thóc... tối mênh mông

                                         Đã xay cả trấu, xay, xay mãi

Mây phía đằng Đông vẫn chẳng hồng!”

                                                                                         (Đêm xay thóc)

Đứng trên giàn khoan dầu khí, giữa biển trời tự do của Tổ quốc, Vũ Đình Huy tự hào trong lao động dựng xây Đất nước phồn vinh:

“Đường chân trời viền quanh

                               Giàn khoan thành điểm giữa

                               Sáng trên giàn ngọn lửa

Như cờ phần phật bay”.

                                                                       (Trên giàn khoan dầu khí)

                        “Trời biển đang chuyển màu

Dầu vẫn tuôn ào ạt

     Ngọn lửa dài tiếng hát

    Át sóng gầm đuổi nhau”

                                                             (Bão đến giàn khoan)

Phát triển ý thơ của nhà thơ Xuân Diệu “Tổ quốc tôi như một con tàu/ Mũi tàu ta đó – Mũi Cà Mau”, Vũ Đình Huy đã  thấy Đất nước  ta  như một con tàu bốn mùa xanh tươi đang lướt giữa trời biển bao la, thẳng tiến về phía trước, không  gì ngăn cản  được:

“Tàu xanh lướt giữa biển trời

Sóng to, gió lớn không dời hướng đi!”

(Tàu xanh lướt giữa biển trời)

Học thành tài về phục vụ Đất nước – đó là niềm vui trọn vẹn của Vũ Đình Huy.Thơ mảng này của Anh có sức mạnh truyền cảm, cho chúng ta thêm niềm tin và hy vọng ở tương lai.

Vế thứ hai của Thi nhân, đó là sự giãi bày, tự độc thoại với mình, trò chuyện với vô biên (như bâng quơ, như không với ai cả - biết ai là tri âm, tri kỷ đây?), đó là tiếng kêu thầm thì của con tim Thi sĩ trước nỗi đau vì những người thân đã về cõi vĩnh hằng:

-         “Tin về. Thầy giảng nửa chừng

Lớp rưng rưng lệ, bút ngừng giữa câu!

Thúc Mừng ơi, Thúc Mừng đâu?

Trống không một chỗ... mà đau cả Trường!”

(Khóc bạn ThúcMừng)

_-  “Mơ ước cao xanh... đành như lá rụng rơi

           Quằn quại, quay cuồng, cuốn theo chiều gió thổi

      Tiếng quạ nấc lên giội vào anh bóng tối

        Một giọt lệ tan thấm lạnh đất quê người!

                                                                     (Khóc Vũ Đình Hạnh)

-                                 -  “Cha có bảy con

                             Trai gái quây quần

                            (Hai đứa là Tiến sĩ)

                             Hợp lòng, hợp chí

         Không nhấc nổi Cha khỏi vải liệm thô dày

                             Một lạy này

                             Xin nhận tội trước mồ Cha!”

(Khóc Cha)

-         “Bồng bềnh giữa rừng hoa trắng

                                 Trên dòng suối lệ tiếc thương

                                 Con đi về miền yên lặng

                                 Nhắc đời: còn đó tai ương!”

                                                (Thương tiếc con Vũ Thị Hoàng Anh)

Trong bốn cái khóc đau đớn trên, có lẽ cái khóc con gái trinh trắng là  đau nhất, bằng cái “yên lặng” kinh người!

Tình yêu của Vũ Đình Huy là thứ tình yêu xuyên suốt cuộc đời:

“Sương mù dâng tối, dâng mai

Hai đầu nỗi nhớ... đêm dài bắc qua’

(Hai đầu nổi nhớ)

Với cuộc đời một Nhà khoa học, thế là đủ, chẳng cần phải dài lời.

*Về nghệ thuật thơ Vũ Đình Huy:

Cái HAY của thơ Vũ Đình Huy không phải ở phần chữ nghĩa (trò chơi ngôn ngữ, “cách tân” để khác người), mà là ở tâm hồn chân thực, trong sáng. Hình tượng thơ  xây dựng trên những cảm xúc trước “những khoảnh khắc đặc biệt” để bừng nở thành những ý mới, tứ lạ, rất sâu sắc, gây xúc động lòng người!

Là chàng trai Kinh Bắc (Đáp Cầu - Bắc Ninh)  nên ngôn ngữ thơ Vũ Đình Huy cũng đượm chất Quan họ: nó nhẹ nhàng, nền nã, ý vị, thắm đượm tình người.

Với TÀU XANH LƯỚT GIỮA BIỂN TRỜI ở Vũ Đình Huy Thơ và Đời là một. Được và mất với thân phận con người của một Nhà khoa học có lẽ cũng khá cân bằng để ta biết thương người và yêu đời hơn.

Đời, phía trước vẫn là:

“Bâng khuâng đứng giữa năm đường rẽ

 Anh muốn tìm em, rẽ lối nào?”

                                  (Ngã năm bâng khuâng)

Góc thành Nam – Hà Nội, 12 -10 -2011

                                          Nguyễn Khôi

                                                    Hội viên Hội Nhà văn Hà Nội

* Sinh ngày: 18- 4 -1943.

* Quê quán: Đáp Cầu – Bắc Ninh

*Cơquan:TrườngĐạihọcBáchkhoa

–ĐạihọcQuốcgiaTPHồChíMinh.

* Email: huy_vudinh@yahoo.com

*Hội viên Hội Văn học-Nghệ thuật

Việt Nam tại Liên bang Nga.

*Hội viên Hội Văn học–Nghệ thuật tỉnh Bà Rịa – VũngTàu.

*Hội viên Hội Nhà văn thành phố

Hồ Chí Minh.

Tác phẩm thơ đã xuất bản:

* Đêm trăng sao (60 bài), Nhà xuất bảnVăn học, 2001.

*Xanh bước thờigian(115bài), Nhà xuất bản Hội Nhà văn, 2008.

*Tàu xanh lướt giữa biển trời(144bài), Nhà xuất bảnVăn học, 2012.

*Thơ được chọn vào hơn 30 tuyển tập thơ.

* Born on:April 18, 1943.

*Nativeplace:DapCau-BacNinh.

*Office:HoChiMinhCityUniversity of Technology– VietnamNational UniversityofHoChiMinhCity

* Email: huy_vudinh@yahoo.com

*Memberofthe Vietnamese Literatureand Arts Associationin the Russian Federation.

*MemberoftheLiteratureandArts

AssociationofBaRia-VungTau.

*MemberoftheHoChiMinhCity

Writers’Association.

Collections of poems  published:

* Moonlit and Starry Night (60 poems),  Literature  Publishing House, 2001.

* Bluish Step of Time (115 poems), Writers’ AssociationPublishing House, 2008.

* ABlue Ship Gliding over the

Boundless    Sea    (144    poems),

* Literature Publishing House 2012.

*Poems chosen and published in morethan30anthologiesofpoems.

 (Theo Nhà thơ Nguyễn Khôi)